DEN HAAG - Zelfs nu het bedrijfsleven wil meebetalen, is het voor Nederland nog steeds het beste om over enkele jaren de opvolger van de F16 'van de plank' te kopen. Meedoen aan de ontwikkeling van de Amerikaanse JSF brengt risico's met zich mee en beperkt de keuzevrijheid in de toekomst.

Dat stelden onderzoekers van het Centraal Planbureau (CPB) gisteren tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer waar verder ook het bedrijfsleven zijn zegje kon doen. In het kabinetsplan gaat ons land 858 miljoen euro betalen aan de VS. Dat bedrag komt terug via kortingen bij de aanschaf, royalties op de verkoop aan derde landen en afdracht van het bedrijfsleven over de behaalde omzet. De Tweede Kamer geeft begin volgende maand een oordeel.

De CPB-onderzoekers vinden het kabinetsplan van vorige maand echter wel beter dan eerdere voorstellen. Dat komt doordat er gerekend is met een hogere dollarkoers, met een korting van 50 miljoen dollar op de bijdrage aan de VS, en doordat de bedrijven nu 3,5 procent van hun omzet aan de overheid gaan betalen.

"Voor de overheid is het voorstel nu financieel in evenwicht, maar er zijn nog steeds risico's die niet verwaarloosbaar zijn. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat er minder toestellen worden gebouwd. Wie dekt dan het gat?" aldus CPB-onderzoeker T. van Hout. "De overheid financiert vóór, en financiert dus ook de risico's."

Het CPB vindt het eigenlijk maar vreemd dat de overheid een voor het bedrijfsleven aantrekkelijk project financiert. Van Hout: "Als Shell in Koeweit een raffinaderij bouwt doet de Nederlandse overheid dat toch ook niet?"

PvdA-Kamerlid Timmermans zag toch nog iets positiefs in het Planbureau-verhaal omdat de financiering er beter uitziet dan in het eerdere rapport. "Het CPB is weliswaar pessimistisch over de extra werkgelegenheid, maar andere instituten zijn dat niet. Het is positief dat er tijdens de hoorzitting meer helderheid is gekomen." Zaterdag sprak de PvdA-achterban zich in Utrecht uit tegen JSF-deelname, onder meer vanwege de grote risico's. "Dat is een zwaarwegend advies", aldus Timmermans, "maar risico's zijn soms nodig als de voordelen die er tegenover staan, groot zijn. Er zal nu veel afhangen van de financiële overeenkomst tussen de overheid en het bedrijfsleven."

De industrie en de overheid zijn het nog steeds niet eens of de bedrijven ten hoogste 191 miljoen euro in euro's van nu moeten betalen. Wel is duidelijk dat bij een herberekening in 2008 dit bedrag hoger zou kunnen uitvallen, maar het bedrijfsleven wil niet voor alle mogelijke tegenvallers gaan opdraaien. Minister Zalm (Financiën) eist echter dat de overheid er nooit bij inschiet.

VVD en CDA waren gisteren na afloop nog steeds zeer positief over de JSF. "Premier Kok moet nu zijn overtuigingskracht inzetten om de PvdA-fractie mee te krijgen", aldus VVD'er Balemans. Volgens CDA'ster Van Ardenne moet de overheid wel duidelijk maken hoe eventuele financiële tegenvallers worden afgedekt.

De hoorzitting van gisteren gaf de verliezende Europese concurrenten Eurofighter en Rafale-bouwer Dassault de gelegenheid hun gal te spuwen over de volgens hen weinig correcte behandeling door het ministerie van Economische Zaken, dat alleen maar belangstelling had voor de JSF.

"Onze brieven werden niet beantwoord en bij presentaties kregen we geen enkele vraag", klaagde Eurofighter-campagnevoerder Mike Rudd. "We zijn niet slecht behandeld, we zijn gewoon niet behandeld door Economische Zaken", viel Dassault-manager Bruno Cotté hem bij. "We hebben twee korte meetings gehad en daar kwam geen enkele vraag of discussie."

Zowel Eurofighter als Dassault vindt de evaluaties door Defensie van haar toestellen zeer aanvechtbaar. Rudd begrijpt er niets van dat zijn Eurofighter zo slecht scoorde terwijl Cotté vindt dat Defensie de gebruikskosten van zijn Rafale veel te hoog heeft ingeschat. "Wij wilden daarover in discussie maar we kregen geen antwoord op onze brief daarover", aldus Cotté.

zoek naar gerelateerde artikelen

di 12 maart 2002