Brede steun in de Kamer voor koopkrachtreparatie ouderen
Vandaag debatteert de Tweede Kamer met premier Mark Rutte over de regeringsverklaring en de voorgenomen plannen van zijn vierde regering. De oppositie heeft vooral zijn messen geslepen op de AOW- en jeugdzorgplannen. In dit liveblog houdt de Haagse redactie u op de hoogte.
Meer lezen?
* Geert Wilders (PVV) zorgt wederom voor verontwaardiging met uithalen naar andere Kamerleden en de media. De kritiek richt zich nu ook op voorzitter Vera Bergkamp, die liever niet te hard ingrijpt.
* Premier Rutte en minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken gaan binnenkort naar Oekraïne vanwege de spanningen aan de Russische grens. ‘Als mede-oprichter van de EU moeten we een actieve rol spelen.’
* Het is de gebruikelijke geste van een aantredende minister-president. Zeker als die Mark Rutte heet. De hand uitsteken naar de gehele Kamer, inclusief de oppositie, om samen tot het beste beleid te komen. Maar na de gebeurtenissen van het afgelopen jaar is de handreiking van Rutte meer dan slechts beleefdheid.
Live
De Kamer moet het (weer) doen met de oude Rutte, tot frustratie van links
Aan het slot van de tweede dag debatteren over de regeringsverklaring maakt politiek redacteur Wendelmoet Boersema de balans op. Het is opmerkelijk hoe premier Rutte in het debat de erfenis van zijn vorige kabinet van zich heeft afgeschud.
Dit liveblog is nu gesloten.
Beeld ANP Brede steun voor koopkrachtreparatie ouderen
Aan het einde van het debat blijkt dat er grote steun in de Kamer is voor koopkrachtreparatie voor ouderen. Op welke manier het kabinet dit moet regelen, is nog onduidelijk. Lees het stuk van politiek redacteur Jeannine Julen.
Rutte beoordeelt alle voorstellen
Premier Rutte loopt nu alle 57 (!) ingediende moties langs en voorziet ze van commentaar. Veel voorstellen wijst hij af, maar wel is duidelijk dat het kabinet in ieder geval voor twee kwesties een oplossing zal moeten vinden. Ten eerste de gaswinning in Groningen die onverwacht omhoog dreigt te gaan. De Tweede Kamer vindt dat onacceptabel. Rutte zegt toe dat het kabinet op zoek gaat naar oplossingen om te proberen de winning van gas zo laag mogelijk te maken.
Op het bureau van het kabinet ligt nu ook een motie (ingediend door de vier coalitiepartijen) die oproept dat er koopkrachtverbetering moet komen. Hoe precies, dat is aan de betrokken ministers om te onderzoeken. De oppositie wil dat in ieder geval de AOW gaat meestijgen met de verhoging van het minimumloon, maar daar lijkt geen Kamermeerderheid voor. Ook Rutte voelt daar niet voor. Hij wil de lagere koopkracht op andere manieren repareren, bijvoorbeeld door het verhogen van de ouderenkorting.
De Kamer zal rond 21.15 uur stemmen over alle moties.
Veel moties om de kabinetsplannen bij te sturen
Vanuit de fracties wordt de ene na de andere motie ingediend, in de hoop dat de kabinetsplannen bijgestuurd kunnen worden. Een hoofdonderwerp is, natuurlijk de bezuiniging op de jeugdzorg en de AOW, die niet zal meegroeien met de verhoging van het minimumloon. Daar is oppositie-breed onvrede over.
Interessant is ook de motie van coalitiepartij D66 die het kabinet oproept om er alles aan te doen dat de gaswinning in Groningen niet omhoog gaat. Daar zal vermoedelijk een Kamermeerderheid voor stemmen, later vanavond.
Het CDA dient, mede namens de andere coalitiepartijen, een motie in die het kabinet oproept dit voorjaar met voorstellen te komen om het verwachte verlies aan koopkracht te compenseren. Die motie krijgt dus voldoende steun. Verhoging van de AOW is een optie, suggereren VVD, CDA, D66 en ChristenUnie in die motie.
