Crisissfeer rond migratie: Europese leiders op dringend verzoek van Merkel zondag bijeen voor spoedberaad
Spoedberaad tussen Europese regeringsleiders zondagmiddag in Brussel moet een nieuwe politieke crisis over migratie de kop in drukken. De informele topontmoeting komt op dringend verzoek van bondskanselier Merkel, die van haar CSU-zusterpartij het ultimatum kreeg voor 1 juli de toestroom van migranten naar Duitsland een halt toe te roepen.
Premier Rutte liet woensdag weten dat hij de migratietop zal bijwonen. De laatste keer dat de leiders apart in het weekeinde over migratie beraadslaagden was in oktober 2015. Toen kraakte de EU in haar voegen onder de ongecontroleerde instroom van migranten via Griekenland. Nu staat volgens Merkel het voortbestaan van de EU opnieuw op het spel (én haar regering), omdat lidstaten dreigen met het herinvoeren van grenscontroles.
Woensdagmiddag bevestigden zeker tien leiders hun komst, onder wie Merkel, de Franse president Macron, de Italiaanse premier Conte, de Oostenrijkse kanselier Kurz en Rutte. De verwachting is dat een groot deel van de leiders zondag naar Brussel afreist. De extra ‘minitop’ moet de reguliere EU-top volgende week donderdag en vrijdag voorbereiden, daar vallen eventuele besluiten over maatregelen om de migratie beheersbaarder te maken.
De leiders zullen een eerste discussie hebben over het door EU-president Tusk gelanceerde idee om migranten die in de Middellandse Zee worden gered naar opvangcentra buiten de EU te brengen. In deze centra in veilige landen – diplomaten noemen Tunesië en Egypte – worden de asielaanvragen dan afgehandeld. Vluchtelingen mogen naar Europa doorreizen, illegale economische migranten moeten terug naar huis.
Een flink deel van de minitop zal echter gewijd zijn aan het versterken van de Europese buitengrenzen en het voorkomen dat migranten die reeds in een EU-land zijn geregistreerd doorreizen naar een andere lidstaat. Dat is voor Merkel het acute probleem: het Beierse CSU wil migranten die via Italië en Oostenrijk naar Duitsland komen aan de grens tegenhouden. Ook Nederland ageert al jaren tegen het ‘zwerven’ en asielshoppen door migranten.
Overleg eerder deze week tussen Merkel en de Italiaanse premier Conte over het terugsturen van migranten, leidde niet tot een akkoord. Merkel hoopt nu in EU-verband Italië wel zover te krijgen dat het daar geregistreerde migranten terugneemt. In ruil daarvoor krijgt Italië de belofte dat de EU werk maakt van opvangcentra voor migranten buiten de EU.
De spanning tussen de lidstaten is hoog opgelopen, hoewel het aantal migranten dat naar de EU komt veel lager is dan in het migratiecrisisjaar 2015. De Oostenrijkse kanselier Kurz dreigt met een kleine groep gelijkgezinden migranten te weren, als de EU-leiders niet tot een besluit komen. Oostenrijk is vanaf 1 juli EU-voorzitter.
Omdat het om een informele bijeenkomt gaat, hoeven niet alle leiders zondag aan te schuiven. Merkel verzocht aanvankelijk Tusk de extra top te organiseren maar die weigerde, het zou hem als voorzitter van alle EU-landen in problemen brengen. Daarop wendde de bondskanselier zich tot Juncker, die wel bereid was als gastheer op te treden.