Kim steelt de show bij historische ontmoeting beide Korea’s

In zijn enorme, zwarte Mao-pak stapt de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un de drempel over tussen Noord- en Zuid-Korea in de grensplaats Pammunjon. Het is de eerste keer sinds de wapenstilstand die in 1953 een einde maakte aan de gevechten van de Koreaanse oorlog dat een Noord-Koreaanse leider op Zuid-Koreaanse bodem is. Kim waggelt een beetje als hij loopt. En hij lacht: vaak kijkt hij daarbij direct in het oog van de camera’s die dit historische ogenblik vastleggen.

Eenmaal over de grens gaan de leiders op de foto met twee Zuid-Koreaanse kinderen. Het is een foto die ongetwijfeld zeer bruikbaar is voor de promotie van Kims bezoek in Noord-Korea zelf. Kim nodigt de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in uit ook een stap te zetten in Noord-Korea. Dat lijkt niet voorbereid. Moon gaat op de uitnodiging in, en zo staan ze samen ook even in Noord-Korea.

Kim Jong Un makes historic walk across North Korean border to meet with South Korean President Moon Jae-in https://t.co/cWtbMx0rQT pic.twitter.com/eZxNtsu0VL

— TIME (@TIME) 27 april 2018

Dan lopen de mannen deze vrijdagochtend de trappen op naar het Vredeshuis, het gebouw aan de Zuid-Koreaanse grens waar de besprekingen worden gehouden. Kim tekent er het gastenboek. Hij neemt rustig zijn tijd en schrijft: “Een nieuwe geschiedenis begint nu”, en: “een tijdperk van vrede, aan het begin van de geschiedenis”.

Weg stijve hark

Vervolgens nemen de leiders plaats aan een tafel die precies 2.018 millimeter breed is. Symbolisch: de breedte staat voor het jaar van de ontmoeting. Kim spreekt met gemak en lijkt ontspannen: er is niets meer over van de stijve hark met de strakke gelaatstrekken die we nog maar zo kort geleden zagen. “Toen ik hier naartoe liep, dacht ik: waarom was het zo moeilijk om hier te komen?”

Hij zegt verder: “De scheidslijn was niet eens zo hoog om overheen te gaan. Het was heel gemakkelijk om over die lijn te stappen en toch kostte het ons elf jaar om zover te komen.” De vorige keer dat leiders van beide landen een topontmoeting hadden, was in 2007. Dit is de derde topontmoeting tussen de beide Korea’s sinds 1953.

NRC schetste woensdag vier scenario’s voor de ontmoeting tussen Kim en Moon. Lees ook: De historische top tussen de Korea’s kent een ongewis resultaat

Het is de eerste keer dat Kim zich zo direct aan de wereldgemeenschap toont en dat hij sprekend bij een bijeenkomst buiten Noord-Korea te zien en te horen is. Niet alleen CNN en de BBC, ook de Chinese staatstelevisiezender CCTV vertoonde de beelden live. “Ik hoop een nieuw hoofdstuk tussen ons te schrijven”, zei Kim tegen Moon aan het begin van de gesprekken. “Ik geloof dat we in staat zijn een nieuw begin te maken, en het is met die intentie dat ik naar deze bijeenkomst kom.”

Moon sprak daarop van een lente die zich verspreidt over Zuid-Korea. “De hele wereld kijkt naar ons”, aldus Moon. “Dit betekent natuurlijk dat er een enorme last op onze schouders ligt.” Moon prees Kim verder om de stap die hij heeft genomen. “Ik wil graag eer bewijzen aan de dappere en moedige beslissing die u heeft genomen, kameraad Kim.”

Felicitatie Trump

Ook van Moon kan overigens gezegd worden dat hij een dappere beslissing heeft genomen: niet iedereen in Zuid-Korea staat achter zijn besluit. Veel hardliners vinden dat hij zo Kims wangedrag in het recente verleden beloont. Zij zien het risico dat Zuid-Korea opnieuw in eindeloze, vruchteloze onderhandelingen belandt die er uiteindelijk alleen maar toe leiden dat de Noord-Koreaanse leider opnieuw ongestoord zijn gang kan gaan. En jonge Zuid-Koreanen zijn weinig geïnteresseerd in een mogelijke hereniging.