GroenLinks dient een motie in om de aangekondigde bezuinigingen op de jeugdzorg, ter hoogte van 500 miljoen euro, van tafel te halen. Hier is brede steun vanuit de oppositie. Het is afwachten hoe de coalitie hier over oordeelt. Rutte heeft eerder in het debat gezegd dat hij dit niet van plan is.
Het debat is nu geschorst voor de dinerpauze. Vanaf ongeveer 19.45 uur reageert Rutte op de tientallen ingediende moties. Daarna volgt een nieuwe schorsing en uiteindelijk zal de Kamer er over stemmen.
Rutte klaar met antwoorden
Premier Mark Rutte heeft alle vragen van de Tweede Kamer beantwoord. Dat betekent dat de fractievoorzitters straks beginnen aan hun tweede termijn, waarin ze moties kunnen indienen. Geert Wilders (PVV) heeft al een (kansloze) motie van wantrouwen aangekondigd.
Veel interessanter is het om te zien met welke moties partijen als SP, GroenLinks, PvdA en JA21 komen. In de oppositie is grote onvrede over de ingrepen die het kabinet wil doen in de jeugdzorg en de AOW (die niet meegroeit met de verhoging van het minimumloon. Fracties zullen naar verwachting met voorstellen komen om de tegenvallende koopkracht te verbeteren. De vraag is hoe de coalitiepartijen later vanavond oordelen over die moties.
Oppositie verontwaardigd: 'Kabinet doet niets aan vermogensongelijkheid'
Premier Mark Rutte wil best kijken naar manieren om de vermogensongelijkheid in Nederland te verkleinen, maar hij wacht daarvoor wel een onderzoek af van ambtenaren van verschillende ministeries. Zij publiceren nog voor de zomer een rapport hierover. Het kabinet kom daarna pas met een reactie, zegt Rutte.
GroenLinks-leider Jesse Klaver vroeg de premier wat het nieuwe kabinet wil doen om vermogensongelijkheid aan te pakken. Rutte IV neemt namelijk wel maatregelen om het verschil in inkomen tussen groepen te verkleinen, maar vooral het verschil in hoeveel mensen bezitten (hoeveel vermogen ze hebben) is volgens een aantal politieke partijen juist een groeiend probleem. Bijvoorbeeld het verschil tussen huizenbezitters en huurders wordt steeds groter.
Ook Rutte geeft toe dat de vermogensongelijkheid 'de laatste jaren relevanter is geworden'. Maar het zwaarder belasten van vermogen is geen doel op zich, benadrukt hij.
Zijn reactie kwam hem op een verontwaardigde reactie van Klaver, DENK-leider Farid Azarkan, PvdA-voorvrouw Lilianne Ploumen en SP'er Lilian Marijnissen te staan. Klaver betichtte de premier in het debat zelfs van "blufpoker". "Alle partijen verhoogden in hun verkiezingsprogramma de lasten op vermogen. En het compromis is dat er 100 miljoen lastenverlichting in het regeerakkoord staat", concludeert de GroenLinks-leider.
Klaver gaf aan dat er genoeg rapporten liggen over het belasten van vermogens. Hij overhandigde de rapporten in het debat aan de premier. De GroenLinks-leider vindt het moeilijk te geloven dat Rutte 'anno 2022 nog geen opvatting heeft over de vermogensongelijkheid', wat volgens Klaver juist 'de grootste aanjager van ongelijkheid in Nederland' is.
Rutte geeft aan dat hij het 'oprecht interessant' vindt om te kijken hoe de adviseurs zeggen hoe we beleidsmatig daarnaar moeten kijken. Maar vooruitlopen op het ambtelijke advies wil hij niet, houdt Rutte vol.
Gert-Jan Segers, leider van coalitiepartij ChristenUnie, geeft aan dat er bij zijn partij wel 'politieke openheid' is om de belasting op werk te verschuiven naar belasting op vermogen. "Daar gaan we rustig over doorpraten", aldus Segers. (ANP)
Rutte: staatsschuld naar 92 procent gaan we niet meemaken
Het oplopen van de staatsschuld naar 92 procent van het bruto binnenlands product "gaan we echt niet meemaken", zegt premier Mark Rutte. Hij geeft toe dat het nieuwe kabinet iets minder streng is op de overheidsfinanciën, maar dat noemt hij 'verdedigbaar'. De berekeningen van het Centraal Planbureau over de ontwikkeling van de schuld tot 2060 zijn volgens de premier gebaseerd op een aantal aannames die niet helemaal kloppen.
