VK en EU bereiken akkoord over overgangsperiode Brexit. Maar welke kwesties liggen nog op tafel?
Groot-Brittannië en de Europese Unie hebben een overeenkomst bereikt over een overgangsperiode die moet ingaan nadat het Verenigd Koninkrijk uit de EU is gestapt. Die periode duurt tot 31 december 2020. Maar er blijven nog tal van problemen over waarmee de Britse regering wordt geconfronteerd. Een kleine greep uit de netelige kwesties.
Een van de lastigste problemen blijft de grens met Ierland. Zowel Ierland als Noord-Ierland willen dat de grens openblijft als Groot-Brittannië uit de EU stapt. Hoe dat valt te verenigen met de eis van de Brexiteers dat Groot-Brittannië ook uit de Europese douane-unie gaat, is nog volstrekt onduidelijk. In het akkoord dat Groot-Brittannië en de EU maandag bereikten hebben ze dit probleem voorlopig voor zich uitgeschoven.
Brexit betekent dat Groot-Brittannië ongeveer driehonderd handelsverdragen kwijtraakt die Brussel met een hele reeks niet-EU landen heeft gesloten. Al die landen moeten ermee instemmen die afspraken in stand te houden voor Groot-Brittannië. In veel gevallen zal er opnieuw moeten worden onderhandeld, een proces dat vaak jaren duurt en waarvoor een compleet leger van extra onderhandelaars nodig zal zijn.
Britse luchtvaartmaatschappijen zijn bang dat zij hun Europese vliegrechten zullen verliezen door de Brexit. Dan maakt Groot-Brittannië namelijk geen deel meer de Europese 'Open Skies'- overeenkomst waarin de vliegrechten zijn geregeld. Ryanair heeft al laten weten dat het in tickets voor 2019 een speciale Brexit-clausule zal opnemen voor het geval het VK en de EU geen vervangende overeenkomst weten te bereiken.
Gibraltar begint ook een probleem te worden. Spanje heeft een veto over afspraken over de status van het gebied waarover de Britten in 1713 de soevereiniteit kregen. Madrid wil dat de luchthaven die volgens Spanje op Spaanse grondgebied ligt onder gezamenlijk beheer komt te staan. Als drukmiddel kunnen de Spanjaarden een overeenkomst over de vliegrechten dwarsbomen.
Uit onvrede over de Brexit dringt Schotland aan op een nieuw referendum over onafhankelijkheid. In 2014 stemden de Schotten tegen onafhankelijkheid, maar de stemming kan omslaan als de Brexit een rommeltje wordt.
Londen is nu het financiële centrum van de EU, maar die positie komt op losse schroeven te staan als Groot Brittannië uit de EU vertrekt. Banken die in Londen zijn gevestigd, raken dan hun 'paspoort' kwijt waarmee ze op de Europese markt kunnen opereren, tenzij er een nieuwe regeling komt.
De Britse overheid moet zeker vijfduizend extra douaniers in dienst nemen als er geen vrijhandelsakkoord met de EU komt. Een praktisch probleem is ook dat er dan in de havens enorme parkeerterreinen moeten worden aangelegd voor vrachtwagens met goederen die moeten worden ingeklaard.
De Brexit dreigt ook allerlei problemen te creëren voor de Britse nucleaire industrie. Het toezicht op de veiligheid, de levering en het transport van splijtstoffen en het uitwisselen van technologie worden allemaal geregeld door Euratom, het Europese nucleaire agentschap. Formeel kan Groot-Brittannië lid blijven van Euratom als het de EU verlaat, maar landen die deelnemen aan Euratom moeten wel de rechtsmacht van het Europese Hof van Justitie aanvaarden. Dat wil de Britse regering niet. Deskundigen waarschuwen dat de Britse kernindustrie ernstige schade zal oplopen, als er geen deal komt.
Deskundigen waarschuwen dat de Britse kernindustrie ernstige schade zal oplopen, als er geen deal komt
De Britse autoindustrie is ook bang voor de gevolgen van de Brexit, zeker als Groot-Brittannië niet in de douane-unie blijft. Ruim 60 procent van de onderdelen die Britse autofabrieken gebruiken, komt uit de EU. Daarbij komt dat ruim de helft van de auto's zijn bestemming vindt op de Europese markt. Als er weer importheffingen komen, kunnen Britse automakers niet meer concurreren met hun Europese rivalen.
De NHS, het Britse gezondheidsstelsel, loopt het risico op nijpende personeelstekorten als Groot-Brittannië uit de EU vertrekt. Bij de NHS werken veel artsen en verplegers uit EU-landen. Door de Brexit zal het moeilijker worden personeel aan te trekken uit de EU. Nu al besluiten buitenlandse artsen naar hun eigen land terug te keren vanwege de onzekerheid over de toekomst na de Brexit.
Groot-Brittannië komt ook buiten Europol te staan waarin de politiediensten samenwerken. Ook kan Groot-Brittannië dan niet meer gebruikmaken van het Europese Aanhoudingsbevel dat de uitlevering van verdachten makkelijker maakt. Hetzelfde geldt voor het Schengen Informatiesysteem, waarmee de aangesloten landen gegevens uitwisselen over verdachten, gestolen paspoorten et cetera. Ook hierover moeten nu aparte afspraken worden gemaakt.