Willem-Alexander en Máxima vullen elkaar aan

Daar is de koning weer. Boomlang schuift hij aan in Frederiksoord, vorige week. Een handige ijsbreker is hij, schenkt graag zelf koffie in: even de kramp eruit halen. Want tja, hoe nuchter de Nederlanders ook denken dat ze zijn, komt er een Oranje in de buurt, dan daalt er een bijzonder, verstijfd welbehagen op de mensen neer. Met een Syrische man die nieuw is in Nederland, praat hij redelijk ontspannen over bijen houden. ‘Zonder bijen gaan we ten onder’, zegt hij lachend. Er staan bijenkasten in zijn eigen tuin in Wassenaar, in de paleistuinen en ‘ook bij mijn moeder op Drakesteyn. Mijn dochters vinden het altijd leuk om zelf de honing te slingeren.’ De Syrische Nederlander straalt. Hij vindt de koning een aardige man.

meeleven

Veel is er gebeurd sinds Willem-Alexander op 30 april 2013 koning werd en Máxima koningin als aanspreektitel kreeg (niet als ambt). Hun eerste staatsbezoek ging, opvallend, naar Polen. Daarna: Denemarken, Luxemburg, België, Frankrijk, Portugal, Italië, Vaticaanstad, Japan, Zuid-Korea, China (Máxima moest afhaken met nierbekkenontsteking), Australië, Nieuw-Zeeland en Canada. Opvallende primeur: op 8 november 2015 waren beiden voor Remembrance Day in Londen, de Britse Dodenherdenking, waar ze met Queen Elisabeth II een krans legden. Niet eerder was een buitenlands staatshoofd daarbij.

Twee diepingrijpende gebeurtenissen stelden hun veerkracht en professionaliteit op de proef. Het skiongeluk van broer Friso, 17 februari 2012 (hij overleed op 12 augustus 2013) en het verlies van 298 levens door het neerstorten van de MH17 op 17 juli 2014 in Oekraïne. In Nederland belichaamt de koning onder meer meeleven en troost. Die rol verdiept zich als de koning en koningin zelf verdriet meemaken. Máxima’s vader overleed op 8 augustus 2017 in Buenos Aires. Zij had een sterke band met hem.

opvallend interview

Troosten en meeleven is bij uitstek een rol van het Nederlandse koningshuis. Als de laatste vijf jaar iets duidelijk maken, is het wel dat koning en koningin deze vermogens van nature bezitten. Nog dichterbij kwam de koning in het interview in april 2017 met Wilfried de Jong. Hij toonde zijn emoties over de ramp en het verlies van zijn broer prins Friso. Het is massaal bekeken en gewaardeerd.

Het gesprek vond wel plaats in een werkvertrek. De koning liet ons niet toe in zijn privévertrekken. Stonden bij zijn moeder haar ­hoge geboorte, standsbewustzijn en ingeboren discretie in het gezicht te lezen, Willem-Alexander lijkt gewoner. Maar ook hij kreeg zijn afkomst met de paplepel ingegoten.

De strenge mediacode, mede bedoeld om de kinderen een zo normaal mogelijke jeugd te laten hebben, laat zien: er is een publiek bestaan én een privéleven. Daaraan lijkt deze koning welhaast nog meer te hechten dan zijn voorgangsters. Al was het maar omdat er nu mobieltjes zijn en alles meteen wordt gefilmd.

Hoe normaal is de jeugd van Amalia, Alexia en Ariane? Snel naar Schiphol, even met moeder knuffelen bij een tussenstop tussen twee werkbezoeken. Op vakantie naar Argentinië en de privévilla in Griekenland. De jaarlijkse fotosessies in Lech en Wassenaar. Hun moeder voor haar 45e verjaardag een gouden armband geven met de tekst ‘Best mom ever’, ter waarde van 10.000 euro. Nee, dat is toch geen normale jeugd. Dit is een koninklijk gezin en aan Máxima’s garderobe hangen dan ook uitzonderlijke prijskaartjes, Yvonne Hoebe vertelt er alles over in haar boek over ‘5 jaar Máxima’ als koningin. Tegelijk draait Máxima, als het maar even kan, nog kantinedienst bij hockey, schrijft journalist Han van Bree, brengt ze zelf haar dochters naar school of ponyrijden (haar jongste heeft een pony die Fredje heet) of duikt ze op in attractiepark Duinrell als gewone bezoekster met ‘de meiden’.

Gaat het er werkelijk zo ongedwongen aan toe? En doen de mensen om hen heen dan normaal? Dat is dan wel iets om een beetje trots op te zijn. Zou het in Groot-Brittannië kunnen? Dat zijn drie kinderen zo ongestoord en onbevangen mogelijk opgroeien, is Willem-Alexander heilig. Hij weet zelf hoe belangrijk het is: fouten kunnen maken buiten het zicht, jezelf kunnen ontdekken. Aan Wilfried de Jong vertelde hij dat de beveiligers van de prinsesjes zelfs niets over zijn kinderen aan hem als vader mogen verklappen. Hij gunt hun die ruimte.

