Direct naar artikelinhoud
ReportageMegalomanie in Tsjetsjenië

Stervoetballer Mo Salah moet aantonen: Grozny is klaar voor het luxesegment

Bezoekers op het panoramadak van een wolkenkrabber in Grozny-stad.Beeld Emile Ducke

Grozny probeert middels de Egyptisch sterspeler Mo Salah een graantje mee te pikken van het WK voetbal. Laat dat maar aan Ramzan Kadyrov over.

Ramzan Kadyrov had de stunt helemaal uitgedacht. Hij, de leider van de islamitische republiek Tsjetsjenië, zou de grootste voetballer uit de islamitische wereld als een held onthalen in Grozny. De foto’s uit de Tsjetsjeense hoofdstad zouden de hele moslimwereld door gaan.

Alleen: de voetballer kwam niet opdagen. Mo Salah sloeg de eerste training van het Egyptische verblijf in Grozny over om te herstellen van zijn schouderblessure. Kadyrov handelde snel. Hij stuurde een van zijn mensen naar het gloednieuwe vijfsterrenhotel naast het Achmat Stadion, liet Salah uit zijn middagslaap wekken en de voetballer werd in Kadyrovs auto naar het stadion gereden. Zo kwamen de beelden er alsnog: Kadyrov die de arm van Salah in de lucht houdt als een bokskampioen in Grozny.

De Tsjetsjeense leider heeft het WK aangegrepen om zijn imago en dat van de stad op te vijzelen. Na twee allesverwoestende oorlogen in de jaren '90 moet Grozny het Dubai van de Kaukasus worden. Met Kadyrov als hoofdarchitect.

De Akhmat-Arena in Grozny waar de Egyptische ploeg traint tijdens de WK.Beeld Emile Ducke

De contouren van de nieuwe glamourstad in het zuidwesten van Rusland zijn het best te overzien vanaf een van de glazen wolkenkrabbers in Grozny-City. Hadden de wolkenkrabbers er achttien jaar geleden gestaan, dan zou je vanaf het panoramadek uitkijken over een zee van oorlogspuin. Nu turen toeristen over de Achmat Kadyrov Moskee (een van de grootste moskeeën in Europa), een kleurenfontein van honderd meter hoog (nog hoger dan de fonteinen van Dubai), en de bouwplaats van de Achmat Tower (de hoogste wolkenkrabber van Europa bij voltooiing in 2020). Er is geen kogelgat meer te zien.

Selfies

Bijna alle megaprojecten in de stad dragen de naam van Achmat Kadyrov, de geliquideerde vader van Ramzan. Diens residentie neemt ongeveer een derde van Grozny’s centrum in beslag. ‘Niet die kant op fotograferen’, beveelt een beveiliger tegen toeristen die op het panoramadek selfies willen nemen met Ramzan Kadyrovs paleizen. De leider mag dit weekend wel buiten de stad zijn voor de viering van het Suikerfeest in zijn geboortedorp, het blijft ten strengste verboden zijn ommuurde residentie vast te leggen ‘in verband met de veiligheid’.

Beneden in de Achmat Kadyrov Boulevard, die overloopt in de Vladimir Poetin Boulevard, schieten luxueuze winkelcomplexen en hotels uit de grond. De Grozny Mall moet de Italiaanse modehuizen naar Grozny brengen. En Firdaws, het exclusieve Tsjetsjeense modehuis van Kadyrovs oudste dochter (19 jaar), heeft sinds kort een eigen paleis.

‘Grozny is toe aan het luxesegment’, zegt Malika Achmadova, een jonge vrouw in strakke hoofdoek en Italiaanse ruitjesblouse. Ze heeft vorige maand haar boetiek Status Grozny uitgebreid, dat samenwerkt met het modehuis van de Kadyrovs. In de etalage met een mix van westerse en islamitische mode hangen jurken van meer dan duizend euro.

Maar neem een zijstraat en weg is de glamour. Tsjetsjenië (1,3 miljoen inwoners) is een van de regio’s met de meeste armoede van Rusland. Het officiële werkloosheidscijfer is 30 procent.

