Krijg ik straf voor het opzeggen van mijn betaalrekening?

De vier grote banken doen het allemaal: niet alleen ING, maar ook Rabobank, ABN Amro en de Volksbankdochters SNS en Regiobank. Zij geven klanten met een betaalrekening 0,1 procent (Regiobank), 0,2 procent (ABN Amro, Rabobank) of 0,25 procent korting (ING, SNS).

Het feit dat iedere bank het doet, betekent nog niet dat het normaal is. Daar is iedereen met een opvoedkundige taak zich van bewust. Als mijn minderjarige zoon zegt dat al zijn vrienden roken, hoef ik het nog niet goed te keuren.

U zou uw hypotheek bij een andere bank kunnen onderbrengen. Dat is echter kostbaar. U betaalt minstens 1500 euro aan advies- en bemiddelingskosten om een nieuwe hypotheek af te sluiten, plus eventueel boete voor het openbreken van de rentevaste periode.

Terug naar de korting voor klanten met een betaalrekening. ING en SNS verbinden hier strenge voorwaarden aan: u moet niet alleen een betaalrekening aanhouden, maar er ook minimaal tien transacties per maand mee doen. Het lijkt erop dat deze banken de koppeling met een betaalrekening gebruiken om te zien of klanten geldzaken goed onder controle hebben.

Andere banken stellen de eis van een minimum aantal transacties niet. Maar toevallig weet ik dat die soms niet minder nieuwsgierig zijn. Ik heb enkele jaren geleden een bankrekening afgesloten bij Rabobank om te profiteren van 0,2 procent rentekorting. Ik laat een deel van mijn salaris naar die rekening overboeken en maak er verder nauwelijks gebruik van. Sinds die tijd doet Rabobank iedere maand een kredietcheck naar mij bij het Bureau Kredietregistratie (BKR). Daar kan maar één verklaring voor zijn. De Rabobank wil precies weten of ik geen betalingsproblemen heb.

Albert Heijn geeft via de bonuskaart zijn klanten ook korting in ruil voor informatie. Dat is toch iets anders. Banken belonen hun hypotheekklanten niet voor het gratis inkijkje in hun huishoudboekje. De hypotheekrente inclusief korting voor klanten met een betaalrekening is bij alle vier banken niet speciaal gunstig. Zonder die korting zouden de rentes bij deze banken hoger dan gemiddeld zijn.

De rentekorting bij hypotheken is duidelijk een beperking van de keuzevrijheid. Het ontmoedigt kritiek op het duurzaamheidsbeleid, de bonussen of de plannen om informatie over betaalgedrag van klanten commercieel te gaan gebruiken. Tenminste: je mag wel kritiek hebben, maar weglopers worden flink beboet.

Vooral bij hypotheken is dat kwalijk. Met zo’n langlopende lening zit je een groot deel van je leven aan de bank vastgeklonken. Veel klanten hebben die keuze niet bewust gemaakt. In 2010 was ING de enige bank die zijn hypotheekklanten verplichtte om een betaalrekening af te sluiten. ING en ABN Amro begonnen in 2013 klanten zonder betaalrekening opslag op de hypotheekrente te rekenen, in 2014 gevolgd door SNS en Rabobank.

_{Reinout van der Heijden is hoofdredacteur van de Geldgids}

_{Ook een vraag aan Reinout? Geldvraag@volkskrant.nl}