Moeder uit Guatemala werd zonder haar zoon (8) weggestuurd uit VS: "Ik heb de hele vlucht geweend"

Ze hadden een plan. Elsa Johana Ortiz Enriquez pakte haar schaarse bezittingen bij elkaar in Guatemala en reisde met haar achtjarig zoontje Anthony door Mexico haar vriend achterna die in de Verenigde Staten werkte.

Maar het liep fout. Op 26 mei werden ze opgepakt door de Amerikaanse grenspolitie en in een opvangcentrum in het zuiden van Texas geplaatst. Toen ging het ineens snel. Anthony werd naar een opvangtehuis voor migrantenkinderen gestuurd. Zij werd op een vliegtuig naar Guatemala gezet.

"Ik zit er helemaal door", zegt Ortiz. Haar ogen zijn opgezwollen door het wenen, haar stem klinkt gesmoord. Ze weet niet wanneer en in welke omstandigheden ze haar zoon zal terugzien.

Een paar jaar geleden werd Ortiz verliefd op "een goede man", zegt ze, die haar zoon behandelde als zijn eigen kind. Edgar werkte al een paar jaar in de bouw in de VS en stuurde geregeld geld naar Guatemala. Maar de laatste tijd was Ortiz bang geworden voor de criminaliteit in haar buurt. Ze besloot met haar zoon naar de VS te reizen.

Ze konden veilig Texas bereiken, maar daar werden ze opgepakt door de grenspolitie en opgesloten. De volgende dag werd Ortiz ondervraagd door de grensautoriteiten en kreeg ze te horen dat ze zou worden gescheiden van haar zoon. "Ik smeekte: 'Alstublieft, doe dit niet, neem hem niet weg'", zegt ze. Een uurtje later werd de naam van haar zoon afgeroepen. Onder luid protest van Ortiz werd Anthony samen met een twaalfjarig meisje weggevoerd.

Een paar dagen later werd ze op een bus vol met migranten gezet en naar een federale rechtbank in het zuiden van Texas gebracht, waar ze schuldig pleitte aan het illegaal binnenkomen van het land. Ze werd overgebracht naar een opvangcentrum in Laredo in Texas, waar ze eindelijk wat telefoontjes kon doen.

Ze belde Edgar om te zeggen dat het plan was mislukt en dat zij en haar zoon waren gearresteerd en van elkaar gescheiden. Ze had Anthony al meer dan een week niet gezien en had er geen idee van waar hij zich bevond.

Op een bepaald moment gaf een immigratieambtenaar haar een roze papiertje. Erop stond de handgeschreven boodschap: 'Bel opvangtehuis zoon' en een telefoonnummer. Maar voor ze bij een telefoon geraakte, kreeg ze van een andere beambte te horen dat zij en een paar andere vrouwen op een vliegtuig naar Guatemala zouden worden gezet, dat snel vertrok. Wat met Anthony? Niemand luisterde naar haar, zegt ze.

Ortiz weet nog dat ze hevig snikkend en met veel tegenzin de trappen van het vliegtuig besteeg dat haar en tientallen andere migranten begin juni terug naar Guatemala zou brengen. "Ik heb de hele vlucht lang geweend", zegt ze. "Toen we op de luchthaven van Guatemala arriveerden, viel ik bijna flauw. Ze hebben me een kalmeermiddel gegeven."

Eigen bed

Ze belde Edgar de volgende dag vanuit Guatemala. Hij nam contact op met een advocaat, die hem het noodnummer van de overheid gaf. Na een paar pogingen kreeg Edgar een vrouw aan de lijn die vroeg naar de naam en de geboortedatum van de jongen. "Ze vertelde me dat hij het goed stelde – 'hij heeft kleren, schoenen en zijn eigen bed, we zorgen goed voor hem'", herinnert Edgar zich.

Later dezelfde dag belde een medewerker van het opvangtehuis de grootvader van Anthony in Guatemala op zijn gsm – het was het enige nummer dat de jongen uit het hoofd kende. Ze gaf Anthony door, en volgens zijn grootvader klonk die vrolijk.

Ortiz kon haar zoon donderdag eindelijk zelf spreken. Ze zei hem dat hij zich goed moest gedragen. Anthony maakte zich zorgen om haar. "Mammie, behandelen ze je goed in het huis waar je bent?", vroeg hij. "Ja", zei ze, vermoedend dat hij niet wist dat dat huis zich Guatemala bevond.