Hans Vijlbrief krijgt Groningen op zijn bord; wat daar gebeurde was ‘verkeerd, beschamend’

Hans Vijlbrief hoefde het Provinciehuis in Groningen maandag niet heimelijk via de achteringang te betreden, zoals een van zijn voorgangers, Henk Kamp, zich eens genoodzaakt zag. Voor de deur stonden ook geen demonstranten de nieuwe staatssecretaris van Mijnbouw op te wachten. Blijkbaar vonden Groningers dat zij zaterdag hun onvrede al duidelijk hadden laten blijken door met duizenden met een fakkeloptocht respect te eisen.

Vijlbrief is twee dagen in Groningen om kennis te maken met het gebied en de problemen die zijn nieuwe functie zullen tekenen. Maandag sprak hij vooral bestuurders, dinsdag bezoekt hij gedupeerden. ‘Een nieuwe spits’, zo introduceerde de Groningse Commissaris van de Koning René Paas hem, die weleens meer ontspannen kennis had gemaakt. ‘Maar de wedstrijd is pas net begonnen.’

De nieuwe aanvalsleider blijkt nog zoekende. Hij worstelt met de namen van belangenorganisaties die hem het vuur aan de schenen zullen leggen (‘iets met veel G’s’). En waarom de bouw van de stikstoffabriek vertraagd is? ‘Ik zeg eerlijk: ik weet het niet. Ik ben een amateur die pas net komt kijken. Respect tonen is ook: je goed inlezen.’ Toch minder gaswinning? ‘Ik beloof niets, maar ga er wel mijn best voor doen.’

Hij had al geen fijne entree. Zijn voorganger Stef Blok liet de boodschap voor hem achter dat de gaskraan – tegen de belofte in – dit jaar amper verder dicht gaat. En op de dag van Vijlbriefs beëdiging moesten Groningers massaal en vaak vergeefs fysiek en digitaal dringen voor een subsidie die juist als genoegdoening bedoeld was.

Met welk gevoel stond u daar achter het bordes?

‘Met een rotgevoel, beschaamd over de overheid. Zo hoort het niet. Ik heb meteen gezegd: ik ga kijken wat ik eraan kan doen om dit recht te zetten. En dat hebben we vrijdag gedaan, met extra geld.’

Hoe kon het zo misgaan?

‘Wat er precies misging, onder andere in het digitale proces, moeten we nog uitzoeken. Maar zo nooit weer.’

Het digitale proces? Er was toch nog allang bekend dat er te weinig budget zou zijn voor iedereen?

‘Ook het proces liep niet goed. En wat betreft het budget: dat is voor mijn aantreden vastgesteld. Ik trof dit aan, heb geprobeerd het recht te zetten en vind ervan wat ik heb gezegd: verkeerd, beschamend.’

U constateerde vrijdag zelf dat de gang van zaken niet bijgedragen heeft het toch al lage vertrouwen van Groningers in de politiek op te krikken. Hoe denkt u dat vertrouwen te herstellen?

‘Ik vind het een eer dat ik mag proberen een einde te maken aan de terechte onvrede. Ik ben gemotiveerd om Groningers te helpen. Ze vinden mij aan hun zijde. Dat klinkt misschien opgeblazen en ik weet dat ze dat eerder hebben gehoord, so what’s different this time? Maar dan moet ik over mezelf praten, en daar hou ik niet van. Het zal niet altijd makkelijk gaan. Het zal niet altijd iedereen tevreden stellen. Maar mensen kunnen van mij wel volle inzet verwachten.

‘Ben ik een ‘offerlam’ voor de aanstaande parlementaire enquête? Ik dacht dat parlementaire enquêtes niet bedoeld waren om bewindslieden te laten aftreden, maar om tot waarheidsvinding te komen. En als die waarheidsvinding ertoe leidt dat er politieke verantwoordelijkheid moet worden genomen, dan zal ik die nemen. Maar ik denk dat ik Groningers veel meer plezier doe door te proberen hun problemen op te lossen.’