Compensatie voor ouderen, maar verder beweegt de coalitie amper ondanks felle kritiek
De tegenvallende koopkracht van ouderen wil de nieuwe coalitie wel repareren. Maar verder geeft Rutte IV nog weinig toe, ondanks felle kritiek van de oppositie op zorgbesparingen en de Groningse gaswinning.
Het nieuwe kabinet ontkomt er bijna niet aan om ouderen met minder inkomen te compenseren. Na kritiek van ouderenorganisaties, vakbonden en oppositiepartijen oordeelden ook de budgetexperts van het Nibud gisteren dat mensen met alleen AOW er flink op achteruit dreigen te gaan, tot wel enkele tientjes per maand.
Een van de boosdoeners is de zogenoemde ontkoppeling van AOW en minimumloon. Kabinet-Rutte IV kiest ervoor om het wettelijk minimumloon de komende jaren met 7,5 procent te laten stijgen, maar weigert de AOW evenveel te laten toenemen, iets dat tot dusver wel automatisch gebeurde.
‘Ouderen zakken door het ijs’
Dat leidt tot een flinke min in de portemonnee, vrezen partijen van links tot rechts – onder meer JA21 en PvdA hekelen het plan. VVD-fractievoorzitter Sophie Hermans beloofde gisteren actie, tijdens de eerste dag van het debat over de regeringsverklaring. “Vooral ouderen zakken door het ijs volgens het Nibud.”
In het regeerakkoord spraken coalitiepartijen af dat het koopkrachtbeeld ‘evenwichtig en positief voor iedereen’ moet zijn. Daarom moet er geld bij, zeker voor ouderen. Maar het is niet de bedoeling dat de ouderdomsuitkering alsnog gekoppeld wordt aan het minimumloon (dat zou 2 miljard euro per jaar kosten), stelde Hermans. Wel kan worden gekeken naar andere bestaande regelingen, zoals het verhogen van een ouderenkorting en inkomensondersteuning voor mensen zonder volledige AOW. “Hier moet een oplossing voor komen.”
Vandaag zal premier Rutte namens het kabinet nog antwoorden op de vragen en commentaren uit de Tweede Kamer. Bij de aftrap van het debat benadrukte de premier gisterochtend dat de deuren openstaan, dat de plannen niet in beton gegoten zijn, de hand is ‘uitgestoken’, zo heet het op het Binnenhof. Rutte: “Het coalitieakkoord is niet dichtgeregeld met gedetailleerde afspraken die met bloed zijn ondertekend.” Zijn kabinet is immers afhankelijk van de oppositie om plannen werkelijkheid te laten worden.
Bezuinigen op zorg
Desondanks geven coalitie-Kamerleden behalve de koopkrachtreparatie inhoudelijk nog weinig toe. Diverse oppositiepartijen verwijten Rutte IV bijvoorbeeld te bruut te bezuinigen op jeugdzorg en de verpleeghuizen. Het kabinet wil vierhonderd miljoen euro besparen op de verpleeghuiszorg, door het mes te zetten in de personeelsnorm. Dat is het minimumaantal van één verzorgende op acht bewoners. SP-leider Lilian Marijnissen wil dat die norm overeind blijft: “Wie schreef dit op? Wie zei: haal maar 400 miljoen euro weg bij verpleeghuizen? Het stond in geen enkel verkiezingsprogramma. Die personeelsnorm is hard bevochten, onder meer door Hugo Borst en Carin Gaemers.”
PvdA-leider Lilianne Ploumen vindt het ook niet kunnen dat er na gesteggel over geld opnieuw 500 miljoen euro wordt geschrapt op de budgetten die gemeenten krijgen voor jeugdzorg. “Gemeenten zien hoe kwetsbare jongeren knel komen, en dan bezuinigt het kabinet erop. De gasprijs gaat door het dak, de AOW stijgt niet mee met het minimumloon, de verpleeghuiszorg moet besparen. Haal die bezuinigingen van tafel.”
Gedragen oproep
De coalitiepartijen veerden hoffelijk mee met kritiek en preekten saamhorigheid, indachtig de ‘nieuwe bestuurscultuur’. De nieuwe D66-fractievoorzitter Jan Paternotte spande de kroon, met een gedragen oproep om oude scheidslijnen te vergeten. “Als we hier vandaag kunnen vaststellen dat de coalitie open zal kijken naar de ideeën van oppositiepartijen en de oppositie niet alles bij voorbaat afwijst, dan kan het parlement worden wat het hoort te zijn.”
Maar tegelijkertijd lieten Paternotte en collega’s merken dat het akkoord niet voor niets het akkoord geworden was zoals het er nu ligt. Voorlopig schuiven er dus nog geen miljarden op verzoek van de oppositie. “We hebben ook de verantwoordelijkheid dat de zorg betaalbaar blijft, dat er ook geld blijft voor de politie, onze veiligheid, het onderwijs,” verklaarde Hermans.
Zo houdt ook de nieuwe coalitie die nieuw elan beloofde toch ook vast aan vertrouwde principes: afspraak is afspraak.