OVSE: Erdogan had veel voordeel van machtspositie bij verkiezingscampagne

Die conclusie trekken waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) over de Turkse verkiezingen van zondag. De noodtoestand die al bijna twee jaar van kracht is, zorgde voor belemmeringen voor de campagnes van de oppositiepartijen. Zo waren verkiezingsbijeenkomsten minder vaak toegestaan en was de vrijheid van meningsuiting beperkt, aldus de OVSE.

In een voorlopig rapport laat de organisatie weten tevreden te zijn over de hoge opkomst over de verkiezingen. Wel hebben waarnemers een nadrukkelijker aanwezigheid van de politie geconstateerd in stembureaus vergeleken met eerdere verkiezingen.

Nadat 96 procent van de stemmen was geteld, had Erdogan volgens staatspersbureau Anatolië 53 procent van de stemmen gekregen. Zijn belangrijkste opponent, Muharrem Ince van de seculiere CHP, bleef steken op 31 procent. Erdogan, die Turkije al vijftien jaar regeert, verstevigt hiermee zijn greep op de macht.

“We stoppen niet, we gaan door”, twitterde Erdogans woordvoerder zondagavond. Erdogan krijgt met deze verkiezingszege nog meer macht dan hij al had, omdat de meerderheid van de kiezers vorig jaar in een referendum instemde met de invoering van een presidentieel systeem. 

De uitvoerende macht ligt voortaan officieel bij de president. Zo heeft Erdogan vanaf nu de wettelijke bevoegdheid om hoge functionarissen, onder wie vice­presidenten en ministers, rechtstreeks te benoemen. Ook kan hij interveniëren in de rechterlijke macht en de noodtoestand uitroepen. In het nieuwe systeem heeft Turkije geen premier meer. Bovendien veroverde Erdogans AKP gisteren samen met een kleine nationalistische bondgenoot een meerderheid in het parlement.

Beschuldigingen van manipulatie

“In Turkije voltrekt zich een democratische revolutie”, verklaarde Erdogan gisteren bij het uitbrengen van zijn stem. “Met het presidentiële systeem legt Turkije de lat een stuk hoger. We rijzen uit boven het niveau van andere moderne beschavingen.”

Oppositieleider Ince reageerde in eerste instantie geërgerd en beschuldigde staatspersbureau Anatolië van ‘manipulatie’. Volgens Ince publiceerde het persbureau eerst de uitslagen van AKP-bolwerken. “Ik doe een oproep aan onze verkiezingswaarnemers: laat je niet demoraliseren en verlies de stembussen niet uit het oog.”

Maandagochtend erkende Ince officieel in een verklaring officieel zijn nederlaag. Turkije gaat met het presidentiële systeem 'een gevaarlijke fase' in, zei hij. Hij riep Erdogan op om het land als president van alle Turken te regeren. 

HDP haalt kiesdrempel

Op verschillende plekken in het zuidoosten van Turkije werd gisteren feest gevierd omdat de HDP bijna 12 procent van de stemmen heeft gehaald. Van te voren was het spannend of de pro-Koerdische partij überhaupt de kiesdrempel van 10 procent zou halen. In de zuidoostelijke provincies haalde de HDP op veel plekken de meerderheid van de stemmen. In Diyarbakir en Sirnak was dat bijvoorbeeld meer dan 65 procent. 

Maar ook op plekken waar traditioneel niet veel HDP-aanhangers wonen, kreeg de partij meer stemmen dan verwacht. Aanhangers van andere oppositiepartijen zouden bij de parlementsverkiezingen op de HDP hebben gestemd om de partij in elk geval aan de kiesdrempel te kunnen helpen. De presidentskandidaat van de HDP, Selahattin Demirtas deed het bij de presidentsverkiezingen relatief minder goed. Hij kreeg 8,5 procent van de stemmen. Vanuit de gevangenis, waar hij al anderhalf jaar vastzit op verdenking van terrorisme, complimenteerde hij zijn partij omdat ze ondanks ‘alle onrechtvaardigheden’ een goed resultaat hadden behaald. 

De grootste onrechtvaardigheid was volgens Demirtas dat hij gedwongen werd om vanuit de gevangenis campagne te voeren. ‘Terwijl de andere kandidaten 100 verkiezingsrallies konden houden, moest ik het doen met 100 tweets’, twitterde hij gisteren.

Noodtoestand

De felle Turkse verkiezingsstrijd werd de afgelopen weken uitgevochten op een ongelijk politiek speelveld. Want in het land geldt al sinds een militaire couppoging in juli 2016 de noodtoestand. Erdogan beschuldigt de moslimgeestelijke Fethullah Gülen ervan dat hij achter die couppoging zat en ontsloeg tienduizenden ambtenaren omdat zij Gülen-aanhangers zouden zijn. 

Allerlei critici werden vastgezet. En omdat pro-regeringsbedrijven het overgrote deel van de media beheersen, kregen optredens van de president veel meer aandacht dan die van zijn tegenstanders.

Desondanks voerde oppositieleider Ince, een voormalige natuurkundeleraar die al zestien jaar in het parlement zit, een strijdlustige campagne. Hij probeerde onder meer munt te slaan uit dreigende economische tegenwind. Maar de 64-jarige Erdogan wierp zich, zoals zo vaak, met succes op als kampioen van de conservatief-islamitische meerderheid, die lang werd onderdrukt door de seculiere minderheid. Hij zette zijn opponent bovendien weg als groentje. “Het is één ding om leraar te zijn, het is iets heel anders om een land te runnen”, stelde Erdogan zaterdag tijdens zijn laatste campagnemanifestatie.

Lees verder:

Krijgen de Koerden een eerlijke stem?

Tijdense de Turkse verkiezingen is de Koerdische stem niet alleen doorslaggevend voor de uitslag, maar ook het meest kwetsbaar voor fraude. Hoe democratisch is de stembusgang in Turkije nog?

Turkije, een land dat vastzit in slachtofferschap

President Erdogan kan alleen worden weggestemd door zijn eigen achterban. Bij de verkiezingen komt een nieuwe generatie stilletjes in opstand.