En als Natalie Portman en Nicolas Sarkozy allebei gelijk hadden?

Het is verbazend hoe weinig we naar elkaar blijken te luisteren als we het over de staat Israël, het antisemitisme en het antizionisme hebben. Als Nicolas Sarkozy en driehonderd bekende Fransen de toename van geweld tegen de Franse Joden aanklagen, hebben ze overschot van gelijk. 

Je kunt van mening verschillen over de stijgende of dalende trend van dit fenomeen, maar je kunt het onmogelijk negeren: iedere daad van discriminatie of geweld tegen Joden moet terecht aangeklaagd en aangepakt worden. 

Men zou het onbegrijpelijk en verontrustend moeten noemen als voorstanders van de mensenrechten en het antiracisme zich hier afzijdig houden omdat ze onterecht uitingen van hedendaags antisemitisme menen te kunnen verklaren vanuit de verontwaardiging over het lot van de Palestijnen. Als dat het geval is, zitten we in een onrustwekkende morele en politieke malaise, waarbij het niet meer gaat over het 'ware en het goede', maar om het eigen partijdige gelijk.

Wat ons zorgen zou moeten baren, is niet het feit dat burgers principieel en met overtuiging de belangen en rechten van een bepaalde getroffen bevolkingsgroep, in casu de Franse Joden, verdedigen en dat andere burgers hetzelfde doen voor de rechten van de Palestijnen in Israël en de bezette gebieden, maar dat beide groepen elkaar niet overlappen, alsof morele verontwaardiging partijgebonden zou zijn.

Door deze kloof tussen beide actiegroepen is de intellectuele en ethische verwijdering ontstaan die onvermijdelijk tot karikaturen en gevaarlijke clichés moet leiden: nee, een advocaat van Israël is niet automatisch een verdediger van de huidige Israëlische regeringspolitiek tegenover de Palestijnen, net zomin als een tegenstanders van dat bewind automatisch een antisemiet zou zijn. 

Joden, Palestijnen en andere minderheidsgroepen hebben al zo vaak onder dergelijke vertekeningen geleden dat men zou mogen veronderstellen dat beide gepassioneerde actiegroepen eindelijk naar elkaar zullen luisteren, al was het maar om het authentieke antisemitisme en racisme van de karikaturen ervan te onderscheiden. 

Als Natalie Portman een prestigieuze prijs weigert omdat ze het beleid van Benjamin Netanyahu afwijst, wordt ze daardoor geen 'zelfhatende Jodin', zowat de ergste vorm van antisemiet die men kan bedenken. 

En als, omgekeerd, mensen als Sarkozy spreken van het antizionisme “als alibi om de beulen van Joden tot slachtoffers te maken” maken hij en zijn medeondertekenaars geen onderscheid tussen bijvoorbeeld het legitieme protest tegen de brutale aanpak van de betogingen aan de grens van Gaza en de ophemeling van antisemitische geweldplegers en moordenaars (inderdaad “beulen”) als slachtoffers van de sociale uitbuiting. 

Beide vertekeningen zijn grotesk en kunnen het klimaat alleen maar verzieken.

Misschien wordt het tijd om, met  de schrijver David Grossman, vertegenwoordigers van alle getroffen groepen uit te nodigen om te zien hoe we, in Israël-Palestina en de rest van de wereld, gezamenlijk uit deze dodelijke impasse kunnen geraken. Niet om ook maar iets goed te praten, maar om eindelijk op te houden met de foutieve zwart-witbeelden van ons en de anderen die de vijandschap slechts kunnen aanwakkeren.

Op de Franse witte mars na de afschuwelijke moord op de 85-jarige Holocaust-overlever Mireille Knoll waren er opvallend veel moslima’s, met en zonder hoofddoek. En vorige week luisterde ik in Hebron naar een jonge ex-officier van het Israëlische leger die aan een publiek van Britse bezoekers vertelde dat hij, ja, Jood en zelfs zionist was, maar dat hij zich daarom niet verplicht voelde de arrogantie van de kolonisten, Joden en zionisten zoals hijzelf tegenover de Palestijnse bevolking van die etnisch gezuiverde stadswijk goed te keuren. 

Met andere woorden: onze verontwaardiging over onrecht zal universeel zijn, over de grenzen heen, of ongeloofwaardig blijven.