Ook in het kabinet groeit nu het ongemak

Heel openlijk zeggen de coalitiepartijen het nog niet, maar in de wandelgangen van het Binnenhof wordt nu duidelijk: het kabinet-Rutte III voelt zich steeds ongemakkelijker met het eigen plan om gehandicapte werknemers op een andere manier en minder te gaan betalen.

In een debat met de Tweede Kamer deed staatssecretaris Tamara van Ark (Sociale Zaken, VVD) donderdag toezeggingen waar de oppositie van opkeek – ze wil de maatregel wat verzachten. Het idee is nog steeds dat gehandicapten die aan het werk gaan van hun werkgever alleen nog betaald krijgen voor de productiviteit die ze leveren. En niet, zoals nu, een volledig salaris met ook pensioenopbouw en WW-rechten. De werkgevers krijgen daar nu subsidie voor terug.

In plaats daarvan zouden gehandicapten een kleiner deel salaris krijgen van een bedrijf en een aanvullende bijstandsuitkering van de gemeente.

De SP noemt het „loondiscriminatie”. Volgens de PvdA en GroenLinks maakt het kabinet van gehandicapten „tweederangs werknemers”. De PVV noemt het een „asociale bezuiningsmaatregel”. Het kabinet wil met de maatregel op termijn 500 miljoen euro per jaar besparen, waardoor er 20.000 extra ‘beschutte werkplekken’ komen voor gehandicapten die niet in een gewoon bedrijf kunnen werken, bovenop de 30.000 plekken die er al moeten komen. Bij de oppositie is daar twijfel over: waarom zou je dat doen? Het lukt gemeenten nu al niet om genoeg mensen te vinden voor zulke werkplekken.

„Ik heb een flash back”, zei Tweede Kamerlid Gijs van Dijk aan het begin van het debat. De avond ervoor stonden de partijen nog in de plenaire zaal van de Tweede Kamer om het over de afschaffing van de dividendbelasting te hebben die werkgeversorganisatie VNO-NCW graag wil, nu ging het alwéér over een plan dat vooral in het hoofdkantoor van VNO-NCW wordt gewenst.

Lees ook: Als het aan het kabinet ligt, krijgen gehandicapten straks minder betaald omdat bedrijven hen alleen nog maar hoeven te betalen voor hun productiviteit.

Omgekeerde Robin Hood

Wat het kabinet doet, zei SP’er Jasper van Dijk, is „stelen van de armen” – de gehandicapten – en het geld „geven aan de rijken, de buitenlandse aandeelhouders. „Als een omgekeerde Robin Hood.”

Er is ook van buiten de Tweede Kamer stevige kritiek. Het College voor de Rechten van de Mens zei eerder deze maand dat mensen met een handicap daardoor anders worden behandeld dan mensen zonder handicap – en wees het plan af. Volgens het Centraal Planbureau is het ook niet de verwachting dat het leidt tot meer banen voor gehandicapten, zoals volgens Rutte III vooral de bedoeling is.

Van Ark zei donderdag dat ze zich de kritiek aantrekt. Ze beloofde na te gaan of de bijstandsregels kunnen worden aangepast voor gehandicapten die werken en een aanvullende uitkering krijgen. Die zouden bijvoorbeeld niet hun uitkering kwijtraken als ze een partner hebben die werkt, als ze nog thuis wonen of eigen vermogen hebben.

Er is al een groep gehandicapten die zo’n uitzonderingspositie heeft: mensen met een Wajonguitkering. Maar die is nu alleen nog maar bedoeld voor mensen die naar verwachting nooit meer kunnen werken.

Van Ark zei ook dat ze wil bekijken of er een pensioenvoorziening kan worden bedacht voor gehandicapten. Het bedrijf én de gemeente betalen daar dan aan mee. Maar dat zal wel geld kosten, zei ze ook. Geld dat dan niet meer aan de extra beschutte werkplekken besteed kan worden.

Het ziet ernaar uit dat die pensioenregeling er toch komt. Vooral D66 en de ChristenUnie vinden dat het plan minder hard moet worden. De regeringspartijen hadden daarom de afgelopen dagen afgesproken dat ze Van Ark in het debat vooral veel vragen zouden gaan stellen, met als doel: het plan ‘zo sociaal mogelijk’ maken. D66 week van die lijn af en riep de staatssecretaris op „een pas op de plaats” te maken. Het plan moest aangepast, om „meer draagvlak” te krijgen. Die stevige woorden kwamen voor de andere coalitiepartijen als een verrassing.

‘Uitkeringstrekkers’

Van de vier coalitiepartijen hadden VVD, CDA en ook D66 het plan voor een andere betaling aan gehandicapten al vóór de verkiezingen van vorig jaar laten doorberekenen: het leverde geld op. Alleen de ChristenUnie wilde zo’n bezuiniging niet. Het idee kwam toch in het regeerakkoord.

Ook als je de regels verzacht, zegt PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk nu, houden gehandicapte werknemers het idee dat ze er niet helemaal bij horen. „Je geeft hun het gevoel dat ze uitkeringstrekkers zijn.”