Droogte en drone onthullen nieuwe 'Stonehenge' in Ierland

De extreme droogte bezorgde een Ierse amateurhistoricus de ontdekking van zijn leven. Met zijn drone vond Anthony Murphy een gigantisch 5000 jaar oud monument.

Annemieke van Dongen 16-07-18, 21:21

Murphy, in het dagelijks leven redacteur bij een vakblad voor boeren, wist vorige week dinsdag niet wat hij zag. Toen hij zijn drone opliet boven Brú na Bóinne, zoals hij al zo vaak had gedaan, ontwaarde hij in de velden een perfecte cirkel van zo'n 150 meter doorsnee. Alsof iemand met onzichtbare inkt en een reuzepasser aan de slag was geweest.

,,In geen miljoen jaar had ik dit voor mogelijk gehouden'', vertelt de hobbyhistoricus, die een website bijhoudt over de monumenten van Brú na Bóinne, een archeologische vindplaats in het noordoosten van Ierland die op de Werelderfgoedlijst staat. ,,Al decennialang doen archeologen minutieus onderzoek op deze plek. Dat ik ooit betrokken zou zijn bij een ontdekking van deze omvang, had ik in mijn wildste dromen niet voor mogelijk gehouden.''

Grafheuvel

De extreme droogte die ook Ierland teistert, maakt oeroude patronen in het landschap zichtbaar. In Nederland verbazen boeren zich erover dat akkerranden van vóór een ruilverkaveling van een halve eeuw geleden ineens weer te ontwaren zijn. In Ierland hebben kleurverschillen in de gewassen nu geheimen uit een nog veel verder verleden blootgelegd. De cirkel die Murphy fotografeerde is een 'henge'; een aarden wal rond een verzamelplaats die zo'n 3000 jaar voor Christus waarschijnlijk voor religieuze ceremonies werd gebruikt.

De henge ligt een paar honderd meter ten zuiden van de grafheuvel Newgrange, de bekendste toeristische trekpleister van het gebied. De ontdekking is van groot historisch belang, volgens de nationale monumentendienst van Ierland. Hoofdarcheoloog Michael MacDonagh van de National Monument Service noemt het een 'once-in-a-lifetime' vondst. ,,Dit gaat onze kennis van dit magische landschap enorm vergroten.''

Kansen voor ontdekkingen

Dat historische structuren nog ouder dan de piramides van Egypte nu ineens zichtbaar zijn, toont volgens Jos Stöver van de Nederlandse Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed aan hoe uitzonderlijk de huidige droogte is. ,,De omstandigheden zijn bizar, dat biedt kansen voor meer bijzondere ontdekkingen.''

Resten van het houtwerk uit de steentijd zorgen er duizenden jaren later nog altijd voor dat de bodem onder de henge meer vocht vasthoudt. Daardoor groeien de gewassen op die plekken bij deze extreme droogte net wat beter: ze zijn hoger en groener.

Bewust naar zulke patronen speuren met drones doet de Rijksdienst echter niet, zegt Stöver. ,,De regelgeving voor drones in Nederland is streng. We kunnen niet zomaar overal een drone oplaten. Helaas, want het zou een interessant moment zijn om nu over bepaalde terreinen te vliegen'', zegt de archeoloog die in zijn vrije tijd wel met een drone vliegt.

Opgravingen

In Ierland zijn archeologen inmiddels begonnen met opgravingen bij de henge, die op privéterrein ligt van een boer. Murphy, die tien minuten van de plek woont, zal hun verrichtingen op de voet volgen. ,,Ik schrijf al negentien jaar over de monumenten en hun mythes. Dat zich uit de droge gewassen een gigantisch oud en ongerept monument heeft onthuld aan mijn drone, is een fantastische beloning.''