Zo wordt ervan uitgegaan dat de investeringen in klimaat en stikstof structureel zijn, terwijl het idee is dat dit geld in een fonds wordt gestopt. Bovendien zijn niet de volle geplande bezuinigingen op de zorg meegenomen, benadrukt de premier.
Op vragen van SGP-voorman Kees van der Staaij naar de zorg van het CPB maar ook de Raad van State over de hoge staatsschuld zegt Rutte: "Die is tot op zekere hoogte ook terecht." Het kabinet investeert in vermindering van de CO2-uitstoot, maar ook in het onderwijs. Dat soort investeringen 'brengen financiële verplichtingen met zich mee', zegt de premier.
Van der Staaij vraagt zich af of het kabinet wel genoeg financiële buffers achter de hand houdt om een nieuwe crisis aan te gaan. "Er is de komende jaren alle ruimte om een klap à la corona op te vangen", zegt Rutte ter geruststelling aan de SGP-voorman. Hij benadrukt dat de staatsschuld deze kabinetsperiode onder de Europese norm blijft van 60 procent van het bbp.
Overigens maakte het CPB zich ook zorgen dat het kabinet de gereserveerde miljarden niet uitgegeven krijgt, onder meer door het gebrek aan arbeidskrachten om alle ambitieuze plannen uit te voeren. Die krapte baart ook Rutte wel enige zorgen, geeft hij aan.
Maar het kabinet zet 'alle bestaande instrumenten' in om het tekort aan mensen op de arbeidsmarkt "terug te brengen", zegt Rutte. Hij wijst op initiatieven om werknemers in sectoren met weinig werk aan de slag te krijgen in branches met de grootste tekorten. Ook worden mensen aangemoedigd 'meer uren of dagen' te werken en zal het kabinet mensen in de bijstand 'actief benaderen' om ze aan het werk te krijgen.
Rutte door het stof voor 'blunder' Groningen
Premier Rutte gaat tijdens het debat over de regeringsverklaring diep door het stof voor de nieuwe tegenslagen in Groningen. Bewoners van het aardbevingsgebied zijn onverwacht geconfronteerd met het voornemen van het kabinet om de gaswinning komend jaar te verdubbelen. Bovendien liep een subsidieregeling voor gedupeerden vorige week uit op een deceptie.
"We hebben dat totaal verkeerd ingeschat", zegt Rutte. Er was 300 miljoen euro beschikbaar voor de subsidieregeling. Op de dag dat het loket open ging, stonden Groningers in rijen urenlang te wachten, veelal buiten. Die 300 miljoen bleek ook veel te weinig. "Gewoon een blunder", aldus Rutte. "Er stonden mensen, ook ouderen, buiten in de kou, terwijl wij hier in Den Haag op het bordes mooie plaatjes van het nieuwe kabinet aan het schieten waren. Ik schaam me de ogen uit de kop."
Inmiddels is er 250 miljoen extra beschikbaar. Staatssecretaris Hans Vijlbrief (mijnbouw) is twee dagen in Groningen geweest om te praten met betrokkenen. Johan Remkes is inmiddels aangesteld als voorzitter van het Nationaal Programma Groningen, om zich bezig te houden met het herstel.
De problemen met de subsidieregeling viel samen met het nieuws dat het nieuwe kabinet meer gas uit de grond in Groningen wil halen. Ook daar is in het gebied én in de Tweede Kamer veel boosheid over. Rutte noemt het 'uiterst ongelukkig' hoe deze twee kwesties samen zijn gekomen. "Ik snap dat Groningers denken: 'we zijn helemaal klaar met Den Haag'." De premier noemt als oorzaken de vertraging van de bouw van de stikstoffabriek en de vraag uit Duitsland om meer Groningen-gas te importeren. Rutte heeft met zijn Duitse ambtsgenoot overleg over de kwestie, in hoeverre Nederland verplicht is aan het buurland te leveren. De premier waarschuwt wel op voorhand dat hij niets kan beloven. "Ik kan niet garanderen dat die vraag wegvalt."
