door Kees Lunshof DEN HAAG - Binnen de PvdA is enige paniek uitgebroken over lijsttrekker Ad Melkert. Hij komt bij de kiezers niet goed over. Daardoor dreigt de partij bij de verkiezingen over twee weken niet alleen op een historisch laagterecord uit te komen, maar ook de eerste plaats te verliezen. Ook de VVD blijft intern ontevreden over het optreden van Hans Dijkstal.

Ad Melkert (Foto: Anko Stoffels)

In de partijtop is geopperd de huidige minister van Binnenlandse Zaken mr. Klaas de Vries snel naar voren te schuiven als de kandidaat voor het premierschap van een volgend kabinet indien de PvdA die moet leveren. Gehoopt wordt dat de kiezers zich door hem wel aangesproken voelen en dat het verlies zo wordt beperkt.

Gebeurt dit, dan wordt Melkert als lijsttrekker en politiek leider feitelijk onder curatele geplaatst en na de verkiezingen weggeschoven. Intern is al afgesproken dat de huidige staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, Dick Benschop, de nieuwe fractievoorzitter wordt en daarmee (op termijn) de nieuwe politiek leider van de PvdA.

Of Melkert zich voor de verkiezingen bij dit scenario neerlegt, is onzeker. Dat hangt mede af van de verkiezingspeilingen deze week. De reactie van de PvdA doet denken aan die van het CDA in 1994 toen in de weken voor de verkiezingen ook op Brinkman druk werd uitgeoefend een ander naar voren te schuiven. Hij weigerde dat in alle toonaarden. De partij verloor twintig zetels.

Ruud Koole

De voorzitter van de PvdA, Ruud Koole, heeft de interne kritiek op Melkert inmiddels publiek gemaakt. In een interview met de Nieuwe Revu zei hij dat het Melkert nog niet lukt het gedachtegoed van de PvdA bij de kiezers over te laten komen.

"Mensen zien hem als onderdeel van het Haagse establishment. Melkert moet de sociaal-democratische ideeën beter en scherper verwoorden. Dan bied je de kiezers een heldere keuze. Zo win je stemmen."

Zelden heeft een partijvoorzitter twee weken voor de verkiezingen zich publiekelijk zo negatief geuit over een lijsttrekker, ook al voegde hij er als doekje voor het bloeden aan toe dat Melkert inhoudelijk sterk is, een enorme kennis van zaken en werkkracht heeft, stressbestendig is en een goed tacticus.

"Maar op het scherm spettert hij niet. Daar mag hij wel wat losser zijn. Je zou het wel eens hopen, maar Ad is geen popi jopie." Melkert zelf weigerde gisteren op deze kritiek in te gaan.

Koole haalt ook uit naar Wim Kok en de benoeming van oud-minister en oud-commissaris van de Koningin Jos van Kemenade (PvdA) tot minister van Staat. "Dat is een positie die alleen de hele groten verdienen. Hij verdient die niet."

Na het verschijnen van het NIOD-rapport over de val van Srebrenica is Van Kemenade onder vuur komen te liggen. Hij had in 1998, toen hij dat moest uitzoeken, niets gemerkt van de pogingen van de landmacht om allerlei negatieve zaken in de doofpot te stoppen.

Verder prefereert Koole Joop den Uyl boven Wim Kok. Den Uyl was bevlogen en idealistisch. Onder Kok kwam de PvdA flets over. Koole is verder voor een coalitie waarin GroenLinks is opgenomen zodat er een progressieve meerderheid is. Een coalitie met CDA en VVD wijst hij volstrekt af. Andere PvdA'ers zijn daar wel voor.

Overigens rommelt het niet alleen bij de PvdA, maar ook bij de VVD. Ook daar wordt al volop gespeculeerd over de toekomst van Dijkstal als de VVD als derde of vierde partij eindigt en de winst van de vorige lijsttrekker Bolkestein wordt verspeeld.

De kans is groot dat hij direct of na de kabinetsformatie wordt weggeschoven als fractievoorzitter en wordt opgevolgd door Gerrit Zalm. Die is daartoe bereid. Ook wordt minister De Grave genoemd, zij het minder vaak en minder stellig.

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 1 mei 2002