Duitse mediaprijs

Vertegenwoordigen, aanmoedigen en samenbinden, dat is de taakopvatting van Willem-Alexander. Linten knippen is onze corebusiness, zei zijn vader ooit. Ook dat kan heel inhoudelijk zijn, zei de koning, je kiest immers zelf wélke linten je doorknipt.

En dan die andere taak: Nederland vertegenwoordigen in het buitenland. Wie de vele staats- en werkbezoeken op een rijtje zet, duizelt het. Je moet topfit zijn, kunnen omgaan met protocol en geladen situaties, en snel kunnen schakelen. Daarbij is Willem-Alexander opvallend sterk gericht op Duitsland. Elk jaar kan een andere Duitse deelstaat rekenen op Oranjebezoek, pure Nederlandpromotie bij ons grootste buurland en onze belangrijkste handelspartner. Máxima kreeg in 2013 de Deutsche Medienpreis voor haar werk als VN-gezant voor ontwikkelingsfinanciering. Aanwezig, bruisend en innemend, maakt zij als koningin de hoge verwachtingen waar. Ze vullen elkaar aan. Terwijl haar man koffie drinkt met ouderen in een oud Hollands dorpje, steekt zij op het zuidelijk halfrond vrouwen een hart onder de riem. Zij heeft de klemmende raad van haar schoonvader gevolgd om vooral zélf een betekenisvolle rol af te bakenen. Prins Claus wist hoe het ontbreken van zo’n rol kon uitpakken. Máxima’s internationale oriëntatie als vakvrouw op het gebied van microfinanciering heeft haar tot een Bekende Wereldburger gemaakt. Maar zij is koningin in een land, waar je hoofd boven het maaiveld uitsteken riskant is. Een land ook dat zich steeds meer oriënteert op de eigen navel. Is haar hoge internationale profiel geen risico? Vooralsnog niet, Nederlanders lijken vooral trots op deze vrouw, die goed weet hoe ze iets moet bereiken en die mensen voor zich inneemt. Ook Willem-Alexander heeft een gekoesterde passie: het bijhouden van de benodigde vlieguren voor zijn vlieg­brevetten.

LuckyTV

Willem-Alexander legt zijn eigen accenten. Daarbij wordt Máxima’s gave om te stralen soms bewust wat gedimd, zodat zij hem in de beeldvorming niet overvleugelt. Zoals Beatrix het beeld van haarzelf als vorstin consequent heeft gestileerd, met vaste kapsels en hoeden, zo is het bij Willem-Alexander Máxima zélf, die het beeld- en waarmerk van zíjn koningsschap is geworden, merkte Oranjekenner ­Dorine Hermans op.

De paradox van Willem-Alexanders koningschap is: de kloof tussen volk en politiek, tussen de Haagse elite en de gewone man, doet hem als koning van het gehele volk nu juist alleen maar gunstiger uitkomen. Dat hij niet meer als staatshoofd betrokken is bij de vorming van een nieuw kabinet, is, tegen de achtergrond van die kloof gezien, juist voordelig voor zijn imago. Daar doen zelfs de maffe filmpjes van LuckyTV niets aan af. Laten we maar aannemen dat die slechts vliegenpoepjes zijn in ’s konings oog. Al schijnen de prinsessen hard te lachen om het platte Haags dat hun ­vader door LuckyTV in de mond krijgt gelegd. Beatrix leerde hem te letten op de lange termijn en niet te mikken op kortstondige populariteit. Nu alleen nog bij de Kersttoespraak even de sportwagen uit het zicht parkeren (die stond in beeld, zo was door een raam te zien) en je bent er.

pilsje

Het koningschap begon wat krampachtig, concludeert Han van Bree, door de breuk met de 30 april-traditie en zijn eigen nadrukkelijke mededeling dat er maar één koning was. Het enige echte smetje in de afgelopen vijf jaar was het beruchte pilsje met Putin, bij de Winterspelen in Sotsji. Maar, zoals Willem-Alexander kort voor zijn inhuldiging zelf zei: ‘Wij zijn mensen. Mensen maken fouten. Ik zal ook fouten maken. Dat is niet erg. Als mensen fouten maken, moet je ervan leren en moet je zorgen dat het niet weer gebeurt.’

Het christelijk geloof blijft voor hem een richtsnoer. Hij besluit zijn Kerst- en Troonredes met uitspraken als ‘weet dat velen met mij voor u bidden’. De komende vijf jaar zullen in het teken staan van de eerste officiële verplichtingen van kroonprinses Amalia en de gezinsverhuizing naar het gerestaureerde Paleis Huis ten Bosch. Deo Volente. ¦