Waar blijft de 'nieuwe bestuurscultuur'?
Er is in de Kamer grote scepsis over de belofte van premier Rutte om tot een 'nieuwe bestuurscultuur' te komen. De noodzaak is groot, gezien het drama met de toeslagenaffaire en de crisis tijdens de kabinetsformatie. Fracties krabben zich de oren: wat is die nieuwe bestuurscultuur eigenlijk? En, zoals Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren vroeg: 'wanneer gaan we er iets van merken?'
Twitter bericht wordt geladen...
Rutte benadrukt dat er dit keer geen 'dichtgeregeld regeerakkoord' ligt, maar een dunner coalitieakkoord. Dat betekent volgens hem dat het kabinet bepaalde onderdelen verder gaat uitwerken, zoals op het terrein van stikstof, klimaat en onderwijs. "Je zult ministers door het Kamergebouw zien trekken op zoek naar steun. De tussenwereld, waarin er strak coalitieoverleg was, verdwijnt. Dat bevordert het debat in de Kamer en in de ministerraad."
Rutte doet geen toezeggingen over AOW en jeugdzorg
Het debat gaat al snel over het hete hangijzer van gisteren: dat het kabinet de AOW niet mee wil laten stijgen met de verhoging van het minimumloon. Hier is oppositie-breed veel protest tegen.
Rutte wil 'geen harde garantie' geven dat deze ontkoppeling van tafel gaat. "Dat ga ik niet doen." Hij is ook niet bereid om vandaag in het debat de geplande bezuinigingen op de jeugdzorg terug te trekken.
Wel zegt hij toe dat het kabinet gaat kijken naar de koopkrachtcijfers. Het Nibud schetste gisteren een somber beeld: Nederlanders gaan er financieel juist op achteruit, terwijl in het coalitieakkoord staat dat de koopkracht voor iedereen moet stijgen. Rutte: "We willen het koopkrachtbeeld herstellen. Maar we moeten de ramingen van het Centraal Planbureau afwachten, die komen in maart. Dan weten we beter hoe de inflatie zich ontwikkelt."
Er is het kabinet alles aan gelegen om ook op deze onderwerpen overeenstemming te bereiken met oppositiepartijen. Rutte: "Er is de politieke rationaliteit van de Eerste Kamer waar deze coalitie geen meerderheid heeft. Als die overeenstemming vandaag niet komt, dan hopelijk in de komende maanden."
Twitter bericht wordt geladen...
PvdA-fractievoorzitter Lilianne Ploumen wil daar geen genoegen mee nemen: "Ik zou tegen de minister-president willen zeggen: dit is de dag dat het moet gebeuren." Jesse Klaver (GroenLinks): "U begint het debat met twee grote kwesties en zegt direct: 'dit gaan we niet doen'. Is dat nou nieuwe politiek?"
Rutte en Hoekstra binnenkort naar Oekraïne
Premier Mark Rutte begint het debat over de regeringsverklaring met zijn grote zorgen uit te spreken over het conflict aan de grens tussen Rusland en Oekraïne. Rutte zegt dat de Europese Unie een 'geloofwaardig pakket aan sancties' tegen Moskou aan het voorbereiden is. Die moeten, wat de premier betreft, ook bij 'een minder vergaande militaire operatie van Rusland' in stelling worden gebracht. "De prijs voor Rusland is dan heel hoog."
Rutte zegt ook dat hij binnenkort met minister van buitenlandse zaken Wopke Hoekstra afreist naar Oekraïne. "Er wordt door andere EU-landen naar Nederland gekeken. Ze verwachten van ons een actieve participatie."
Kan Rutte vandaag de Kamer tegemoet komen?
Vandaag is het woord aan het kabinet om te reageren op de kritiek vanuit de Kamer op het coalitieakkoord en de regeringsverklaring. Premier Mark Rutte zal vooral moeten reageren op de zorgen over koopkracht van ouderen.
