Direct naar artikelinhoud
NieuwsOV Utrecht

Utrecht wil nieuw intercitystation en extra bus- of tramlijn om verwachte bevolkingsgroei aan te kunnen

De snelgroeiende stad Utrecht heeft een tweede intercitystation nodig en een nieuwe hoogwaardige openbaarvervoerring – tramlijn of snelbusbaan – om de stadsregio heen. Provincie en gemeente Utrecht vragen aan het Rijk een investering te doen van miljarden euro’s om de bereikbaarheid van de regio te garanderen nu het aantal inwoners er razendsnel toeneemt.

Utrecht wil nieuw intercitystation en extra bus- of tramlijn om verwachte bevolkingsgroei aan te kunnen
Beeld ANP

Het actieprogramma ‘U Ned voor bereikbare gezonde groei in de metropoolregio Utrecht’ wordt maandag openbaar. Daarin staan toekomstplannen uit het overleg tussen provincie, gemeente en Rijk. 4 juni gaan de Utrechtse wethouder Lot van Hooijdonk (GroenLinks) en gedeputeerde Dennis Straat (VVD) hun wensenlijstje bespreken met de ministers Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) en Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken).

Utrecht is de snelst groeiende regio van Nederland. Er komen tot 2030 zo’n 140 duizend woningen bij in de provincie. De helft daarvan komt in de stad, die nu 340 duizend inwoners telt. ‘Dat komt neer op ruim een kwart miljoen nieuwe bewoners in de Provincie Utrecht’, zegt Straat. ‘Zulke heftige aantallen extra inwoners kun je niet vervoeren met het huidige systeem’, zegt Van Hooijdonk.

Utrecht Centraal

Een knelpunt is dat te veel reizigers in de stadsregio via Utrecht Centraal reizen, nu al het drukste station van het land. Daarom pleiten de bestuurders voor een hoogwaardige openbaarvervoerring rond Utrecht – door bijvoorbeeld Bunnik en Nieuwegein – waardoor niet alle reizigers meer via Utrecht Centraal hoeven te reizen. Dat wordt een dure snelbus- of tramlijn die op een aantal plekken bij onder meer de snelwegen ondergronds zal moeten gaan, of eroverheen. Hoe deze precies moet komen te liggen, moet nog nader worden bepaald. De bedoeling is dat reizigers van buiten Utrecht bijvoorbeeld hun auto bij een van de opstappunten parkeren en met het OV verder naar hun bestemming in de stad rijden. Of per fiets, omdat ook het fietsnetwerk wordt uitgebreid.

Zoals Den Haag ook station Hollands Spoor heeft en Amsterdam station Amsterdam Zuid, wil ook Utrecht een tweede belangrijk treinstation voor intercityverbindingen, te beginnen in de zuid-oostelijke hoek van de stad. Station Lunetten zou daartoe bijvoorbeeld kunnen worden opgewaardeerd, maar het zou ook een ander treinstation kunnen zijn of zelfs meerdere.

De vervoersstromen rond Utrecht kraken al jaren. Op de snelwegen van de ring staat het verkeer regelmatig vast. De intercity’s tussen Amsterdam en Utrecht, die inmiddels al elke tien minuten rijden, worden steeds drukker. Utrecht Centraal wordt grondig verbouwd en vergroot om het toenemende aantal reizigers te verwerken. De bussen naar de universiteitswijk De Uithof puilen uit. En ook de fietspaden in het centrum zijn vaak overvol.

Veel duurder dan begroot

Utrecht is nu bezig met de aanleg van een tramlijn naar De Uithof, ook wel aangeduid als Utrecht Science Park (USP). De aanleg van die lijn is vertraagd en wordt veel duurder dan begroot. ‘Tegen de tijd dat de tram rijdt, is de lijn al niet toereikend om de groeiende vervoersstromen in die richting te verwerken’, aldus Van Hooijdonk.

Er moet, zeggen de bestuurders, een inhaalslag worden gemaakt. De infrastructuur in Utrecht is tot nog toe nauwelijks meegegroeid met de bevolkingstoename. Er zijn drastische verbeteringen nodig als wordt gekozen voor binnenstedelijk bouwen, anders loopt het vervoerssysteem gigantisch vast. Om de bouwambities te verwezenlijken en de stad toegankelijk te houden voor bezoekers moeten mensen zich ook kunnen verplaatsen.

