Verhuurderheffing op de helling: goed nieuws voor woningbouw in de stad

Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen lagen de politieke partijen regelmatig met elkaar in de clinch. Tot het over de verhuurderheffing ging. Over het gehele politieke spectrum, van de SP tot de PVV, is er steun om de belasting die woningcorporaties over hun huizenvoorraad betalen af te schaffen. Afschaffing leidt, zo stellen veel critici, ertoe dat woningcorporaties makkelijker betaalbare woningen kunnen bouwen.

De verhuurderheffing is in 2013 na de financiële crisis ingevoerd als belasting op sociale huurwoningen. Met name woningcorporaties moeten hierdoor hoge belastingen betalen, terwijl grote particuliere verhuurders dit niet hoeven omdat hun woningen in de vrije sector liggen, waar de huren al hoger dan 752,33 euro zijn. In 2014 leverde de verhuurderheffing de staat 1,1 miljard euro op, vorig jaar moesten corporaties bijna 1,8 miljard euro betalen.

Mooie stap

Drie van de coalitiepartijen van kabinet-Rutte III – D66, CDA en ChristenUnie – zijn ook voor de afschaffing van de heffing, maar zij hielden zich aan het coalitieakkoord. Doordat het demissionaire kabinet steeds verder uit elkaar valt, had de oppositie de hoop dat een Kamermeerderheid afschaffing zou steunen. Alleen bleef de VVD voet bij stuk houden, die wil de belasting voor woningcorporaties hooguit verlagen. Nu heeft de Tweede Kamer ingestemd met een compromis: de verhuurderheffing wordt met 500 miljoen euro verlaagd.

Voor Amsterdam is dit gedeeltelijk goed nieuws zijn. Corporaties betalen jaarlijks ruim 200 miljoen euro aan de belasting. Naar eigen zeggen hadden corporaties tussen 2020 en 2024 zo’n 6000 woningen extra bij kunnen bouwen als zij niet verplicht zouden zijn de verhuurderheffing af te dragen. Anne-Jo Visser, directeur van Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties (AFWC): “Wij vinden dit een eerste mooie stap om de grote problemen op de woningmarkt op te lossen. Maar verwachten ook dat op formatietafel de heffing helemaal wordt afgeschaft, want daar is een Kamermeerderheid voor.”

Het Amsterdamse college GroenLinks, PvdA, D66 en SP kwam in 2018 met een ambitieus woningbouwplan: in zeven jaar moest de stad 52.500 woningen rijker zijn. Jaarlijks moesten daarvoor 7500 woningen gebouwd worden. Eerder werd al bekend dat die beloftes niet worden waargemaakt, omdat de bouw te langzaam gaat.

In 2020 bouwden corporaties 2270 sociale huurwoningen. Hiermee voldeden ze niet aan de afspraak om jaarlijks 2500 sociale huurwoningen in aanbouw te nemen. Het was wel beter dan in 2019, toen ze bleven steken bij 1600. Dit jaar ziet het er ook niet rooskleurig uit. Tot nog toe hebben corporaties pas 738 sociale huurwoningen in aanbouw genomen.

Heipalen ontbreken

Wooncorporaties zeggen dat ze er last van hebben dat de vergunningprocedures bij de gemeente lang duren, aannemers moeilijk te vinden zijn en bouwbedrijven kampen met personeelstekorten. Ook ontbreken nogal eens de juiste materialen, zoals heipalen.

Positief bouwnieuws is er ook te melden: voor de eerste keer sinds 2018 lijkt het de gemeente wél te lukken om genoeg middenhuurwoningen – rond de 1000 euro – in aanbouw te nemen. Halverwege dit jaar staat de teller op 975 woningen, terwijl de doelstelling 1600 is. In 2019 werden er 1228 middenhuurwoningen gebouwd, in 2020 slechts 575.

Woonwethouder Rutger Groot Wassink, die na het vertrek van Laurens Ivens de portefeuille tijdelijk heeft overgenomen, is positief over de ontwikkelingen in Den Haag. “Amsterdam pleit al jaren voor afschaffen van de verhuurderheffing. Het verlagen is een eerste stap. Maar het is volstrekt onvoldoende om de wooncrisis het hoofd te bieden. Als het nieuwe kabinet de wooncrisis serieus neemt, schaft het de verhuurderheffing af en neemt het verdere maatregelen om te zorgen dat meer mensen een betaalbare woning kunnen vinden.”

Betaalbare huren

De vraag om sociale huurwoningen in Amsterdam is groot. In 2020 reageerden gemiddeld 433 woningzoekenden op een vrijkomende woning, terwijl de gemiddelde wachttijd 13,8 jaar is.

Visser van AFWC zegt dat de verhuurderheffing vooral op termijn effect heeft op nieuwbouw. “Je moet wel nieuwbouwlocaties vinden en er moeten mensen zijn om te kunnen bouwen. Maar meer geld maakt dit het wel makkelijker. Ruim 200 miljoen dragen we nu over aan de staat, anders gaat het naar meer nieuwbouw, betaalbare huren en verduurzaming van woningen.”