De AOW groeit niet mee met het minimumloon, dat de komende jaren stapsgewijs een beetje wordt verhoogd. Veel oppositiepartijen zijn hier uiterst kritisch op, temeer nu blijkt dat gepensioneerden - vooral met een kleinere beurs - minder te besteden hebben dan eerst. Maar het is niet alleen de oppositie, ook de de coalitiepartijen - zoals de VVD bij monde van Sophie Hermans gisteren - willen dat het kabinet de zorgen rondom de verminderde koopkracht kan wegnemen.
Premier Mark Rutte gisteren tijdens het debat in de Kamer. Beeld ANP Er zijn in de Tweede Kamer ook zorgen over de grote bedragen die worden uitgetrokken om de uitstoot van CO2 en de neerslag van stikstof te verminderen. Partijen vragen zich af of deze miljarden wel goed terecht komen, en of er wel goed wordt toegezien op de investeringen.
Het debat zal vandaag om 10:15 worden hervat in de tijdelijke plenaire zaal van de Tweede Kamer.
Einde debat
Het debat is afgelopen. Woensdag is het de beurt aan het kabinet om te reageren op de opmerkingen van alle fractieleiders. Dan wordt dit liveblog hervat.
Eerdmans (JA21): Voordeel van de twijfel
Fractieleider Joost Eerdmans van JA21 geeft het kabinet-Rutte IV vooralsnog 'het voordeel van de twijfel'. Hoewel hij aangaf het op veel punten oneens te zijn met het kabinetsbeleid, zei hij: 'Laat het maar zien'.
Naar verwachting zal het nieuwe kabinet voor sommige voorstellen steun nodig hebben, vooral in de Eerste Kamer, van oppositiepartijen. Eerdmans heeft al eerder aangegeven zaken te willen doen met Rutte IV, al zullen daar uiteraard tegenprestaties voor worden gevraagd.
Die gaan bij JA21 met name over een strenger migratiebeleid. Eerdmans noemde de nieuwe staatssecretaris voor asiel en migratie, Eric van der Burg, een 'linkse VVD'er' die ooit heeft gezegd 'hoe meer asielzoekers, hoe beter'.
"Dat is electoraal een zegen voor JA21, maar een ramp voor Nederland", aldus Eerdmans. "We zijn linksaf de sloot ingereden, en willen er rechtsaf weer uitkruipen."
Verder probeerde Eerdmans zich nadrukkelijk te distantiëren van de controversiële uitspraken waarmee politici van Forum voor Democratie (waarvan JA21 een afsplitsing is) geregeld opzien baren. "Trekt u zich niet te veel aan van de smurrie en de beledigingen op internet", zo richtte Eerdmans zich tot het kabinetsvak. "Doe je plicht en laat de lui maar kletsen."
Geen spreker namens Forum voor Democratie
Forum voor Democratie is vandaag niet vertegenwoordigd bij het debat over de regeringsverklaring. Partijleider Thierry Baudet meldde zich 's morgens af 'na diverse hoestbuien en andere griepklachten', aldus Baudet op Twitter.
De partij stuurde geen vervanger.
Segers: Onderzoek naar polarisatie
Het kabinet moet onderzoek laten doen naar de polarisatie in onze samenleving. Die oproep deed ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers aan het kabinet (waar zijn partij deel van uitmaakt). Over die polarisatie wordt weliswaar al veel gezegd en geschreven, maar 'wat zijn de kosten ervan?', vraagt Segers zich af. Hij wil dat bij zo'n onderzoek ook wordt gekeken naar de platforms voor sociale media en of die hun maatschappelijke verantwoordelijkheid wel nemen.
Segers hekelde politici die democratisch genomen besluiten in twijfel trekken en 'badinerend spreken van een 'totalitair regime', een 'nepparlement', 'neprechters', en die badinerend spreken over de vrije pers."
Verder greep Segers de recente woede en frustratie in Groningen aan voor een pleidooi aan het kabinet om het vizier verder buiten de Haagse bubbel te richten. "Maak duidelijk dat dit niet alleen een kabinet is voor de Randstad, voor de steden, maar voor heel Nederland."
Klaver (GroenLinks) vreest 'pretpot voor grote vervuilers'
De miljarden die het kabinet vrijmaakt voor klimaatbeleid dreigen uit te draaien op een 'pretpot met subsidies voor de grote vervuilers'. Dat zei GroenLinks-leider Jesse Klaver. "Die mogen nu gratis uitstoten, en straks gaan we ze helpen bij de omschakeling."
