Cv’s eruit, game erin: Rotterdamse tweeling (25) bouwt aan ‘eerlijkste’ sollicitatieprocedure

Het is wereldwijd de meest gangbare methode om personeel aan te nemen: een cv lezen. En toch is Charlotte Melkert (25) fel gekant tegen die opsomming van opleidingen en werkervaring. Het cv is ‘hopeloos achterhaald’ en houdt ook nog eens ‘discriminatie op de arbeidsmarkt overeind’.

Het zijn stevige beweringen, maar Melkert roept niet zomaar wat: ze heeft het met eigen ogen gezien. In 2016, toen ze samen met tweelingzus Fleur parttime recruiter werd. Het duo zocht naast de studie – respectievelijk bedrijfskunde en criminologie – kandidaten voor klanten in de zakelijke dienstverlening. De 19-jarigen leverden uitsluitend vrouwelijke kandidaten, en dat bleek dankzij het diversiteitsstreven een gouden zet. De tieners bemiddelden ruim veertig kandidaten in twee jaar tijd.

Dubieuze redenen

Maar terwijl het geld binnenstroomde – een plaatsing bracht gemiddeld 15 duizend euro op – stoorden de zussen zich aan het gedrag van sommige klanten. Ze zagen hoe talloze talentvolle kandidaten werden afgewezen. Melkert: ‘Klanten hanteerden strikte eisen: de sollicitant moest per se van een bepaalde universiteit afkomen. Of minimaal vier jaar bij een groot accountancykantoor hebben gewerkt.’

Andere kandidaten werden om nog dubieuzere redenen afgewezen. ‘De niet-Nederlandse naam was te ingewikkeld. Of de kandidaat was begin dertig, ze waren bang dat ze zwanger zou raken.’ Het schoot bij de tweeling in het verkeerde keelgat. ‘We spraken kandidaten waarvan we honderd procent zeker wisten dat ze het uitstekend zouden doen. En die werden op basis van zo’n vooroordeel terzijde geschoven.’

In 2018 was dat aanleiding om het recruitmentbureau op te doeken en iets nieuws te beginnen: Equalture. De tweeling wilde een sollicitatieprocedure ontwerpen waarin ogenschijnlijk futiele zaken als leeftijd, geslacht en afkomst geen rol meer zouden spelen. ‘We wilden de kans dat de klant op onderbuikgevoelens zou selecteren zo veel mogelijk wegnemen.’

Maar al snel leerden de zussen dat opleiding en werkervaring – de belangrijkste ingrediënten van het cv – sowieso slechte voorspellers zijn van toekomstige werkprestaties. Melkert haalt Amerikaans onderzoek aan dat concludeert dat de correlatie tussen onderwijsachtergrond en werkprestatie 0,10 is. Ook het verband tussen werkervaring en prestatie is niet veel sterker: 0,16. Cognitieve vaardigheden hebben volgens de wetenschap een beduidend hogere voorspellende waarde: een correlatie van 0,65.

En dus richten ze de pijlen op het cv. Melkert: ‘Als je een cv leest, borrelen er zo’n honderdvijftig vooroordelen omhoog. Je ziet een foto, opleiding, woonplaats en vormt onbewust al een uitgebreid beeld in je hoofd. Maar schijn bedriegt: in 9 van de 10 gevallen is de kandidaat een heel andere persoon.’

Licht ontvlambare medewerker

Met een team van neurowetenschappers, neurobiologen en psychologen ontwikkelt de tweeling een vervanging voor het cv: games. ‘Die zijn betrouwbaarder dan persoonlijkheidsvragenlijsten of oefeningen zoals cijferreeksen. Anders dan bij een vragenlijst kun je in een spel geen sociaal wenselijke antwoorden geven. In de juiste setting gaat een gebruiker helemaal op in het spel. Zo trigger je intrinsiek gedrag.’

Het bedrijf heeft vier fraai vormgegeven spelletjes. Zo moet je met een raceauto de snelste route vinden, waarbij de game cognitieve flexibiliteit getest. In een ander geval wordt je persoonlijkheid getest, in de vorm van een simulatie waarin je leidinggeeft aan een team, bestaande uit een streberige collega en een licht ontvlambare medewerker.

Equalture heeft inmiddels 280 klanten die de games gebruiken, waaronder PostNL, PepsiCo en Holland Casino. Maandelijks spelen in totaal ruim achtduizend kandidaten de game. Ze worden vooral gebruikt bij de werving voor allerhande kantoorbanen, zoals sales-, legal- en marketingrollen. Ook voor meer specifieke functies zoals engineers wordt ermee geworven.

Melkert onderstreept: ze hebben bedrijven nooit diverser willen maken, alleen het proces eerlijker. ‘En eerlijk kan betekenen dat een team dat alleen bestaat uit witte mannen, er na een sollicitatieronde weer een witte man bij krijgt.’ Toch blijken de games in de praktijk wel degelijk diversiteit te bevorderen. ‘We horen vaak van klanten: iemand die we op basis van het cv niet zouden serieus nemen, hebben we dankzij de spelscore toch aangenomen.’

Dat vindt Melkert weinig verbazingwekkend. ‘Het is voorstelbaar dat een team mannelijke engineers minder snel een vrouwelijke collega aanneemt. Ze kunnen zich slechter met haar identificeren. Maar als de game uitwijst dat de vrouw een goede match is, moet je sterke argumenten hebben om haar niet aan te nemen. Dan kun je niet zeggen: ‘Ik voelde de klik niet helemaal.’

Geen overheidsinteresse

Zo’n 6 van de 10 klanten blijven naast de gamescores het cv meewegen. Melkert begrijpt dat wel, ‘het cv zit er zo ingesleten’. Toch hoopt de tweeling dat in de toekomst kandidaten alleen nog worden beoordeeld op gamescores. ‘Dat is het eerlijkst.’

In de tussentijd gaat het de zussen voor de wind. In vijf jaar tijd groeide Equalture uit tot een volwassen onderneming met veertig medewerkers en een kantoor met drie verdiepingen in het hart van Rotterdam. Uitgaven die niet alleen gedaan kunnen worden op basis van de omzet, die vorig jaar bleef steken op 500 duizend euro. Het bedrijf is in hoge mate afhankelijk van investeerders. Afgelopen januari haalde het bedrijf opnieuw 2,75 miljoen euro aan kapitaal binnen. Een maand later werd de tweeling gelauwerd door het zakenblad Forbes, dat de zusjes opnam in de Europese lijst van meest invloedrijke personen onder de 30 jaar.

De toekomst lonkt, met perspectief op uitbreiding naar meerdere Europese landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Zweden. Maar internationale ambities ten spijt, één ding zit hen toch dwars. Want hoewel er over omzetgroei niet mag worden geklaagd, is die groei vrijwel uitsluitend te danken aan het bedrijfsleven. Op een enkele kleine gemeente na tonen klanten uit het overheidsdomein geen interesse.

En daarvoor zouden bestuurders zich ‘kapot moeten schamen’, vindt Melkert. ‘De overheid heeft zo vaak gezegd dat unbiased hiring een prioriteit moet zijn, maar geen enkel ministerie heeft daar een stap toe gezet.’

Uiteindelijk is het de wal die het schip zal keren, vermoedt de ondernemer. ‘De arbeidsmarkt verandert heel snel. Rollen die we jarenlang kenden, vallen straks weg. Dankzij digitalisering komen er rollen bij die we nu nog niet kennen. Hoe moet je iemand straks aannemen voor een rol die nooit bestond? Uiteindelijk draaien die organisaties wel bij.’