PvdA moet het voortaan meer van vrijwilligers hebben

Als je wilt zien hoe de PvdA er financieel voor staat, zou je naar de locatie van het partijbureau kunnen kijken. Lang zaten de sociaal-democraten in een statig pand aan de Amsterdamse Herengracht. Dat was te duur en te elitair, vond toenmalig partijvoorzitter Hans Spekman in 2016, dus verhuisde de PvdA naar een pand in Bos en Lommer. Nog nét binnen de Amsterdamse ring – maar goedkoper, en meer tussen de mensen die de PvdA wil vertegenwoordigen. Het moest nóg goedkoper: daarom zit het hoofdkwartier van de PvdA sinds de zomer van vorig jaar in een spiegelende kantoorflat in het Haagse Laakkwartier, waarin ook een Chinese visumservice en telefoonbedrijfjes zitten.

Die verhuizing was nodig. Omdat bij de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar ruim 1,7 miljoen mensen minder op de PvdA stemden dan in 2012, verloren de sociaal-democraten 29 zetels in de Kamer en daarmee tonnen aan subsidie. De klap voor de partij zou hard zijn, waarschuwde Spekman destijds al.

Acht ton verlies

Nu ruim een jaar na de verkiezingen het financiële jaarverslag is ingediend bij het ministerie van Binnenlandse Zaken, is duidelijk hóé hard: de partij maakte in 2017 bijna acht ton verlies, en had op 31 december een vrijwel lege campagnekas. Door zo’n twee ton van lokale en regionale rekeningen naar de landelijke partijkas over te maken, werd voorkomen dat het verlies zelfs bijna een miljoen euro zou zijn.

De PvdA is ondanks fors zetelverlies een gewilde coalitiepartner in gemeenten: Fors verliezen en tóch besturen

„Overal waren scenario’s voor, behalve voor 9 zetels”, zegt een woordvoerder van het partijbureau. Dat de PvdA zou verliezen, ja, dat leek vooraf wel vast te staan – de partij had in de begroting van 2017 rekening gehouden met 25 Kamerzetels. Maar 9 zetels? Dat had niemand verwacht. „Er was gespaard voor sociale plannen om gedwongen ontslagen netjes mee af te handelen, maar de klap was groter dan verwacht”, zegt de woordvoerder.

Door het lagere zetelaantal verloor de PvdA zo’n 900.000 euro aan overheidssubsidie. Daar kwamen nog tegenvallers bij door digitaliseringsproblemen (zo’n anderhalve ton duurder dan begroot) en hogere uitgaven van het partijbestuur (130.000 euro meer dan begroot, onder andere vanwege het vertrek van Spekman en de daaropvolgende voorzittersverkiezing).

Statige herenhuis

Gevolg: 12,5 banen op het partijkantoor verdwenen, plus nog eens 10 tijdelijke functies – samen bijna de helft van alle banen op het PvdA-kantoor. De partij moet het voortaan meer van vrijwilligers hebben, wil Spekman's opvolger Nelleke Vedelaar. En er was dus de verhuizing van het statige herenhuis in Amsterdam naar een kantoorgebouw naast het spoor in Den Haag.

„2017 was het jaar waarin we alle pijn geslikt hebben”, zegt de woordvoerder. Dit jaar begint de PvdA „opnieuw”.

Dat is dan wel met een flink uitgeklede partijorganisatie. De PvdA bezuinigt op vrijwel alles, blijkt uit de begroting van dit jaar. Het meest in het oog springend zijn de bezuinigingen op personeelskosten, een half miljoen euro. De lokale en regionale afdelingen krijgen anderhalve ton minder. De verhuizingen van de laatste jaren schelen de partij jaarlijks een half miljoen euro aan kosten, blijkt uit het vergelijken van de begrotingen van de laatste jaren.

De bezuinigingen raken ook de alledaagse activiteiten van de politieke partij. Het partijcongres – dat vorige maand net na lunchtijd begon – moet 40.000 euro minder kosten. Voor kiezersonderzoek is dit jaar tien keer minder gereserveerd dan vorig jaar – van 25.000 naar 2.500 euro. Het werven en behouden van leden: van 65.000 euro naar iets meer dan 20.000 euro. Minder geld is er ook voor internationale samenwerking (36.000 euro).

Best betaalde partijvoorzitter

Waar níet op bezuinigd is, is het salaris van de partijvoorzitter. Een discussie om die functie voortaan, net als bij VVD en D66, onbezoldigd te maken, leidde niet tot verandering. Daardoor verdient Nelleke Vedelaar, in het najaar na een interne verkiezing aangetreden als opvolger van Spekman, jaarlijks 107.000 euro. Ze is daarmee de best betaalde partijvoorzitter van Nederland.

De PvdA wil nu weer vooruit, zegt de partijwoordvoerder – 2017 was „doorkomen”, 2018 gaat „voorspoedig”. Het zetelverlies bij de raadsverkiezingen was al begroot, en dat de PvdA nu in 86 gemeenten wethouders heeft, levert wat meer bestuurdersafdrachten op dan vooraf gedacht. Daardoor vloeit er inmiddels weer geld in de campagnekassen: hard nodig voor verkiezingsjaar 2019, met verkiezingen voor de Provinciale Staten en het Europees Parlement voor de deur.