Verder vestigde hij de aandacht op de groeiende kloof tussen mensen met en zonder kapitaal. "Uiteindelijk zie ik een systeem waar ik me zorgen over maak, namelijk dat het kapitaal altijd moet winnen."
Wat de wooncrisis betreft zei Klaver dat 'alle woningbouw eigenlijk sociaal moet zijn, met woningbouw door corporaties zonder winstoogmerk'.
Heerma (CDA): We zeggen ja, maar geen amen
Fractieleider Pieter Heerma van het CDA heeft een paar kritische noten gekraakt over de nieuwe regering waarvan zijn partij deel uitmaakt, maar steunt die wel in grote lijnen. "We zeggen ja, maar geen amen."
Heerma riep wel op tot koopkrachtreparatie voor gepensioneerden. Die zijn deels de dupe van de geplande ontkoppeling van de AOW en het wettelijke minimumloon. Dat minimumloon stijgt, maar de AOW stijgt niet mee.
Daarvoor had PvdA-fractieleider Lilianne Ploumen gezegd dat Rutte IV 'start met een onvoldoende'. Volgens Ploumen smijt het kabinet met miljarden maar schuift het de rekening door naar toekomstige generaties.
Ploumen pleit voor een eerlijker belastingstelsel waarin arbeid minder wordt belast en vermogen meer.
Paternotte (D66): Let op de rechtsstaat
Jan Paternotte, de nieuwe fractievoorzitter van regeringspartij D66, zegt dat hij het kabinet-Rutte IV vooral kritisch zal volgen op het gebied van respect voor de rechtsstaat. "Die wordt overal onderdrukt", zei hij tijdens het debat over de regeringsverklaring.
Hij noemde onder meer de afglijdende rechtsstaat in EU-landen Polen en Hongarije. "Wat daar gebeurt, kan ook hier gebeuren."
Verder sprak hij de hoop uit dat de regeringscoalitie en de oppositie tot een vruchtbare samenwerking komen, waarbij niet alleen het kabinet voorstellen van de oppositie serieus neemt, 'maar ook de oppositie niet bij voorbaat alles afwijst'.
"Soms heeft de oppositie meer gelijk dan de coalitie", aldus Paternotte.
Sophie Hermans (VVD) wil compensatie voor koopkrachtverlies
Fractievoorzitter Sophie Hermans van de grootste regeringspartij VVD vraagt van het kabinet voorstellen over compensatie voor koopkrachtverlies.
In het coalitieakkoord dat VVD, D66, CDA en ChristenUnie in december presenteerden, zegt het nieuwe kabinet te streven naar 'een evenwichtig en gemiddeld positief koopkrachtbeeld voor iedereen'.
Maar volgens Hermans wijzen de meest recente koopkrachtcijfers van het Centraal Planbureau (CPB) en het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) uit dat het beeld veel somberder is dan het nieuwe kabinet voorspiegelt. Het Nibud meldde eerder vandaag dat gezinnen het elke maand gemiddeld met ongeveer 40 euro minder moeten doen. Bij tweeverdieners met meerdere kinderen kan de terugval zelfs meer dan 100 euro zijn. Huishoudens die hun loon niet zien stijgen, moeten rekening houden met een koopkrachtdaling die kan oplopen tot ruim 200 euro per maand.
Dat komt vooral door de hogere energiekosten en de stijgende prijzen van de dagelijkse boodschappen. Hermans zei te verwachten dat het kabinet met nieuwe compensatie-instrumenten komt.
Kamerleden van de oppositie wierpen Hermans voor de voeten dat het verlies aan koopkracht mede het gevolg is van de VVD-opstelling tijdens de coalitieonderhandelingen.
Kamervoorzitter Bergkamp onder vuur
In het debat over de regeringsverklaring heeft Tweede Kamervoorzitter Vera Bergkamp vanmorgen de aandacht getrokken. Verscheidene partijen vroegen haar in te grijpen toen PVV-leider Geert Wilders persoonlijke beschuldigingen uitte aan het adres van andere politici.
Twitter bericht wordt geladen...
