Eindelijk wat lichtpuntjes in de strijd tegen belastingontwijking

De Europese aankondiging van een belasting op digitale diensten van bedrijven als Google, Amazon en Facebook is misschien niet de handigste manier om belastingontwijking door multinationals uit te bannen. Maar als signaal naar de bedrijven, en onwillige EU-lidstaten, kan het nuttig zijn, stelt directeur belastingbeleid Pascal Saint-Amans van de Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling (Oeso).

Saint-Amans is even in Nederland voor een seminar bij het ministerie van financiën, waar de vraag op tafel ligt hoe belastingdiensten om moeten gaan met bedrijven die niet zo makkelijk in landen zijn vast te pinnen. Is bijvoorbeeld de omzet die Facebook haalt uit advertenties die aan Nederlandse gebruikers worden getoond, Nederlands­­ te noemen? Of mag het land waar het juridische hoofdkantoor is gevestigd die inkomsten belasten?

“Door het voorstel van de Europese Commissie ligt die vraag nadrukkelijk op tafel”, stelt Saint-Amans. Dat is de winst. Maar in diplomatieke bewoordingen laat de Fransman ook weten dat hij zich afvraagt of de Europese voorstellen meer kwaad dan goed doen. “Er is een enorme consensus wereldwijd om belastingontwijking aan te pakken. We hebben er meer tijd voor nodig.”

Belastingoorlog

Vooral de Verenigde Staten toonden zich niet gediend van het Europese voorstel voor een omzetbelasting, die grotendeels Amerikaanse bedrijven zal treffen. Tijdens de G20 van begin deze week had de Oeso eigenlijk met een eigen voorstel willen komen, maar het bleek onmogelijk alle landen op één lijn te krijgen. “Naast een handelsoorlog probeerden we tijdens die top ook een belastingoorlog te voorkomen”, verwijst de Oeso­­-voorman naar dat andere gekrakeel­­ tussen Europa en de Verenigde Staten: de voorgenomen heffingen op Amerikaanse staalimport, die sinds gisteren weer van de baan lijken.

Saint-Amans toont zich optimistisch (‘daar word ik tenslotte voor betaald’) over de mogelijkheden om in 2020 alsnog tot een akkoord te komen. “Men ziet over het hoofd dat de Verenigde Staten het probleem van belastingontwijking wel degelijk willen aanpakken, in tegenstelling tot de vorige regering, die er niet eens over wilde praten.”

Hetzelfde geldt eigenlijk voor de bedrijven die nu door de belasting getroffen dreigen te worden, tenminste, als de Europese regeringsleiders ermee instemmen. “Ik ben de afgelopen jaren vaak in Silicon Valley geweest en ik zei tegen de bedrijven: ‘De tijd van belastingontwijking loopt op zijn eind. Het wordt tijd om dit onderwerp aan te pakken’. Maar dan zeiden ze: ‘Hoepel op’.” Inmiddels kunnen ook multinationals niet langer om de realiteit heen, vindt Saint-Amans.

Nederland

Dat is ook te zien in de houding van landen die zich jarenlang leenden als doorvoerhaven voor belastingontwijking, zoals Nederland. “De recente brief van jullie staatssecretaris Snel om belastingontwijking tegen te gaan klinkt me als muziek in de oren. Dat is echt een fundamentele wijziging ten opzichte van het verleden”. Om er ietwat venijnig aan toe te voegen: “Maar het had natuurlijk ook een stuk eerder gekund.”

Daarmee is Saint-Amans een stuk positiever over de Nederlandse voornemens dan eurocommissaris Moscovici, die Nederland onlangs nog noemde als één van de landen in Europa die belastingontwijking mogelijk blijft maken. Eerst zien, dan geloven, is het gevoel in Brussel. Maar Saint-Amans ziet weinig andere keuze voor Nederland­­. “Kijk naar Zwitserland. Dat heeft jarenlang gestreden tegen de aanpak van het bankgeheim. Resultaat: het bankgeheim is nu volledig dood! De Zwitsers hadden moeten doen wat Nederland nu doet: de steven wenden en je aanpassen aan de nieuwe werkelijkheid.”

Lees meer over fiscale sluipwegen in ons dossier over de Paradise Papers