Waarom is krabben aan een korstje zo onweerstaanbaar?

Je wéét dat je er beter kunt afblijven, en toch doe je het: even lekker krabben aan een jeukend korstje. Alleen: vaak krab je dan het wondje open en ontstaat er een nieuw jeukend korstje. Een recept voor een eindeloze cyclus. Waarom jeuken die korstjes eigenlijk en waarom is dat krabben zo bevredigend? En is het per se slecht?

Koen Quint, dermatoloog van het Leids Universitair Medisch Centrum, geeft eerst een basiscursus wondgenezing. „Of er een korstje ontstaat, hangt af van de aard en de diepte van de wond”, zegt hij. Op een genezende snijwond zit meestal wel wat geronnen bloed, maar het gekmakende korstje groeit vooral op oppervlakkige wonden, zoals schaafwondjes. Geleidelijkaan laten de randen van zo’n korstje een beetje los: heerlijk om je nagel onder te zetten. Het korstje blijft nog een tijdje als een paddenstoeltje op je huid zitten, steeds kleiner en op een steeds dunner steeltje, tot het eraf valt. Al dan niet spontaan.

Korstjes bestaan uit de ingedroogde resten van een bloedstolsel: een kluwen van fibrinedraden waarin bloedplaatjes blijven hangen, om het bloeden te stelpen. „Die harde korst dient als tijdelijke vervanging van je normale huid”, vertelt Quint, „zodat je ook daar beschermd blijft tegen invloeden van buitenaf, zoals infecties. Ook beschermt het korstje de kwetsbare nieuwe huid eronder.”

Aanvankelijk doet een wond vooral pijn, doordat gevoelszenuwen in en onder de huid zijn beschadigd. Maar zodra de huid onder het korstje begint te genezen, ontstaat soms jeuk. „Hiervoor zijn verschillende verklaringen geopperd”, vertelt Quint, „zoals vochttekort rond de wond, of het migreren van nieuwe epitheelcellen onder de korst. Daarnaast produceert de wond stofjes die jeukzenuwen kunnen prikkelen.”

Waarom? Regelt het lichaam die jeuk expres, omdat krabben de bloedsomloop stimuleert? „Nee”, antwoordt Quint. „De stofjes die jeuk veroorzaken zijn waarschijnlijk nodig om de wond goed te laten genezen, de jeuk zelf is vervelende bijkomstigheid.”

En waarom geeft krabben een fijn gevoel? Quint: „De theorie erachter is dat het krabben de pijnzenuwen activeert. De hersenen registreren deze pijn, waarna ze serotonine gaan afgeven: een stofje dat een verlichtend gevoel kan geven.”

Net zoals je ook mensen hebt met een onbewingbare neiging om haren of wimpers eruit te trekken (een aandoening die bekendstaat als trichillomanie) heb je ook mensen die systematisch alle huid-oneffenheden, zoals korstjes of puistjes, wegkrabben – zelfs als die niet jeuken of nauwelijks zichtbaar zijn. Experts spreken van dermatillomanie, een vorm van zelfbeschadiging die valt onder de obsessief-compulsieve stoornissen.

„Het geeft me een fijn, kalmerend gevoel als het gelukt is een korstje van een wondje af te krabben”, schrijft Caro Suringar in haar blog over het verschijnsel . „Tegelijkertijd geeft het me daarna ook een schuldgevoel: waarom kan ik er niet afblijven?” Het pulken doet deze blogschrijfster vaak als ze gespannen is – of juist als ze zich verveelt. Ze ziet het als een vorm van disfunctionele emotieregulatie: ze probeert de spanning of de verveeldheid letterlijk weg te krabben, in plaats van die te erkennen en er iets aan te doen.

Al met al kunnen we er maar beter van afblijven, van die korstjes. „Wanneer het korstje nog niet echt los op de huid zit en de huid eronder nog niet goed genezen is, kun je met het verwijderen van de korst ook de helende huid meenemen”, aldus dermatoloog Quint. “Het genezingsproces begint dan weer opnieuw. Sterker nog, bij een diepe wond kan het tot littekens leiden.”

Afplakken helpt om de krabdrang te verminderen.