Vastgelopen havisten krijgen van school externe hulp die wél bij ze past: ‘Het is een experiment’

Twijfel is geen fijn gevoel, en het kan leiden tot piekeren en onrustige gevoelens. Maar het betekent ook dat je meerdere opties hebt en de mogelijkheid hebt om een eigen keuze te maken. 

“Bij twijfel kan ook onzekerheid horen,” zegt Faizan (17). Hij staat samen met Phum (16) voor een flip-over waarop het woord ‘twijfel’ is omcirkeld. De twee tieners moeten alles roepen waar ze bij twijfel, het thema van de dag, aan denken. Coach Michelle Gerlach maakt er een woordweb van.

De leerplichtige Faizan en Phum staan op een schooldag in een lokaal in het A-lab in Amsterdam Noord, waar ze  een programma van drie maanden volgen van Intermijn, een organisatie die normaliter vooral gericht is op jongeren met een tussenjaar en helpt bij het oriënteren op een studiekeuze.

Conrector van het Berlage Lyceum Joost Schoots schakelde hulp  in van de organisatie. Hij ziet al jaren dat sommige havo-4-leerlingen in een ‘dipje’ raken.

“Aan hun cijfers zagen we dat het niet goed ging en hun motivatie schoot tekort.  We willen als school dat leerlingen verantwoordelijkheid nemen voor hun acties en keuzes. Dat moeten we ze ook leren, maar op school konden we ze niet dat extra zetje geven dat ze nodig hebben.”

Valse start

Faizan en Phum wisten vorig jaar na het behalen van hun vmbo-diploma op het Berlage Lyceum allebei nog niet wat ze precies wilden doen of wat ze nu écht leuk vinden. Ze kozen er daarom voor om ‘gewoon’ havo te gaan doen. “Ook omdat ik dacht dat vmbo niet goed genoeg is en dat je havo moet hebben om goed te zijn in Nederland,” zegt Phum.

Faizan had er zelf ook geen zin meer in, geeft hij toe. “De mavo ging mij zo makkelijk af, dat ik op de havo een valse start heb gemaakt. De eerste paar maanden heb ik niks gedaan, want dat deed ik voor mijn vmbo ook niet en daardoor waren mijn cijfers te slecht om nog over te gaan en raakte ik nog gedemotiveerder. Ik ging niet meer elke dag naar school en als ik er was, deed ik niets. Ik zou toch blijven zitten.”

Schoots nam contact op met Loth van Veen, oprichter van Intermijn. Van Veen werkte zelf in het voortgezet onderwijs en op het hbo en zag dat het reguliere onderwijssysteem niet voor iedereen toegankelijk en passend is. Tien jaar geleden begon ze daarom met Intermijn, waarmee ze ook mentoren en andere onderwijzers helpt om jongeren verder te laten komen bij het maken van keuzes en persoonlijk leiderschap.

Extra geld

Meer dan twintig leerlingen kregen van het Berlage de kans om het traject in A-lab te doen. Drie maanden lang gaan ze vier dagen per week naar Intermijn. Daar krijgen ze les van een mentor of coach zoals Gerlach, die na haar studie psychologie aan de slag ging in het onderwijs. 

De lessen verschillen en worden aangepast aan waar behoefte aan is: een les over twijfel, voeding, ambitie, keuzes, mentale gezondheid. Een keer per week gaan de leerlingen op een werkbezoek dat ze zelf regelen. Zo kunnen ze in de praktijk te zien hoe mensen hun beroep uitvoeren. De kosten, 3250 euro per persoon, betaalt het Berlage Lyceum.

Schoots: “Ik geloof dat als het goed is voor kinderen, je als school wel een manier vindt om dit te financieren. En nu hadden we de NPO-gelden (extra geld dat beschikbaar is gesteld vanwege corona) die we hiervoor konden inzetten.”

Drie van de circa twintig leerlingen die de kans kregen, hebben gekozen voor dit traject. Sommige anderen hadden bijvoorbeeld nog hoop om over te gaan naar 5 havo en wilden niet drie maanden uitchecken van school. En Schoots geeft toe: “We hebben dit met stoom en kokend water bedacht voor deze leerlingen. Het is een experiment. Ik móést iets doen voor die leerlingen. Of het werkt en vaker inzetbaar is, gaan we evalueren.”

Eigen keuzes

Hoewel Faizans broer het traject onzin vond en Faizan zelf dacht dat hij per se naar het hbo moest voor een goede toekomst, is hij op week negen van het traject blij dat hij op zijn eigen tempo kan ontdekken wat hijzelf nu wil.  “Op school zit je in een klas met soms wel dertig leerlingen en valt het niet op als je een dag niets zegt of niet meedoet. Hier krijg ik persoonlijke aandacht en word ik echt op weg geholpen. Het is niet zo erg als je hier langer moet nadenken over een antwoord.”

Er wordt meer gevraagd van scholen sinds het drempelloos doorstromen is ingevoerd (kader). Schoots: “Sommige kinderen krijgen van huis uit mee dat havo goed is. Het is onze taak om leerlingen te leren dat ze hun eigen keuzes kunnen en mogen maken en dat ze daar vervolgens ook zelf verantwoordelijk voor zijn. Als dat met een extern traject is, dan is dat met een extern traject.”

Ingeborg Bloem, de moeder van Phum, zag haar zoon opleven in de afgelopen negen weken – het traject duurt nog een paar weken. “Hij heeft weer een sprankel in zijn ogen, hij komt met energie thuis en hij weet nu écht wat hij wil. Phum mocht op gesprek op de Herman Brood Academie en samen met een coach van Intermijn heeft hij zijn pitch voorbereid.”

Geluidstechnicus

“Ik wilde altijd wel wat met muziek doen, maar ik wist niet zo goed wat. Ik weet nu dat ik geluidstechnicus wil worden. Havo hoeft niet. Het systeem en de woorden die we gebruiken bij opleidingen, lager en hoger, laten havo beter lijken. Maar dat is niet zo. Ik houd van muziek, ik kan piano spelen en muziek producen. Ik ben een jongen met een ambitie en daar ga ik iets mee doen.” Want Phum is aangenomen op de Herman Brood Academie.

Faizan weet nu waar zijn krachten liggen: “Ik ben behulpzaam, verzorgend en verantwoordelijk. Eerst dacht ik dat ik accountant wilde worden, net als mijn broer. Maar ik ga een opleiding doen waarbij ik iets met evenementen kan doen. Daar word ik blij van.”