Het leger blijkt veiliger dan gedacht
Onderzoekers naar de veiligheid bij de krijgsmacht zijn positief verrast over wat ze aantroffen. Oud-Kamervoorzitter Gerdi Verbeet zei bij de presentatie van haar rapport woensdag in Den Haag dat er in de werkcultuur bij Defensie veel aandacht is voor veiligheid. Samen met onder meer expert Josette van Doorn en generaal buiten dienst Patrick Cammaert bezocht ze de afgelopen maanden legeronderdelen door het hele land.
Na doden bij een schietoefening in Ossendrecht en een mortieroefening in Mali in 2016 volgde een aantal kritische rapporten over de veiligheid bij Defensie. Volgens de Onderzoeksraad voor Veiligheid had Defensie ‘een papieren werkelijkheid gecreëerd waarin de zaken op orde leken.’ Minister Jeanine Hennis trad hierna af.
In maart 2018 kwam staatssecretaris Barbara Visser met een plan om de veiligheid te verbeteren. Verbeet houdt de komende jaren de voortgang in de gaten. “We zien hoe mensen proberen de veiligheid te verbeteren.”
De inkooporganisatie moest jarenlang bezuinigen, en is daarom gewend iedere mogelijke aankoop bijzonder kritisch tegen het licht te houden.
Bezuinigen
Waar het volgens de onderzoekers vooral aan schort zijn de juiste spullen. Als voorbeeld noemen zij dat militairen op de schietbaan schuimrubberen oordopjes gebruiken als gehoorbeschermer. Er zijn wel speciale gehoorbeschermers op de markt die het schietgeluid beter dempen, en menselijke stemmen juist wel doorlaten. Een militaire eenheid heeft die vorig jaar tevergeefs proberen te kopen. Het liep spaak omdat bij de centrale inkooporganisatie bijvoorbeeld niet duidelijk was of de verantwoordelijke voor kleding of de verantwoordelijke voor communicatiemiddelen de speciale gehoorbeschermers moest kopen.
De inkooporganisatie moest jarenlang bezuinigen, en is daarom gewend iedere mogelijke aankoop bijzonder kritisch tegen het licht te houden. Dat strookt in de ogen van Verbeet niet met de nieuwe realiteit. Onder dit kabinet heeft Defensie er geld bij gekregen. Het is de bedoeling dat geld op korte termijn uit te geven om de veiligheid en de slagkracht te verbeteren.
Haags plan
Volgens Verbeet is het veiligheidsplan van Defensie uit 2018 op zich goed, maar moet er meer aandacht voor de uitvoering komen. De onderzoekers hoorden van commandanten in het land dat zij het als een ‘Haags’ plan zien waar ze weinig bij betrokken waren. Het moest vooral in korte tijd tot stand komen.
Minister Ank Bijleveld zei dinsdag dat zij het plan in de toekomst meer concreet wil maken. “Over wat er precies gaat gebeuren kan ik nog niet veel meer details geven. Daar wil ik de verschillende onderdelen van de krijgsmacht bij betrekken.”
De visitatiecommissie zou graag zien dat er dan ook concrete en meetbare doelen komen. Het centrale veiligheidsplan uit 2018 maakt niet duidelijk wat marine, landmacht en luchtmacht precies moeten doen. Ook ontbreekt er een overzicht van hoe de 75 miljoen euro die Bijleveld voor veiligheid uittrekt wordt besteed. Volgens het ministerie gaat dat geld op aan arbeidsplaatsen voor mensen die zich met veiligheid bezighouden, maar wie of waar zij zijn is niet helder.
Lees ook: Defensie belooft meer veiligheid na harde kritiek
Defensie is niet goed omgegaan met de klachten van drie militairen bij de Luchtmobiele Brigade in Schaarsbergen. De militairen traden vorig jaar naar buiten met hun ervaringen. Ze waren bij hun eenheid seksueel misbruikt en weggepest.
Strenge veiligheidsregels passen soms niet bij oorlog
De Onderzoeksraad voor Veiligheid vindt dat Defensie teveel risico’s nam met militairen in Mali. Maar strenge veiligheidsregels passen soms niet bij oorlog, zo weet het Franse leger uit ervaring.