Het ebolavaccin is er, maar wie moet het krijgen?

Ruim 4000 ebolavaccins zijn naar het getroffen gebied in Congo gebracht, een tweede zending is onderweg, nieuwe vaccins zijn in de maak. Het wordt nog een hele kluif om de uitbraak onder controle te krijgen, zegt hoogleraar Martin Grobusch, hoofd van het Centrum voor Tropische en Reizigersgeneeskunde van het Amsterdamse AMC. “Pas over twee à drie weken weten we hoe we er voor staan. Maar de perspectieven zijn veel gunstiger dan bij de uitbraak een paar jaar geleden in West-Afrika. We zijn er nu veel eerder bij.”

Hoe effectief is het vaccin dat nu wordt ingezet?

“Het is veilig gebleken. Het is tijdens de vorige uitbraak ontwikkeld en getest. Eerst in kleinere trials in Kenia en Gabon, waarbij ook ons centrum betrokken is geweest, en uiteindelijk in een groot onderzoek in het getroffen Guinee zelf. Daar is het weliswaar niet honderd procent, maar wel zeer werkzaam gebleken.”

Maar het is nog niet officieel geregistreerd. Waarom is dat onderzoek niet afgerond?

“Dat is het grote probleem bij ebola. Bij andere epidemieën zoals malaria, sluimert de ziekte na een grote uitbraak altijd wel door en zijn er voldoende ziektegevallen om door te gaan met onderzoek. Maar ebola verdwijnt tussen twee uitbraken altijd volledig van de aardbodem. Tenminste, volledig uit ons zicht.”

Hoe weten we dat het vaccin ook in Congo effectief is?

“Het is dezelfde variant. We weten dat er weinig kruiseffecten zijn tussen vaccins en varianten, maar dit is de Zaïre-variant, die ook in Guinee, Sierra Leone en Liberia woedde. Hij is genoemd naar een eerdere uitbraak, veertig jaar geleden, toen Congo nog Zaïre heette.”

Is dat genoeg, 4000 vaccins?

“In eerste instantie worden degenen ingeënt die het grootste risico lopen besmet te worden en het virus te verspreiden. Dat zijn met name de artsen en verplegers. En dan vervolgens mensen die in contact zijn gekomen met besmette personen. Het is bij ebola niet haalbaar om iedereen te vaccineren. Zeker in ontoegankelijke gebieden als het regenwoud. En omdat we op redelijk korte termijn nieuwe vaccins kunnen hebben geproduceerd, denk ik dat de voorraad niet het grootste probleem is.”

Wat is dan wel de grote uitdaging?

“De logistiek. We moeten op tijd weten hoe de ziekte zich verspreidt. We moeten op tijd alle besmettingen identificeren, deze mensen en hun contacten isoleren en vaccineren. Dat wordt een gigantische klus, zeker nu het virus de miljoenenstad Mbandaka heeft bereikt.”

Lees ook: WHO: risico op verspreiding ebola-virus in Congo 'zeer hoog'

Nu het ebola-virus van het Congolese platteland is overgeslagen naar de stad Mbandaka, houden hulpverleners rekening met alle scenario's.