'Mensenrechten staan op internationaal niveau onder druk'
Het hing al een tijdje in de lucht, maar gisteren ging de kogel door de kerk: de Verenigde Staten stappen uit de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties.
Volgens Washington houdt de raad mensenrechtenschenders te veel de hand boven het hoofd. Maar volgens Yvonne Donders, hoogleraar internationale mensenrechten en culturele diversiteit aan de Universiteit van Amsterdam, is de raad nog altijd van belang.
Wat is de Mensenrechtenraad?
“De mensenrechtenraad is een suborgaan van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. In de raad worden mensenrechtenkwesties en -situaties besproken. Ook bepaalt de raad het mensenrechtenbeleid van de VN.”
Wat is de grootste kritiek op de raad?
“Er is veel kritiek op sommige landen die zitting hebben in de raad. Door het kiessysteem (gelijkmatige verdeling van zetels op basis van vijf regio’s in de wereld, red.) zitten er tussen de 47 leden veel landen met een bedenkelijke mensenrechtenstatus. Zo wordt de raad gedomineerd door niet-westerse staten en kan het dat landen als Saudi-Arabië en Jemen meevergaderen.”
Je kunt je beter richten op het onderhouden van de dialoog. Door eruit te stappen, onderbreek je die dialoog
En verder?
“Ook de onderwerpen die worden behandeld, liggen vaak onder vuur. Doordat westerse landen in de minderheid zijn, klagen zij over sommige thema’s die op de agenda staan. Zo storen de VS zich er al jaren aan dat Israël een constant punt van discussie is. De mensenrechtenschendingen van Israël worden door veel Arabische en Afrikaanse landen continu aangekaart binnen de raad, terwijl andere onderwerpen onderbelicht blijven.”
Valt er dan niet iets voor te zeggen dat de VS eruit zijn gestapt?
“Uiteraard valt er kritiek te leveren op de raad, maar dat is inherent aan een systeem waarin meerdere regeringen onderling overleggen. Daar gaan alle besprekingen moeizaam. Maar het is beter om de situatie van binnenuit te veranderen, dan langs de zijlijn te staan en commentaar te leveren zonder echt iets bij te dragen. Je kunt je beter richten op het onderhouden van de dialoog. Door eruit te stappen, onderbreek je die dialoog. Dat doen de VS nu.”
Zijn mensenrechten niet simpelweg op hun retour?
“Nee, dat zijn ze zeker niet. In heel veel landen worden overheden nog constant op het matje geroepen over de staat van de mensenrechten. Door de bevolking en door ngo’s. Kijk maar naar de huidige situatie rondom migrantenkinderen in de VS. Zo zie je ook maar weer dat mensenrechten niet alleen een probleem zijn in ontwikkelingslanden. Ook in het Westen zijn er volop problemen met mensenrechten. Niemand is perfect.”
Is er een verband tussen de opkomst van autocratische staten en de druk die er op organisaties als de Mensenrechtenraad komt te staan?
“Wat je steeds vaker ziet is dat landen zich minder actief opstellen in grote internationale organisaties zoals bijvoorbeeld de Mensenrechtenraad. Staten willen hun mensrechtensituatie zelf regelen, niet internationaal.
“Ze beroepen zich ook steeds meer op hun eigen soevereiniteit en willen niet dat anderen zich ermee bemoeien. Daardoor komen de mensenrechten op internationaal niveau onder druk te staan.”
Lees ook:
Nederland is boos op de VS, maar schendt zelf ook het kinderrechtenverdrag
Taferelen zoals in de Verenigde Staten, waarbij kinderen bij hun ouders worden weggetrokken, kent het Nederlandse vreemdelingenbeleid niet. Toch schendt ook Nederland het internationale kinderrechtenverdrag door minderjarigen vast te zetten net voordat ze het land worden uitgezet.
Wat is de Mensenrechtenraad nog waard zonder de Amerikanen?
De Mensenrechtenraad van de VN werkt niet en daarom stappen de Verenigde Staten eruit. Wat betekent deze stap en hebben de Amerikanen een punt? Vijf vragen.