Misschien wel het belangrijkste resultaat dat de ontmoeting nu al heeft opgeleverd, is de felicitatie die Donald Trump stuurde. Daarin lijkt de Amerikaanse president te bevestigen dat hij Kim inderdaad gaat ontmoeten: “De Verenigde Staten (…) kijken uit naar de voortgang van robuuste gesprekken als voorbereiding op de geplande bijeenkomst tussen president Donald J. Trump en Kim Jong-un in de komende weken.”

Kim en Moon houden vrijdagochtend een sessie achter gesloten deuren, daarna planten ze een pijnboom die stamt uit het jaar 1953, het jaar van de wapenstilstand tussen de beide Korea’s. De grond voor de boom komt deels uit Noord- en deels uit Zuid-Korea. Ook het water voor de boom komt uit beide Korea’s.

De eerste voorzichtige toenadering tussen de Korea’s vond begin dit jaar plaats in aanloop naar de Olympische Spelen in Pyeongchang. Lees ook: Sport brengt Noord- en Zuid-Korea tot elkaar

In de Koreaanse middag, dat is de Nederlandse ochtend, praten de leiders verder achter gesloten deuren. Het is de verwachting dat ze na afloop van die sessie met een gezamenlijke verklaring komen, om vervolgens samen de avondmaaltijd te gebruiken. De sauzen bij die maaltijd zijn hemelsblauw: de kleur van een herenigd Korea.

Vredesverdrag

De twee belangrijkste onderwerpen voor bespreking tussen beide leiders zijn de denuclearisering van het Koreaanse schiereiland en het omzetten van de huidige wapenstilstand in een vredesverdrag.

Bij de denuclearisering gaat het er vooral om wat Noord-Korea precies bedoelt als Kim zegt dat het bereid is daarover te praten: is Kim echt bereid zijn kernwapens snel op te geven, zoals Trump wil? Of is hij zelfs niet bereid daarover te praten als de VS niet eerst een aantal toezeggingen doen aan Noord-Korea? Of gaat het om iets er tussenin?
Het sluiten van een permanente vrede zou een grote stap voorwaarts zijn. Complicerende factor is wel dat Zuid-Korea niet eens partij was bij de wapenstilstand van 1953. Die werd gesloten tussen Noord-Korea, China, en een hoge Amerikaanse militair namens de Verenigde Naties.

Welke toekomstscenario’s zijn er in de Korea-kwestie? Bekijk deze multimediaproductie van NRC: Het conflict met Noord-Korea gaat op een van deze vijf manieren eindigen

Kim heeft in elk geval zijn eerste succes al binnen: hij presenteert zich op deze bijeenkomst met succes als een ‘gewone’, zelfs best sympathieke en capabele wereldleider en als iemand van minstens gelijke statuur als de Zuid-Koreaanse president Moon. Straks is Kim zelfs een gelijkwaardige gesprekspartner voor de president van de Verenigde Staten. Dat had niemand een half jaar geleden nog kunnen bevroeden.

As Kim Jong Un drove away from the early session of his summit with South Korean President Moon Jae-in, 12 bodyguards were seen running beside the vehicle https://t.co/55GwTNXwAt pic.twitter.com/UDhPfZPY6s

— CNN (@CNN) 27 april 2018

Verliezers zijn er ook: Japan en China kunnen voorlopig niets anders doen dan toekijken vanaf de zijlijn. Kim blijkt ook superieur in het uiteenspelen van China en de Verenigde Staten, grootmachten die eerder met hun sancties juist samen optrokken tegen Noord-Korea. Daarvoor krijgt China nu geen enkele beloning.

Het spel wordt tot nu toe meesterlijk gespeeld door Kim. De tirannieke leider van een klein en verarmd land waar de mensenrechtensituatie slechter is dan vrijwel overal ter wereld, wordt met deze top in één klap internationaal salonfähig.