Wilders nam in het debat onder anderen D66-Kamerlid Fonda Sahla op de korrel, alsmede haar zus Soumaya Sahla. Die is oud-lid van de Hofstadgroep, een groep van radicaal-islamitische jongeren, en is eerder veroordeeld tot drie jaar cel. Intussen heeft zij zich aangesloten bij een netwerk van de VVD.
Dat Wilders Sahla aanviel vanwege het feit dat zij een hoofddoek draagt, noemde Bergkamp 'niet respectvol', maar daar bleef het bij.
Kamervoorzitter Vera Bergkamp en Jesse Klaver (Groenlinks) tijdens het debat in de Tweede Kamer over de regeringsverklaring.Beeld ANP Er ontstond vervolgens beroering toen Wilders de pers 'de lakei van de macht' noemde. Daarop vroeg GroenLinks-fractieleider Jesse Klaver aan Bergkamp om in te grijpen. "Het is onacceptabel dat dit in deze zaal wordt gezegd", aldus Klaver, die ook sprak van 'aantasting van de rechtsstaat'. "U bent voorzitter van de Kamer en hoeder van de democratische rechtstaat", aldus Klaver tegen Bergkamp.
Ook het onafhankelijke Kamerlid Pieter Omtzigt vroeg de voorzitter om in te grijpen. "Als er op enkels wordt getrapt en een scheidsrechter telkens 'foei foei' zegt, maar niet ingrijpt met gele of rode kaarten, gebeurt er niets." aldus Omtzigt.
"Een aantal Kamerleden smeekt u hier bijna om in te grijpen", onderstreepte ook Sylvana Simons (BIJ1) tegenover de Kamervoorzitter.
Baudet meldt zich af voor debat wegens 'griepklachten'
De fractievoorzitter van oppositiepartij Forum voor Democratie, Thierry Baudet, heeft zich afgemeld voor het debat wegens griepklachten die vanochtend plotseling opkwamen.
Twitter bericht wordt geladen...
Wilders noemt nieuwe kabinet een 'krukkenteam'
Geert Wilders, leider van de grootste oppositiepartij PVV, heeft het nieuwe kabinet-Rutte IV 'het meest linkse kabinet sinds Den Uyl' genoemd. Hij sprak verder van een 'krukkenteam, dat gewoon doorgaat alsof er niets is gebeurd'.
Wilders haalde fel uit naar onder meer het ouderen- en klimaatbeleid van Rutte IV. 'Verrotte oude machtspolitiek, en bijna niemand vertrouwt ze ook nog'. De PVV-leider sprak verder van 'het verraad van Nederland' en zei 'dat ik mijn uiterste best zal doen dat dit kabinet zo snel mogelijk opkrast'.
Hij richtte ook zijn pijlen op Sigrid Kaag (D66), de nieuwe minister van financiën. "De enige die daar blij van worden, zijn de eerder door haar gefinancierde Palestijnse terroristen in het Midden-Oosten."
Wilders werd geregeld met interrupties onderbroken, onder meer over zijn tweet van eind vorig jaar over de aankomende minister van justitie, Dilan Yeşilgöz (VVD). Daarin suggereerde hij dat die zijn beveiliging wel eens zou kunnen opheffen omdat zij van Turkse afkomst is.
Ondanks oproepen van verscheidene Kamerleden weigerde Wilders hier iets van terug te nemen.
Aan het einde van zijn bijdrage wilde Wilders al een motie van wantrouwen indienen, maar een Kamermeerderheid steunde dat verzoek niet. Moties worden doorgaans aan het einde van het debat ingediend, en dat is in dit geval morgen.
Twitter bericht wordt geladen...
Rutte citeert Den Uyl: 'Regeren gaat van au'
De regeringsverklaring van premier Rutte duurde iets meer een half uur. Na zijn openingswoorden over de verharde samenleving liep hij de hoofdpunten uit het coalitieakkoord van VVD, D66, CDA en ChristenUnie van 15 december nog eens na, zoals de afwikkeling van de toeslagenaffaire, de aanpak van de wooncrisis en het klimaatbeleid.
