Utrechtse speeltuinstrijd krijgt polderoplossing: het aantal toestellen wordt gehalveerd

Met wat fantasie valt de slepende speeltuinsaga in de Utrechtse binnenstad te zien als een metafoor voor het Nederland van nu. Want wat vijf jaar terug begon met enthousiaste plannen, eindigde mede door zwabberend ingrijpen van de overheid in een grimmig conflict. Op het hoogtepunt werd zelfs de toegang tot de Lauwerhof geblokkeerd, al gebeurde dat niet met trekkers maar met een oude Volvo.

Maar inmiddels gloort er hoop. Buren die elkaar op straat niet meer wilden groeten, namen deel aan een traject van mediation. Vervolgens velde het Utrechtse college deze week het salomonsoordeel. En zoals dat wel vaker gaat in dit polderland, werd het een compromis: het minispeeltuintje voor peuters wordt gehalveerd. Hoe kwam het zover?

Gekrijs

Het idee voor de nieuwe speeltuin in de Lauwerhof ontstond in 2018, blijkt uit een uitgebreide tijdlijn die de gemeente Utrecht vorig jaar opstelde. Enkele omwonenden wilden het autovrije hofje rondom de 19de-eeuwse watertoren kindvriendelijker maken. Ze verzamelden handtekeningen, dienden een plan in en kregen ruim 20 duizend euro uit het initiatievenfonds van de gemeente.

Het eerste protest ontstond nadat de plannen huis-aan-huis verspreid waren. Enkele omwonenden hekelden onder meer de felle kleuren van de vloer en het grote aantal speeltoestellen. Omdat het draagvlak onder de rest van de bewoners groot leek, besloot de wethouder toch goedkeuring te verlenen. Begin 2020 was de speeltuin gereed.

Sindsdien ergeren Kees Snelders (71) en zijn vrouw zich groen en geel. ‘Hoor je dat?’ vraagt hij bij het openen van de balkondeur van hun bovenwoning. ‘Nu klinkt het nog vrolijk, maar ik garandeer je dat het eindigt met gekrijs. Dat is altijd zo. En dan heb je ook nog de ouders. Die zitten geregeld luidkeels te bellen. Terwijl dit eerst een rustig hofje was.’

Fluisteren

Een paar deuren verder wil Joke Bos (75) niet al te veel meer kwijt over de kwestie. Ze is een van de drijvende krachten achter de speeltuin en wil geen oud zeer oprakelen. Wel vertelt ze dat ze betwijfelt of mensen daadwerkelijk overlast ervaren. ‘Ik geloof dat verhaal niet.’

Een oud-bewoner van de Lauwerhof ziet dat anders. Hij vertelt dat sommige ouders op zondagmorgen om acht uur hun kind al ‘kwamen uitlaten’. Omdat zijn gevel een paar meter van de speeltuin lag, had hij het gevoel dat de kinderen in zijn woonkamer speelden. ‘De onrust verdween niet als er even niemand was’, zegt hij. ‘We vroegen ons steeds af wanneer de volgende bups zou komen.’

Al vrij snel na de oplevering begonnen de tegenstanders van de speeltuin ook handtekeningen te verzamelen. En dat had invloed op de sfeer in de buurt. ‘We hadden altijd goed contact met iedereen’, zegt Snelders. ‘Maar dat veranderde. Als ik op het hofje kwam, begonnen sommigen te fluisteren: daar is-ie! En ze hebben ons zwartgemaakt in de media.’

Grijze Volvo

‘Het heeft geleid tot een enorme clash’, zegt ook de oud-bewoner. ‘De initiatiefnemers en andere mensen met kinderen vonden het comfortabel een speeltuin in de buurt te hebben. Als wij er last van hadden, was dat ons probleem.’

Halverwege 2020 kantelde de zaak. Een delegatie van de gemeente kwam poolshoogte nemen en concludeerde ‘dat de speelplek inderdaad erg dicht bij de woningen is’, zo blijkt uit de tijdlijn. Na talloze gesprekken met voor- en tegenstanders besloot het college dat er een fout was gemaakt. De speeltuin moest weg.

Maar toen de aannemer in april 2022 de toestellen wilde ophalen, bleek de Lauwerhof niet toegankelijk. Een bewoner had met zijn oude Volvo de toegangsweg geblokkeerd. Het protest leidde tot aandacht in de lokale pers en vragen in de gemeenteraad. De ontmanteling van de speelplaats werd uitgesteld.

Na nieuwe gesprekken met voor- en tegenstanders onder leiding van een mediator – kosten: 12 duizend euro – hakte het college deze week definitief de knoop door. De speeltuin zal deels verdwijnen, er wordt groen aangeplant en elders in de binnenstad komt er een speelplek bij. Wethouder Eva Oosters hoopt op die manier ‘de impasse te doorbreken’, zegt ze.

Lieflijk initiatief

Hoe kon het zo misgaan? En valt er iets te leren van dit debacle? Joke Bos zegt dat de initiatiefnemers aan hun lot zijn overgelaten bij het ontwikkelen van de plannen. ‘Wij hebben zomaar iets getekend en dat is vervolgens zo uitgevoerd. De gemeente had ons beter moeten begeleiden. Ze hadden ons kunnen waarschuwen dat de speeltuin te dicht op de bebouwing zat.’

De oud-bewoner wijst op een ander punt. ‘De gemeente is heel makkelijk meegegaan met een ogenschijnlijk lieflijk initiatief voor een speeltuin’, zegt hij. ‘Zonder te onderzoeken of zoiets wel past op zo’n intiem hofje.’

Wethouder Oosters erkent dat er dingen fout zijn gegaan. ‘We hadden iedereen op het hofje moeten raadplegen toen er geld voor dit initiatief werd aangevraagd.’ Ze benadrukt dat de casus ook binnen de gemeentelijke organisatie volop aandacht heeft gekregen. ‘Later dit jaar gaan we kijken of het initiatievenfonds nog goed functioneert.’

Zwervers

De bewoners van de Lauwerhof zijn ondertussen nog niet gerust op een goede afloop, omdat onduidelijk is hoe het speeltuintje er straks uit komt te zien.

‘Ik hoop vooral dat de zandbak verdwijnt’, zegt Kees Snelders. ‘Dat zal veel schelen.’

‘Er moet niet te veel groen komen’, zegt Joke Bos. ‘Daar gaan zwervers en blowende hangjongeren zich achter verschuilen.’