Opinie

Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Kweekvlees is er! Maar we mogen het niet proeven

Nederland staat aan de wieg van het onderzoek naar kweekvlees. Maar nu het moment van een duurzame doorbraak dichterbij komt, liggen de inspecteurs dwars, schrijft .

Foto Patrick Post/Hollandse Hoogte

Nederland is goed in kaas, klompen en kweekvlees. Deze duurzame en diervriendelijke vorm van vlees is grotendeels in ons land ontwikkeld. In 1999 verkreeg Willem van Eelen patent op de techniek waarmee dierlijke cellen tot spierweefsel worden opgekweekt zonder dat er een dier voor hoeft te worden geslacht. Onze overheid investeerde begin deze eeuw flink in onderzoek. Professor Mark Post presenteerde in 2013 de eerste kweekburger. Zelf onderzocht ik vanaf 2011 aan de TU Eindhoven de mogelijke impact. Met Next Nature Network (forum over versmelting van natuur en techniek) publiceerden we in 2014 Het Kweekvlees Kookboek.

Overmatige vleesconsumptie is volgens de Verenigde Naties een van de grootste milieuproblemen van nu. Vleesproductie veroorzaakt een significant deel van de schadelijke broeikasgassen. Wil Nederland de klimaatdoelen van Parijs halen, dan zal de veestapel moeten krimpen. Omdat niet iedereen vegetariër wil worden, en vleesconsumptie in opkomende economieën als India en China toeneemt, moeten we alternatieven verkennen.

Hoewel veel mensen kweekvlees nu nog als kunstmatig en onnatuurlijk ervaren, is het maakproces vergelijkbaar met bierbrouwen of kaasmaken; beide draaien om het voeden van celculturen. Het belangrijke verschil is dat kweekvlees nieuw en dus vreemd is. Toch blijkt uit onderzoek naar de bereidheid om kweekvlees te consumeren dat tussen de 40 en 70 procent van de bevolking ervoor openstaat. Zelfs om er volledig op over te schakelen.

Omdat de eerste kweekburger in 2013 nog 250.000 euro kostte, lijkt deze meer duurzame en diervriendelijke vorm van vleesproductie misschien nog een ver-van-je-bedshow. Maar vergis je niet. De eerste platte televisies waren ook alleen betaalbaar voor miljonairs. Vandaag heeft vrijwel iedereen er een in de slaapkamer hangen.

Vlees is wereldwijd een miljardenindustrie. Het bedrijf dat erin slaagt een deel van deze markt met kweekvlees te bedienen, draagt niet alleen bij aan een duurzamere wereld; er is in potentie ook heel veel geld mee te verdienen. Internationale investeerders is dit niet ontgaan. Wereldwijd zijn er op dit moment verschillende bedrijven actief om kweekvlees naar de markt te brengen. Eén van die bedrijven is het Amerikaanse JUST, dat zegt van eendencellen gekweekte nuggets, chorizo en zelfs foie gras te hebben gemaakt. De bestuursvoorzitter van dit bedrijf, Josh Tetrick, heeft de ambitie zijn product nog in 2018 op de markt te brengen.

Omdat hij de Nederlandse historie in kweekvlees waardeert, leverde hij onlangs een eerste proefpartij kweekvlees aan een Nederlands restaurant, alsmede aan het NEMO Science Museum, met het idee zijn product op de plek van oorsprong aan de wereld te presenteren.

Als kweekvleesverkenner van het eerste uur was ik uitgenodigd voor het diner. Maar tot proeven kwam het niet. Op aangeven van het ministerie van Volksgezondheid kwam een inspecteur van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) de pakketten kweekvlees verzegelen. Het product zou nog niet goedgekeurd zijn volgens Europese ‘novel food’-wetgeving. Consumeren mocht niet.

Lees ook: Verzegeld kweekvlees ligt in Nederlandse vriezers

Nu breekt mijn klomp. Nederland heeft vanaf dag één een leidende rol gespeeld in deze duurzame innovatie. De overheid heeft geld geïnvesteerd in onderzoek. Nu een aantal belangrijke technische en maatschappelijke hordes rondom maakproces en consumentenacceptatie genomen zijn, gaat diezelfde overheid een juridische horde opwerpen door het proeven van dit product in Nederland verbieden.

Begrijp me niet verkeerd. Ik begrijp dat de kweekvleesproducten grondig moeten worden onderzocht en getest voordat we deze in de supermarkt aan de consument aanbieden. Is kweekvlees veilig? Is het gezond? We willen het allemaal weten. Daar mag geen twijfel over bestaan wanneer het in de winkel komt. Maar daar kom je niet achter als je als overheidsinstantie een proefpakket kweekvlees verzegelt, waardoor je het niet eens meer kunt testen.

Nederland is wereldwijd bekend om zijn kaas en zijn heerlijk heldere bier. We hebben een unieke kans hier een nieuwe productcategorie aan toe te voegen. We hebben een topsectorenbeleid met de ambitie de meest creatieve economie van Europa te worden. We willen wereldwijd uitblinken in innovatie en voedselproductiviteit. En dan doen we dit?

Ik wil Kamervragen. Ik wil dat de minister de NVWA opdraagt de verzegeling op te heffen en de nieuwe voedingswaren versneld laat testen. Ik stel mijzelf beschikbaar om dit kweekvlees op eigen risico te proeven. En we zijn een petitie gestart. Teken op www.nextnature.net/kweekvlees als u ook kweekvlees wilt proeven.

Op zondag 27 mei om 21.05 uur zendt NPO2 Vleeskwekers uit, een reportage van VPRO Tegenlicht.