"We zijn trots op het coalitieakkoord, maar het zijn alleen maar woorden op papier", aldus Rutte. Hij herhaalde het voornemen van het hele kabinet dat het zal zoeken naar zo breed mogelijke politieke steun. "Wij willen samenwerken met alle politieke krachten, binnen en buiten Den Haag."
Ook schetste hij de internationale rol van Nederland. "Landen van de EU kunnen alleen samen succesvol zijn op het wereldtoneel, naast China, Rusland en de Verenigde Staten. Dat is geen nieuwe constatering, wel onverminderd urgent. Dat vereist ook militaire samenwerking."
De VVD-leider voorzag een allesbehalve makkelijke kabinetsperiode. "We kennen allemaal de uitspraak 'Regeren gaat van au', die aan Joop den Uyl wordt toegeschreven."
Het woord is nu aan de fractieleiders in de Tweede Kamer, te beginnen met Geert Wilders van de grootste oppositiepartij PVV.
Rutte roemt 'veerkracht stille meerderheid'
Premier Mark Rutte is zijn regeringsverklaring begonnen met waarschuwende woorden over de verharding in de samenleving. "Het publieke debat verhardt. Maar lang niet iedereen is boos en pessimistisch, en zeker niet de hele tijd. Integendeel, de meeste mensen maken er elke dag het beste van. De veerkracht van de stille meerderheid verdient steun."
"Het is niet normaal om democratisch genomen besluiten te ondergraven", aldus Rutte, een impliciete verwijzing naar recente uitlatingen van vooral Forum voor Democratie-politici.
Een fatsoenlijk debat geldt ook voor 'hoe wij als politici met elkaar omgaan', aldus de VVD-premier. "Dat mag scherp zijn op de inhoud, maar respectvol naar de personen."
Beëdiging nieuwe Kamerleden
De zitting in de Tweede Kamer is begonnen met de beëdiging van acht nieuwe Kamerleden. Die komen in de plaats van de Kamerleden die bewindspersoon zijn geworden in het kabinet-Rutte IV.
Harry Bevers (VVD) tijdens de beediging als Kamerlid in de Tweede Kamer.Beeld ANP Onder de nieuwe Kamerleden zijn Henri Bontenbal (CDA), Steven van Weyenberg (D66) en Stieneke van der Graaf (ChristenUnie).
Kamer debatteert over regeringsverklaring kabinet-Rutte IV
Minister-president Mark Rutte spreekt dinsdag even na half elf de regeringsverklaring van zijn vierde kabinet uit in de Tweede Kamer, die daar vervolgens over in debat gaat. Dat debat is bedoeld om formeel vast te stellen of het nieuwe kabinet kan rekenen op het vertrouwen van een meerderheid in de volksvertegenwoordiging.
Het debat over de regeringsverklaring is ook de eerste gelegenheid voor de oppositie om de plannen uit het regeerakkoord onder vuur te nemen. Daarbij zal veel aandacht uitgaan naar het plan om de AOW niet mee te laten stijgen met de voorgenomen ophoging van het wettelijk minimumloon. Ook maatregelen om kostenstijgingen in de zorg te beteugelen zijn bij de oppositie niet goed gevallen.
Het Centraal Planbureau (CPB) heeft op verzoek van de Tweede Kamer een doorrekening gemaakt van de plannen van het kabinet. Ook dat heeft voer voor discussie opgeleverd; volgens de rekenmeesters wordt door alle voorgenomen miljardeninvesteringen een mogelijk torenhoge rekening doorgeschoven naar toekomstige generaties.
Tijdens de eerste dag van het debat komen de fractievoorzitters van alle partijen aan bod. Woensdag volgt de beantwoording van alle vragen door het kabinet en krijgen de partijen de kans om moties in te dienen. Daar wordt na afloop direct over gestemd.
Normaal zouden alle ministers en staatssecretarissen aanwezig zijn bij het debat, maar vanwege de coronamaatregelen zitten er dit keer maar drie ministers naast Rutte in Vak K. Voor D66 en de ChristenUnie zullen dat de vicepremiers Sigrid Kaag en Carola Schouten zijn, CDA-vicepremier Wopke Hoekstra zit thuis na een positieve coronatest en laat zich vervangen door minister Karien van Gennip (Sociale Zaken).
