Direct naar artikelinhoud
Virusbestrijding

Dreigt een wereldwijde epidemie? ‘De angst is begrijpelijk, maar paniek is ongegrond’

Ook de Fatima Masumehmoskee in de voor sjiieten heilige Iraanse stad Qom ontkomt niet aan ontsmetting, nu in Iran het aantal besmettingen met het nieuwe coronavirus oploopt.Beeld EPA

Na de uitbraak van het nieuwe coronavirus in Italië lijkt een wereldwijde epidemie niet meer te vermijden. De angst is begrijpelijk, reageren virologen, maar paniek is ongegrond.

Nu het nieuwe coronavirus in steeds meer landen tot uitbraken komt, dringt de vraag zich op: moeten we ons zorgen maken? Dreigt een wereldwijde epidemie? Virologen mijden deze vraag liever. 

We weten nog veel niet, zegt Roel Coutinho, emeritus hoogleraar epidemiologie en bestrijding infectieziekten. “Het is op dit moment geen relevante vraag. Als iemand mij op een verjaardag daarop aanspreekt, schets ik alleen wat er kan gebeuren en hoe we ons daar op voorbereiden.” Er wordt nu soms paniekerig gereageerd, zegt Marion Koopmans, hoogleraar virologie van het Erasmus MC in Rotterdam. “Maar voorlopig is de kans dat je met het virus wordt besmet ongelooflijk klein, als je tenminste niet in een van die risicogebieden bent geweest.”

Nog altijd concentreert de epidemie zich in China. Daar heeft zich meer dan 95 procent van de besmettingen voorgedaan en bijna alle doden komen uit dat land. Maar sinds een week blijft het in andere landen niet beperkt tot incidentele gevallen, maar zijn er met name in Zuid-Korea, Iran en Italië forse uitbraken. “Ik probeer in dit verband altijd de risico’s te scheiden van de gevolgen”, zegt Aura Timen, landelijk coördinator infectiebestrijding van het RIVM. “Qua risico’s is het goede nieuws dat in China de curves dalen. Het slechte nieuws, dat het virus in andere landen oppopt, maakt het beeld wel dreigender. Maar het risico is niet meteen groter geworden.”

Van de patiënten heeft 80 procent milde klachten

Zelfs als die uitbraken niet kunnen worden gestuit, moeten de gevolgen niet worden overdreven. Aanvankelijk leken veel patiënten te overlijden, maar nu is het beeld dat 80 procent milde klachten heeft. 20 procent belandt in het ziekenhuis, van wie een deel aan de beademing moet. Van de besmette personen overlijdt 2 procent. “Maar dat geldt voor de provincie Hubei”, zegt Koopmans. “Daarbuiten sterft 1 procent. En misschien is het werkelijke percentage nog lager omdat we niet weten hoeveel ­besmette personen onopgemerkt blijven.”

In dat geval is het vergelijkbaar met een ernstige griepgolf, zegt Timen. “Wat je ook weer niet moet onderschatten. Omdat het een nieuw virus is en niemand er dus nog antistoffen tegen heeft, worden veel mensen ziek van een infectie. Bij een wereldwijde epidemie gaat het dan om zeer grote aantallen en een enorm beslag op de zorg.”

Coutinho begrijpt de angst wel. “Het is een nieuw virus. Mensen kunnen de dreiging ervan niet helemaal vatten. Pandemieën uit het verleden, zoals de Spaanse of de Mexicaanse griep, zitten in ons collectieve geheugen en die geven ons een angstig gevoel. Maar neem die Mexicaanse griep uit 2009. Aanvankelijk leek dat virus veel dodelijker dan de ‘gewone’ seizoensgriep, maar die schatting was gebaseerd op ziekenhuisopnames. Uiteindelijk bleek de schatting een factor honderd te hoog.”

Het kantelpunt is nog niet bereikt

Voorlopig zitten we nog niet in die fase, zeggen de virologen. Het beleid van de Wereldgezondheidsorganisatie is gericht op indamming, zegt Timen. “We proberen het virus te beteugelen, verspreiding ervan tegen te gaan. Pas als dat niet meer doenlijk is, gaan we over op effectbestrijding. Maar dat kantelpunt hebben we nog niet bereikt.”

Kijk naar Europa, zegt Koopmans. “Frankrijk en Duitsland hebben met besmettingen te maken gehad. Zij hebben patiënten getest, eventueel geïsoleerd en zo de uitbraak gestopt. Zo zouden wij dat ook doen, als hier iemand besmet blijkt. Die aanpak werkt.” Behalve in Italië dan. “Daar hebben ze de eerste infectie gemist. We moeten afwachten wat daar precies fout is gegaan. Maar ik ben geneigd te zeggen dat wij er sneller bij zullen zijn.”

Dat denkt Coutinho ook. “Maar we zijn een klein land en afhankelijk van wat de rest van de wereld doet. Het succes van de wereldwijde aanpak hangt af van de gebeurtenissen in de afzonderlijke landen. De zwakste schakel bepaalt hoe het verder gaat.” Dat lijkt nu Iran te zijn. Daar woedt een stevige uitbraak die dreigt over te slaan naar het Arabisch schiereiland. Koopmans: “We weten nog niet hoe het verder gaat. Er wordt aan gerekend, maar het cijfermateriaal is niet volledig. In sommige modellen valt het mee, in andere kan het hard gaan. Nu hangt nog veel af van de aannames die daarbij worden gemaakt, maar ons inzicht groeit.”

Iran virusbron in het Midden-Oosten

In Iran is het aantal doden door toedoen van het nieuwe coronavirus inmiddels opgelopen tot vijftien. Dat maakten de lokale autoriteiten gisteren bekend. Iran geldt als het epicentrum van het virus in het Midden-Oosten. Vanuit het land bereikte het virus diverse staten in de regio waaronder Bahrein, Koeweit, Afghanistan en Irak. Een vlucht van Turkish Airlines die van Teheran onderweg was naar Istanbul, werd gisteren naar Ankara omgeleid omdat een van de mensen aan boord het coronavirus onder de leden zou hebben. Alle 132 inzittenden moeten ter preventie twee weken in quarantaine.

Het totaal aantal besmettingen in Iran ligt inmiddels op 95. Onder hen is ook de Iraanse onderminister van volksgezondheid, Iraj Harirchi. Hij is namens Teheran belast met de taak om de uitbraak van het virus in te dammen. De afgelopen dagen probeerde Harirchi de ernst van de zaak te bagatelliseren. Dat bleek dus tegen beter weten in.

Lees ook:

 Over de kansen dat het virus zich over Europa verspreidt

Achter de Alpen zal het coronavirus niet blijven’