Post Uit Rome: Italiaan kan Nederland niet op de atlas aanwijzen

Ik ben namelijk benieuwd naar hun idee over ons land, voor een artikelenreeks in opdracht van de buitenlandredactie. De man, een jonge veertiger die enorm sterk is in het vinden van praktische oplossingen en een team van handwerklieden aanvoert, keek mij glazig aan. De blik bleef een paar seconden troebel, toen zei hij dat hij het niet wist. „Ik zou het land op de wereldbol ook niet kunnen aanwijzen”, zei hij met opgewekte stem. Hij zag het kennelijk niet als een gebrek.

In Italië heerst culturele armoede. Dat zie je aan bijvoorbeeld de verkoop van dagbladen en boeken. Dagelijks worden er zo’n 2 miljoen kranten verkocht (inclusief digitale abonnementen); dat is minder dan in Nederland. Maar in Italië wonen wel 3,5 keer meer mensen. In juni was ik op een bijeenkomst waar de vijf genomineerden van de belangrijkste Italiaanse boekenprijs voorlazen uit eigen werk. Ik (man, 50) voelde me een armoerpanter of een lid van zo’n ander uitstervend ras. Om me heen zaten vooral vrouwen van boven de 65. Die lezen namelijk. De rest van de bevolking zit geloof ik te gamen, te twitteren en te kopen op Amazon. Maar dat is een wereldwijde tendens.

In Italië zijn mensen ook gewoon nog analfabeet. Zo’n 2 procent van de bevolking zet een kruisje waar wij een handtekening zetten, zal ik maar zeggen. De analfabeten zijn vermoedelijk hoogbejaarden (en daar zijn er in het vergrijsde Italië veel van) die niet hebben kunnen profiteren van de wet op het verplicht onderwijs uit 1953. Volgens de OECD is zo’n derde van de Italiaanse bevolking ”functioneel” analfabeet: ze kunnen wel lezen, maar ze begrijpen niet wat ze lezen. Dat lijkt me trouwens nogal arbitrair. Ik vind de handleidingen van IKEA ook onbegrijpelijk. Maar toch, Italianen schijnen over het geheel wat minder bagage te hebben.

Maar het culturele niveau mag toch zeker niet alleen worden afgemeten aan het feit of we Dostojevski hebben uitgelezen. Iemand kan wel drie keer het Nationale Dictee winnen, maar als hij (zelden een zij, hoop ik toch) zich als een hork gedraagt, blijkt het culturele vernis wel heel dun. Ik vind bijvoorbeeld dat de sociale omgang in Italië veel eleganter is. Ze spreken elkaar voortdurend met u aan, ze uiten continu verontschuldigingen als ze iemand per ongeluk aanstoten of ze ergens zonder uitnodiging binnenkomen. Italianen zijn zonder meer beleefder dan Nederlanders (ja, generaliseren is soms helemaal niet verkeerd).

Italianen zijn gehecht aan hun land. Nee, niet zozeer aan Italië, niet aan dat land in de vorm van een laars, maar aan hun eigen wijk, dorp, stad, streek en regio. Er zijn er ook zo veel van! Sowieso bijna 8000 gemeenten (in Nederland: 380 gemeenten). In Italië moeten ze niets weten van gemeentelijke herindelingen die culturele verschillen nivelleren. Ik vraag geregeld aan een Italiaan die ik voor de eerste keer ontmoet waar hij of zij vandaan komt. Dan krijg je vaak zo’n antwoord als: „Ik kom uit Calabrië.” Waar precies, wil ik dan weten. „Nou, nee, wacht, ik ben wel geboren in Rome, maar ik ben Calabrees omdat mijn ouders uit Calabrië komen.” Met zo’n focus op de regionale herkomst is het geen wonder dat iemand af en toe niet weet waar Nederland ligt.

Post Uit Rome: Italiaan kan Nederland niet op de atlas aanwijzen

Buitenland

RD.nl in uw mailbox?