Aantal inwoners gemeente Utrecht

1900 – 100 duizend inwoners
1950 – 193 duizend inwoners
1990 - 230 duizend inwoners
2001 - 256 duizend inwoners
2010 – 307 duizend inwoners
2018 – 340 duizend inwoners
Verwachting 2030: 410 duizend inwoners

De provincie en de gemeente hebben elk 100 miljoen euro gereserveerd voor het verbeteren van de bereikbaarheid van de regio, maar dat is bij lange na niet genoeg. Van Hooijdonk: ‘Wij kijken ook naar Den Haag, dit kunnen we niet zelf ophoesten. We zijn de rotonde van Nederland, de tweede economische regio na Amsterdam, hier willen veel mensen wonen.’

‘Het is niet goedkoop’, zegt Straat, ‘maar dit heeft Utrecht nodig om te kunnen doorontwikkelen. Zonder extra infrastructuur kunnen we niet verder bouwen, die nieuwe bewoners moeten zich wel kunnen verplaatsen. Bij zo veel extra woningen is een nieuw vervoerssysteem nodig.’

Van Hooijdonk: We willen niet zo’n metropool worden als je elders in de wereld ziet, waar al het verkeer vaststaat. Misschien heeft Utrecht in de toekomst wel een metro nodig.’

Van slaperig provinciestadje tot magneet voor vooral hoogopgeleiden

Er staan duizelingwekkende aantallen in de groeiscenario’s van Utrecht. Nu telt Utrecht Centraal jaarlijks 88 miljoen reizigers en passanten, dat worden er 100 miljoen in 2030.

Was Utrecht een paar decennia geleden nog een wat slaperig provinciestadje dat zich niet kon meten met de drie andere grote Nederlandse steden, inmiddels is het een magneet, zeker voor hoogopgeleiden. Veel studenten van de grootste universiteit van het land blijven er ‘plakken’ na hun studie. Utrecht telt nu 340 duizend inwoners, met de omliggende gemeenten telt de regio 640 duizend inwoners. Het worden er alleen maar meer.

Voor jonge stelletjes die beginnen met hun arbeidsloopbaan is het centraal gelegen Utrecht een prima uitvalsbasis naar werk elders in het land. Na Amsterdam is het de meest gewilde vestigingsplaats. De druk op de woningmarkt is enorm en de huizenprijzen blijven stijgen.

Twintig jaar geleden is begonnen met de bouw van de grootste Vinexlocatie van het land, Leidsche Rijn, met inmiddels ruim 80 duizend inwoners. Nu staan er grote binnenstedelijke bouwprojecten op het programma, onder meer bij de Jaarbeurs en langs het Merwedekanaal, om aan de groeiende behoefte aan woonruimte te voldoen.

Met de bevolkingsgroei stijgt het percentage hoogopgeleiden. Ook de werkgelegenheid neemt snel toe, omdat steeds meer bedrijven zich er vestigen, onder meer bij universiteitswijk De Uithof, door bestuurders graag aangeduid als Utrecht Science Park. Maar als de bereikbaarheid niet op orde is, beperkt dat de groeimogelijkheden van de stad. Gemeente en provincie Utrecht praten hier al sinds 2010 over met het Rijk in zogeheten bestuurlijke overleggen. De A2 naar Amsterdam is al verbreed en er komt een verbreding van de A27 bij Amelisweerd aan, al zijn de natuurliefhebbers in de stad daar niet blij mee.

Met het stimuleren van reizigers om de spits te mijden is enige winst geboekt, maar met alleen het slimmer benutten van de infrastructuur redt Utrecht het niet meer, is de conclusie. Meer fietspaden en openbaarvervoerverbindingen zijn noodzakelijk om de stad op een gezonde manier te laten groeien. Nu komt het punt dat er knopen gaan worden doorgehakt.

Uit onderzoek blijkt dat van de verkeerstromen in de stad Utrecht ongeveer een derde binnenstedelijk is, 30 procent heeft een bestemming of beginpunt in de regio en 30 procent gebruikt Utrecht alleen als doorreispunt naar elders. Als deze drie stromen blijven groeien, zullen er meer openbaarvervoerknooppunten nodig zijn naast Utrecht Centraal, is de conclusie.

Nu moet het Rijk bepalen hoeveel geld hierin wordt geïnvesteerd en vervolgens zullen provincie, gemeente Utrecht en de omliggende gemeenten met de uitvoering gaan beginnen. Die zal tot 2040 duren.