Jans nog vol vragen: ‘Ik voelde me vreselijk, het zweet brak me uit’

“Mag ik een stukje voorlezen?” Plots staat Ron Jans op en loopt naar een boekenkast, waarvan een plank is ingeruimd voor ansichtkaarten. “Kijk, deze kaart kreeg ik van een medewerker van FC Cincinnati,” zegt Jans, waarna hij een paar zinnen citeert. “You are a life-changing person.”

Jans legt zijn leesbril weg. “Zo heb ik tientallen berichten gekregen. Mijn huis zat zaterdag vol met mensen van de club die afscheid wilden nemen. Dit avontuur bij Cincinnati is geëindigd in een nachtmerrie. Maar de manier waarop ik ben vertrokken, bepaalt niet mijn beeld van Amerika en Cincinnati in het bijzonder. Echt, ik heb zoveel leuke mensen ontmoet. Heb er ook een geweldige periode gehad – tot twee weken geleden.”

Ron Jans ontvangt thuis in het Drentse Tynaarlo, een dag nadat hij door zijn gezin werd opgehaald van Schiphol. Zittend aan de keukentafel praat de 61-jarige trainer zoals we hem kennen. Monter, welbespraakt, geestdriftig. Alleen zijn vermoeide ogen verraden de turbulente tijd die achter hem ligt.

Onbegrip en machteloosheid

Natuurlijk, zegt Jans, waren er momenten van wanhoop, onbegrip en machteloosheid. Zeker toen hij alleen op zijn hotelkamer in Florida zat, weggehouden bij het trainingskamp van zijn selectie, terwijl de ene na de andere publiciteitsgolf over hem heen rolde.

Het dieptepunt was onmiskenbaar vorige week dinsdag. Jans had zijn ontslag al aangekondigd bij Cincinnati, toen de Amerikaanse spelersvakbond MLSPA hem in een verklaring een ‘manipulator’ en ‘leugenaar’ noemde, gevolgd door de persconferentie van Cincinnati waarin de club Jans liet vallen. “Ik voelde me vreselijk, het zweet brak me uit.”

Terug naar donderdag 13 februari. Naar het moment waarop, zoals Jans eerder zei, de zomer in Amerika veranderde in een winter. “De spelers waren naar het strand voor een beachvolleybaltoernooi. Met de staf zaten we ook aan het strand,” vertelt Jans. “De sfeer binnen de club was zó goed. Tot ik een telefoontje kreeg. Of ik naar de hotelkamer van de voorzitter wilde komen. Daar was ook een advocaat van de club.”

Jeff Berding, voorzitter van Cincinnati, viel met de deur in huis. Er lag een klacht van de spelersvakbond. Had Jans het beladen n-woord (nigger) in de kleedkamer uitgesproken? “Ja,” erkent Jans. “Maar ik vertelde meteen het verhaal erachter.” Jans had in de kleedkamer meegezongen met een hiphop-nummer. Berding sprak zijn steun uit, Jans voorzag geen problemen.

Onderzoekscommissie

Dat veranderde toen hij twee dagen later werd ondervraagd door de onderzoekscommissie van de MLS. Klopte het dat Jans vroeg naar de achtergronden van zijn spelers? Had hij Nederlanders een keer met Duitsers vergeleken? Had hij in een wedstrijdbespreking gerefereerd aan de slavernij in Amerika? Had hij een Cincinnati-speler eens weird genoemd en een ander vergeleken met een basketballer? En ook: had hij een speler van Ajax een gorilla genoemd?

Die laatste vraag, weet Jans, was de meest gevaarlijke. “Ik zei over de desbetreffende speler: ‘Je gelooft toch haast niet dat hij nog maar 17 of 18 is? Kijk eens naar zijn lichaam, hij is zo sterk als een gorilla!’”

“Tsja,” vervolgt Jans. “Als je zo’n uitspraak wilt omdraaien naar racisme…” Dat geldt volgens Jans ook voor de andere aantijgingen. “Neem die wedstrijdbespreking. Ik was naar het slavernij-museum in Cincinnati geweest. Was ik enorm van onder de indruk en dat nam ik mee in mijn verhaal voor de wedstrijd. De strekking was: hoe ga je om met tegenslag? Daar is toch niks mis mee? Maar bij elke toelichting die ik wilde geven, zeiden de advocaten: just answer the question.”

Afgestudeerd historicus

De les die hij heeft geleerd? Gebruik dat n-woord nooit als wit persoon in Amerika, zegt Jans. Was hij slecht voorbereid? Was hij onvoldoende gewaarschuwd? Want ja, opmerkelijk is het wel: uitgerekend Ron Jans, maatschappelijk betrokken trainer en afgestudeerd historicus nota bene, raakt in Amerika vanwege een vermeende racismezaak zijn baan kwijt.

“Dat juist mij dit is overkomen... Ironisch is niet het juiste woord, maar het benadert deze situatie wel,” knikt Jans. “Het is nog steeds heel onwezenlijk. Nog steeds zit ik met veel vragen en bedenkingen. Vermoedelijk krijg ik er nooit antwoord op. Maar ik ben grotendeels klaar om de draad weer op te pakken. Dit verhaal ligt achter me. Straks wil ik gewoon weer trainer zijn.”