Nieuwe partijen moeten het hebben van goede opkomst

Het was de campagne van de nieuwkomers Denk, Forum voor Democratie en Bij1; partijen die niet bang zijn hun achterban te bedienen met stevige teksten, en die nog niet afgerekend kunnen worden op hun politieke daden. Vrij schieten dus. De gevestigde orde had het er maar lastig mee.

Ruim een maand geleden sprong Yernaz Ramautarsing, toen nog nummer 2 bij FvD, op het podium van De Balie om PvdA-fractieleider Lodewijk Asscher tijdens het landelijke lijsttrekkersdebat uit te maken voor 'koeken­bakker'.

De beelden werden in heel Nederland uitgezonden, hoofdschuddend bekeken commentatoren de 'Amsterdamse toestanden'. Het debat was een tumultueus startschot van de campagne.

Ramautarsings ideeën over afkomst en IQ waren voor tegenstanders aanleiding FvD stevig aan te vallen en te betichten van racisme.

Calimero-effect
Allemaal aandacht die de partij van lijsttrekker Annabel Nanninga stiekem goed uitkwam: het beeld van FvD als de grote uitdager van de gevestigde Amsterdamse orde stond als een huis.

De partij van Annabel Nanninga kwam in haar meest begeerde positie: die van underdog.

Hoe feller de aanvallen van andere partijen, hoe groter het calimero-effect bij FvD: jullie demoniseren/framen/maken-ons-uit-voor-racist en alle andere slachtofferargumenten uit het handboek van Baudet.

Koren op de molen van de aanhang: FvD lijkt er in één klap bijna 10 procent van de stemmen mee te gaan winnen.

De natuurlijke concurrent, de VVD, ging de strijd niet aan op rechts. Het kwam lijsttrekker Eric van der Burg afgelopen weekeinde op een publieke uitbrander van partijprominent Frits Bolkestein te staan, die het aftreden eiste van de 'te linkse' Amsterdamse lijsttrekker.

Derde nederlaag
Of de tactiek van Van der Burg verstandig is, zal morgen blijken, want de peilingen  geven een wisselend beeld. Meer dan de anderen leunde Van der Burg op zijn landelijke partijgenoten, zoals Klaas Dijkhoff en premier Mark Rutte.

Ook de PvdA bleef kalm in de richting van uitdagers Denk en Bij1, ondanks de naderende derde nederlaag op rij, en hakte het liefst in op D66.

GroenLinks pakte Denk pas in de week voor de verkiezingen aan vanwege diens Armeense genocide-uitlatingen, maar reageerde inhoudelijk amper op de linkse nieuwkomer.

GroenLinks heeft geen ruzie nodig, het profiteert van de populariteit van Jesse Klaver en stevent net als in andere gemeenten op een overwinning af.

D66 koos wel voor de aanval op FvD, omdat dit in landelijke campagnes veel stemmen opleverde toen de PVV de tegenstander was.

Maar ondertussen kreeg ze als grootste partij van de stad zelf het nodige te verduren. Lijsttrekker Reinier van Dantzig stond alleen in zijn verdediging van het beleid, want coalitiegenoten SP en VVD namen daar regelmatig afstand van.

Stamelend
Dat de onervaren lijsttrekker vaak stamelend reageerde op verwijten hielp ook niet. De partij krijgt de schuld van de drukte en de vervuiling in de stad. D66 staat op groot verlies en dreigt haar koppositie te verspelen aan GroenLinks.

De peilingen wijzen op een aardverschuiving in de gemeenteraad, met drie of vier nieuwkomers en verlies voor bijna alle zittende partijen.

Veel hangt af van de opkomst, vooral voor de nieuwkomers. Want zal de aanhang van Denk of FvD morgen de moeite nemen om de deur uit te gaan?

In de wijken van Denk en Bij1, Zuidoost en Nieuw-West, stemt gemiddeld slechts 20 tot 30 procent van de kiezers; een groot verschil met de opkomst van 68 procent in 2014 in Oud-West, waar de aanhang van GroenLinks en D66 woont.

De vraag is of de rumoerige campagne de kiezer dit keer wel motiveert om verandering af te dwingen in de Stopera.