Mentale druk op jongeren neemt gevaarlijke vormen aan
De mentale druk op jongeren en jongvolwassenen neemt dusdanig toe dat hun gezondheid eronder dreigt te lijden. Daarvoor waarschuwt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in een dinsdag verschenen rapport over de toekomst van de gezondheid in Nederland.
Van alle kanten komen er stressfactoren af op de jongere generaties, schrijft het instituut. Zo ervaren studenten een hogere druk om te presteren in de tijd dat zij nog in de studiebanken zitten; doordat de basisbeurs is afgeschaft hebben studenten veel vaker een bijbaantje dan voorheen. Tegelijk zet het bindend studieadvies meer druk op studenten.
Ook de druk om constant gezien te worden op sociale media, kan leiden tot stresssymptomen, schrijft het RIVM. Wanneer jongvolwassenen dan eenmaal een baan hebben, is dat in een steeds sneller draaiende 24-uurseconomie, die draait op flexibele krachten, wat een grotere mate van onzekerheid met zich meebrengt. Voor jongeren met een migratieachtergrond speelt nog eens mee dat zij zich in toenemende mate niet thuis voelen in Nederland; ook dat leidt tot mentale problemen.
Vergrijzing
Daarnaast zal de vergrijzing de jongere generaties er vaker én eerder toe nopen de rol van mantelzorger op zich te nemen. En vaker dan voorheen zullen de jongere generaties in de steden wonen, die een grotere bebouwingsdichtheid zullen kennen. De geluidsoverlast en het gebrek aan groen en water die daarmee gepaard gaan, kunnen ook al negatieve gevolgen hebben.
Het is voor het eerst, zeggen Henk Hilderink en Marieke Verschuuren, projectleiders van de Volksgezondheid Toekomst Verkenning, dat er in het vierjaarlijkse rapport zo uitgebreid wordt stilgestaan bij de invloed van de fysieke en sociale leefomgeving op het welbevinden van mensen. ‘Het is bijzonder lastig om die toenemende mentale druk kwantitatief te onderbouwen. In het aantal burn-outs onder jongeren is bijvoorbeeld, mede door het gebrek aan data, niet echt een duidelijke stijging vast te stellen. Bovendien blijkt uit meerdere onderzoeken dat de Nederlandse jeugd zo’n beetje de gelukkigste ter wereld is.’
Dat iemand druk ervaart, wil nog niet zeggen dat hij daar ook last van heeft, aldus Hilderink: ‘Dat hangt echt af van de persoonlijke situatie en hoe weerbaar iemand is.’ Toch zijn er genoeg aanwijzingen dat het behoud van een gezonde mentale gesteldheid voor jongeren een groeiende opgave is. ‘Overal waar wij komen merken we dat dit issue heel herkenbaar is. Iedereen kent voorbeelden, iedereen wil praten over de grote rol die sociale media hierin spelen. We hebben hierover eigenlijk geen goede data beschikbaar.’
Toch zijn dit soort prognoses waardevol om risico’s in beeld te krijgen en ernaar te kunnen handelen, reageert Peter van der Velden, senior onderzoeker bij het aan de Universiteit Tilburg gelieerde Centerdata. Uit zijn eigen onderzoek blijkt dat in de afgelopen tien jaar (mentale) gezondheidsproblemen bij studenten niet zijn toegenomen en ook niet vaker voorkomen dan bij niet-studenten.
Verwachting
Verder wijst hij op twee grote studies van het Trimbos-instituut naar de geestelijke problematiek van Nederlanders. Zowel in de jaren negentig als in deze eeuw werd een grote groep Nederlanders ondervraagd. De verwachting was dat in de loop van de jaren het aantal problemen was toegenomen, als gevolg van het drukkere bestaan en een hogere werkdruk.
‘Wat bleek,’ zegt Van der Velden, ‘er was geen verschil. We hebben de neiging problemen te verwachten, terwijl ze er eigenlijk niet zijn. Intuïtief mag het logisch klinken, de praktijk hoeft de intuïtie niet te volgen. Er zitten in samenlevingen allemaal corrigerende mechanismen die problemen oplossen.’