Direct naar artikelinhoud
MeToo-beweging

Wie durft tegen een kopstuk van The Voice op te staan? ‘Ze kunnen je muziekcarrière maken of breken’

Wie durft tegen een kopstuk van The Voice op te staan? ‘Ze kunnen je muziekcarrière maken of breken’
Beeld Brechtje Rood

Was er sprake van een ‘doofpot’ bij The Voice of Holland? Mannen met macht kunnen lang hun gang gaan, blijkt uit andere #MeToo-zaken. Seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt vaak vergoelijkt, verzwegen of gebagatelliseerd. Ook door de slachtoffers zelf.

en

Iedereen wist ervan. En vaak al jarenlang. Het is een terugkerend patroon in veel #MeToo-zaken: de man die vunzige opmerkingen maakt, in billen knijpt of zich aan een medewerkster opdringt, doet dat niet onopgemerkt. Hij doet het vaker, hij staat erom bekend. De vraag is: waarom liep hij niet eerder tegen de lamp?

“Ineens barst de bom", weet jurist en klachtenonderzoeker Leo ten Brink. Hij deed eerder onderzoek naar het seksueel wangedrag van artistiek leider Marcus Azzini bij Toneelgroep Oostpool. “De affaire bij The Voice of Holland doet me daar wel aan denken.”

Hoe die affaire precies in elkaar steekt, is nog niet duidelijk – een uitzending van tv-programma BOOS moet donderdag meer inzicht geven. Wel is bekend dat bandleider Jeroen Rietbergen seks had met verschillende deelneemsters en ook seksueel getinte WhatsAppberichten verstuurde. Hij zou daar door zijn ‘opdrachtgever’ streng op zijn aangesproken en daarna zijn leven hebben gebeterd, zo verklaarde Rietbergen zelf. 

Maar volgens Voice-presentatrice Chantal Janzen is er sprake van een ‘doofpot’ en ‘misselijkmakende praktijken’, waarvan zij tot dit weekend niets afwist. Coach Anouk noemt The Voice ‘een corrupte bende’ van machtige mannen die elkaar de hand boven het hoofd hielden. Ze heeft inmiddels ontslag genomen.

Ook nog de zwager van John de Mol

Ten Brink vermoedt bij The Voice ‘een angstcultuur’: “Die was er bij Oostpool ook: mensen durfden niet eens aan hun eigen collega te vertellen wat ze hadden meegemaakt. Wie durft tegen zo'n hoge functionaris, een kopstuk,  op te staan? Die Rietbergen is ook nog de zwager van John de Mol, de bedenker en eigenaar van The Voice. Ga daar dan maar eens iets van zeggen.” (Maandag werd bekend dat zus Linda de Mol haar relatie met Rietbergen heeft beëindigd.)

Dat sommige medewerkers van The Voice zeer bekende Nederlanders zijn, maakt het lastiger om ze aan te klagen, denkt Ten Brink. “Artiesten worden op een voetstuk geplaatst, ze maken ook een fantastisch product. Klokkenluiders vragen zich daardoor extra af: welke schade richt ik aan, wat als dit in de publiciteit komt? Grote kans dat iedereen over jou heen valt. Met de meeste klokkenluiders loopt het niet goed af.”

“Als je zwijgt, gebeurt er niks, als je het meldt, krijg je een hoop gedoe", zo verwoordt onderzoeker Freek Walther het dilemma van slachtoffers. Hij werkt bij De Vertrouwenspersoon en bij Mores Online, het meldpunt voor ongewenste omgangsvormen in de theater-, film- en tv-wereld.

Aangeklaagde artiesten nemen de duurste advocaten

“De vrouwen die ongewenst gedrag bij The Voice hebben aangekaart, moeten straks alles opnieuw vertellen aan een onderzoekscommissie. Je kunt er donder op zeggen dat de aangeklaagde artiesten de duurste advocaten nemen, die zeggen dat het allemaal onzin en laster is. Ook het thuisfront reageert niet altijd goed: een partner is boos om wat er is gebeurd, of zegt: ik ga wel eens even langs bij die kerel.”

Dus zwijgen slachtoffers meestal maar? Sommigen geven wel degelijk signalen af, zegt Walther. “Maar wij merken vaak dat die niet heel ondubbelzinnig worden geuit. Mensen – meestal vrouwen – generen zich, ze denken: misschien ben ik wel een beetje met hem meegegaan. En dat ís vaak ook zo: ze gedragen zich tegenover de dader wel wat ambivalent, ze wijzen hem niet helemaal af. Vind je het gek: die coaches kunnen de deelneemsters maken of breken in de muziekindustrie. Dat maakt dit soort casussen heel diffuus.”

Zo'n diffuus, ietwat dubbelzinnig signaal stelt de ontvanger ook in staat “om een beetje weg te kijken”, zegt Walther. Om het ongewenste gedrag te bagatelliseren. Dat doet het slachtoffer zelf vaak ook. “Ze vraagt zich af: ben ik nou zo’n zeikerd? Of ze denkt: Hij ligt in scheiding, hij staat onder hoge druk. Niet zelden maken we mee dat iemand eerst in therapie gaat, omdat ze denkt: ben ik nou gek? En dan pas jaren later een klacht tegen zo'n man indient.”

Trial by media

Het is niet bekend wie bij The Voice precies waarvan op de hoogte was, en hoe lang al. Maar deze uitkomst – een enorme ophef in de media – is voor niemand bevredigend, zegt Janke Dekker, bestuursvoorzitter van Mores Online. Zij noemt het een trial by media.

“Mensen verwachten flinke straffen en consequenties, maar meestal gaat het bij dit soort meldingen niet om strafrechtelijke zaken als verkrachting, dus komt er geen veroordeling. Het is beter voor iedereen als je zo’n zaak uit de media kunt houden. Dan bedoel ik niet een doofpot, maar een goed klachtentraject met hoor en wederhoor.”

Een open organisatiecultuur waarin wangedrag bespreekbaar is en een vertrouwenspersoon slagkracht en bewegingsruimte heeft: dat zijn de vereisten voor een gezond werkklimaat. “Er moet een cultuuromslag plaatsvinden”, zegt Dekker. “Die is wel al aan de gang. Een aantal jaar geleden zou dit soort meldingen over The Voice niet boven water zijn gekomen. Dat mensen nu wel naar buiten treden, is de winst van de MeToo-beweging.”

Lees ook:

Openheid in de theaterwereld: na #MeToo kan het

De #MeToo-beweging heeft veel teweeg­gebracht in de theaterwereld. Gezelschappen stellen nu regels op over omgangsvormen en wijzen vertrouwens- personen aan. Maar belangrijker is dat er open over gesproken wordt. Ook als er een melding binnenkomt, zoals bij Toneelgroep Oostpool het geval was.