Terug naar de krant

Komt er een nieuwe piek nu de anderhalve meter wordt afgeschaft?

Leeslijst artikel

Afschaffing ‘1,5 meter’ Wat gaat er gebeuren nu anderhalve meter afstand niet meer hoeft? Modelleren van het virus wordt steeds lastiger, zegt het RIVM.

Leeslijst

Anderhalf jaar lang leefden we op anderhalve meter. Vanaf zaterdag hoeft dat niet meer. Dan wordt de afstandsmaatregel opgeheven. Al die tijd werd die gezien als een de effectiefste maatregelen tegen het coronavirus. Kan hij nu zonder problemen worden ingetrokken?

Er zijn hoe dan ook nog te veel mensen bevattelijk voor het virus om helemaal zonder problemen de winter door te komen. Nu al – mét anderhalve meter en een vaccinatiegraad onder twaalfplussers van 85 procent – liggen er zo’n tweehonderd Covid-patiënten op de IC terwijl er duizenden uitgestelde operaties ingehaald moeten worden. En er zijn naar schatting van het RIVM nog zo’n twee miljoen mensen die bevattelijk voor het virus zijn – een flink deel in oudere leeftijdsgroepen, die meer kans hebben om in het ziekenhuis te worden opgenomen.

Het RIVM denkt dat er nog tussen de 2.200 en 3.400 Covid-patiënten op de IC terechtkomen. Dat kan in één klap gebeuren, stelt modelleur Jacco Wallinga. „Als je zo’n besmettingsgolf als in eind juni krijgt, gaat het echt razendsnel. Dan krijgen de ziekenhuizen weer problemen.” De kans dat er later in de winter nog een golf ontstaat is dan wel afgenomen, aldus Wallinga: vrijwel iedereen heeft dan immuniteit opgebouwd, na vaccinatie of infectie.

Het kan ook zijn dat na de versoepelingen van komend weekend de cijfers stabiel blijven. Bijvoorbeeld omdat het coronatoegangsbewijs, dat vanaf dit weekend bij bijna elke gelegenheid moet worden getoond, goed werkt. „Dat is dan natuurlijk goed nieuws”, zegt Jacco Wallinga, „maar je houdt het risico op die hoge piek in december.” Dan kan het aantal ziekenhuisopnames alsnog hoog oplopen. De derde optie is een langzame toename en een opnamegolf die de ziekenhuizen min of meer aankunnen, maar die wel heel lang duurt.

Lees ook Vijf scenario’s voor de toekomst van corona: het ‘oude normaal’ lijkt uit zicht
Een priklocatie in Veghel, Nederland.

Besmettingsgolf in juli

Wat er precies gaat gebeuren? „Ik durf het niet te zeggen”, zegt Wallinga. Het Outbreak Management Team (OMT) vertrouwt al niet zo sterk meer op de modellen sinds die de besmettingsgolf in juli, toen het nachtleven in de horeca werd geopend, onderschatten.

Volgens Wallinga is het niet onlogisch dat de modellen minder betrouwbaar worden. Grondstof van de modellen is informatie over hoe vaak mensen contact met elkaar hebben. Het RIVM deed daar voor de coronapandemie al onderzoek naar: zo wisten ze hoe vaak mensen elkaar tegenkwamen. Dat is ook uitgesplitst naar leeftijd: kinderen op de basisschoolleeftijd zien elkaar vaak – logisch, op school – maar ook mensen die een jaar of dertig ouder zijn; hun ouders, of ouders van vriendjes. En natuurlijk hun opa’s en oma’s. Met die informatie kun je inschatten hoe een uitbraak ongeveer zal verlopen.

Tot mei werkte het model vrij goed. „Toen kon je het gedrag van de gemiddelde Nederlander in het model stoppen”, legt Wallinga uit. De prognoses klopten niet tot op de ziekenhuisopname nauwkeurig, maar konden wel een nieuwe stijging zien aankomen. Maar sindsdien is de vaccinatiegraad gestegen. „Er zijn nu drie grotere groepen mensen die bevattelijk zijn voor het virus: jongeren die niet zijn gevaccineerd en niet op een natuurlijke manier afweer hebben opgebouwd, ouderen die niet zijn gevaccineerd, en mensen bij wie het vaccin niet aanslaat. Dat zijn drie specifieke groepen die zich op een heel andere manier gedragen. Het wordt daardoor veel moeilijker om het virus te modelleren.”

Vroege dansfeestjes

Tel daar allerlei onzekere factoren bij op: hoe goed werkt het coronatoegangsbewijs? Wordt er gefraudeerd, en wordt elke gast van kroeg, restaurant en bioscoop gecontroleerd? Gaan mensen minder vaak thuis werken, en hoe goed houden ze zich straks nog aan de mondkapjesplicht in het openbaar vervoer?

Politici en adviseurs zijn geschrokken van de besmettingspiek in juli. Sommige OMT-leden waarschuwden afgelopen week: er moet gehandhaafd worden op de coronapas, die in de zomer niet goed werkte. De horeca moet om twaalf uur ’s nachts dicht, maar nachtclubs beginnen nu vroeg in de avond al met dansfeestjes. Hoe dat uitpakt, is moeilijk te voorzien, zegt Wallinga. „We zijn natuurlijk niet in staat om te voorspellen wat er dit weekend allemaal gaat gebeuren.”

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 25 september 2021.

Mail de redactie

Ziet u een taalfout of een feitelijke onjuistheid?

U kunt ons met dit formulier daarover informeren, dat stellen wij zeer op prijs. Berichten over andere zaken dan taalfouten of feitelijke onjuistheden worden niet gelezen.

Maximaal 120 woorden a.u.b.
Vul je naam in