De Achmat Kadyrov Moskee in het centrum van Grozny.Beeld Emile Ducke

Poetins subsidie

‘Problemen heb je in elk land’, zegt Hasan Oesmanov in zijn glazen kantoor, tien verdiepingen onder het panoramadek. Aan de hagelwitte muren hangen portretten van Achmat Kadyrov en sjeik Zayed bin Sultan al Nahyan, oprichter en tot zijn dood in 2004 president van de Verenigde Arabische Emiraten. Ook aan de muur: foto’s van de Burj Khalifa-toren in Dubai en een artist’s impression van de Achmat Tower. Oesmanov is accountant bij het Zayed Fund, een fonds dat sinds vorig jaar geld uit Dubai investeert in Grozny. ‘Toon me een goed businessplan en ik ga je helpen’, zegt Oesmanov.

Tot voor kort leunde Kadyrov financieel vooral op president Poetin. Het grootste deel van de Tsjetsjeense begroting bestaat uit Moskouse subsidies. De deal is: Poetin betaalt, Kadyrov voorkomt een nieuwe Tsjetsjeense oorlog.

Maar steeds vaker zijn het Arabische investeerders die megaprojecten financieren. De Kadyrov-familie heeft al decennia nauwe banden met het Midden-Oosten. Het vijfsterrenhotel waar Mo Salah met het Egyptische team verblijft, is betaald met geld uit Abu Dhabi.

Het is de vraag of de investeringen zich terugbetalen. Het vijfsterrenhotel staat in een woonwijk naast het stadion en onduidelijk is wie daar na het WK wil verblijven. En wat gaat er gebeuren in de Achmat Tower, de toekomstige wolkenkrabber in de vorm van een middeleeuwse toren? De meeste verdiepingen van de gebouwen in Grozny-City staan leeg of worden gevuld door overheidsinstellingen.

Toerisme

‘De Achmat Tower is een imagoproject’, zegt de Tsjetsjeense econoom Rasjid Abajev. Het is een geheim wie er achter de investering van een miljard euro zit. Abajev: ‘Het belangrijkste is om een positief beeld van Grozny te laten zien.’

Toeristen trekken is een belangrijk motief. Vooral uit de Aziatische en Arabische wereld, vertelt Elina Batajeva, directeur van een touroperator die gesteund wordt door de Tsjetsjeense overheid. ‘Het is een veelbelovende markt. De meeste Arabieren kennen Tsjetsjenië nog niet.’

Kinderen tijdens een excursie in het Akhmad Kadyrov Museum, waar onder meer een portret hangt van Ramzan Kadyrov.Beeld Emile Ducke

Westerse toeristen trekken is lastiger. Overheden zoals de Nederlandse merken Tsjetsjenië aan als rood gebied: niet naartoe reizen. Want: gevaar op aanslagen, geweld, ontvoeringen, mijnontploffingen, criminaliteit.

‘Die overheden zijn hier nooit geweest’, zegt Batajeva, die stelt dat er geen gevaar is. ‘De veiligheid van toeristen is onze hoogste prioriteit.’

Maar een aanslag in een kerk in mei is een van de vele tekenen dat het nog niet veilig is in Tsjetsjenië. Sommige bezoekers van de luxueuze modehuizen arriveren in een konvooi gepantserde terreinwagens vol militairen met automatische geweren. En als het Egyptische voetbalteam de bus instapt naar het vliegveld voor de volgende wedstrijd (dinsdag tegen Rusland), zetten colonnes militairen de wegen af.

Instagram

Ook vermeende mensenrechtenschendingen spelen Kadyrov parten. In december pakte de Amerikaanse regering zijn favoriete speeltje af: Instagram. Washington zette Kadyrov op een sanctielijst en beval Instagram en Facebook om Kadyrovs profielen (ruim 4 miljoen volgers) te verwijderen. Het sociale medium was het belangrijkste podium voor Kadyrov om zichzelf en Grozny te promoten. Plots zat Kadryovs Instagram-afdeling, een heel team van cameramensen en spindoctors, zonder werk.

Dat verlies probeert Kadyrov op te vangen met een profiel op een Tsjetsjeens alternatief voor Instagram. ‘Ja, onze app lijkt sterk op Instagram’, zegt Magomed Eskhanov, een van de oprichters van Mylistory. Kadyrov is de populairste gebruiker. ‘We zijn Ramzan Achmatovitsj heel dankbaar’, zegt Eskhanov vier keer in het interview.

De Tsjetsjeense app telt volgens hem een half miljoen gebruikers. Dat is onvergelijkbaar met de honderden miljoenen gebruikers van Instagram. Maar wie Mo Salah als bokskampioen kroont, stijgt boven de krachten van Instagram uit. 

Ramzan Kadyrov samen met Mo Salah op 10 juni bij een training van het Egyptisch elftal in Grozny.Beeld AP