Direct naar artikelinhoud
NieuwsMigratietop

EU-leiders verhogen druk op onwillige lidstaten inzake verdeling migranten: Rutte ‘iets optimistischer’ over succesvolle top

De Europese regeringsleiders geven zichzelf nog vier dagen voor een alomvattend plan om de migratiestromen onder controle te krijgen. Lidstaten die blijven dwarsliggen hangt herinvoering van grenscontroles door de rest of een korting op de EU-subsidies boven het hoofd.

Mark Rutte wordt verwelkomd door de voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker.Beeld REUTERS

‘Alle lidstaten zijn verantwoordelijk voor alle onderdelen van het migratiebeleid’, zei bondskanselier Merkel zondagavond in Brussel na afloop van spoedberaad tussen zestien Europese regeringsleiders over het ontbreken van een Europees asielbeleid. De discussie liet volgens Merkel ‘veel goede wil’ zien bij de deelnemers, maar ook meningsverschillen. Premier Rutte is ‘een heel klein beetje optimistischer’ over de kansen op een migratieakkoord als de leiders elkaar komende donderdag opnieuw in Brussel ontmoeten.

In de aanloop naar de extra migratietop zondag, liepen de emoties hoog op. Rome weigerde opnieuw toegang tot Italiaanse havens van reddingschepen met uit de Middellandse Zee opgeviste migranten. Toen de Franse president Macron dat bekritiseerde, zette de Italiaanse vicepremier Di Maio hem zaterdag neer als de Italië's volksvijand ‘nummer 1’. De Italiaanse premier legde bij aankomst in Brussel een tienpuntenplan op tafel, waarin migranten eerlijk over de EU-landen gespreid worden.

Volgens betrokkenen bleven openlijke ruzies uit tijdens de extra top en is ‘een landingszone’ in kaart gebracht voor een migratieakkoord tussen alle EU-leiders donderdagavond. Zonder akkoord over het stoppen van migranten die door Europa zwerven – merendeels op weg naar Duitsland – komt de regering van Merkel in gevaar. Merkels coalitiepartner CSU dreigt eenzijdig controles aan de grens met Oostenrijk in te voeren.

De zestien aanwezige leiders zijn het eens dat de komst van economische migranten uit Afrika moet worden ingedamd. Strikte afspraken met de landen van herkomst en doorgang moeten ervoor zorgen dat steeds minder mensen de oversteek naar Europa maken. Ook bespraken de leiders het idee om in veilige Afrikaanse landen centra in te richten, waar migranten om een verblijfsvergunning in Europa kunnen vragen. Macron hamerde erop dat die centra alle internationale asielregels moeten respecteren. Zij die op eigen initiatief de Middellandse Zee oversteken, zouden direct worden teruggestuurd.

Merkel en Rutte wezen op het migratieakkoord tussen de EU en Turkije dat beiden in 2016 uitonderhandelden. Volgens Rutte is het een goed idee als meer leiders als ‘koppeltjes’ optrekken om met Afrikaanse landen soortgelijke afspraken te maken. Het EU-Turkije-akkoord leidde ertoe dat migranten nauwelijks nog de Egeïsche Zee oversteken.

De leiders zijn het ook eens over het versterken van het Europese grensagentschap. Dat zou heel snel over 10 duizend douaniers moeten beschikken, tegen duizend nu.

Het grootste struikelpunt blijft de vraag waar migranten die in de EU arriveren naartoe moeten. De aanwezige leiders beaamden dat het niet eerlijk is dat Italië en Griekenland louter vanwege hun ligging de zwaarste last dragen. Spreiding over alle lidstaten stuit echter op verzet van Polen, Hongarije, Slowakije en Tsjechië.

Merkel en Macron opperen samenwerking tussen een kleinere groep EU-landen als herverdeling in EU-verband niet mogelijk is. Voor de landen die niet meedoen, kunnen dan grenscontroles worden ingevoerd of ze worden gekort op hun EU-subsidies. Diplomaten erkennen dat deze sancties achter de hand worden gehouden. Rutte noemde dat ‘een verlies’, hij hoopt op een Europese oplossing. Die is volgens hem mogelijk als de aantallen migranten dalen door afspraken met Afrikaanse landen en striktere controle van de Europese buitengrenzen.

Komende dagen worden de voorstellen uitgewerkt. Diplomaten voorspellen een zware en lange discussie donderdagavond, omdat dan ook de leiders uit de asiel weigerende lidstaten aan tafel zitten. Hongarije, Polen, Tsjechië en Slowakije sloegen de uitnodiging voor de extra top zondag af, net als de Baltische staten, Ierland, Zweden, Portugal en Groot-Brittannië.