Jongens aan de anabolen

Winterswijk

Samir (25) was een ‘botje’ toen hij op 18-jarige leeftijd de sportschool ontdekte. De lange slungel woog nog geen 70 kilo toen hij voor het eerst de gewichten oppakte, om ze vervolgens niet meer los te laten. Het resultaat zit zeven jaar later achterovergeleund op de bank: een spierbonk van 96 kilo, met een machtige schouderpartij en armen als boomstronken. Een loshangende trui kan de omvang van zijn torso nauwelijks verhullen.

Natuurlijk, de Achterhoeker heeft hard gewerkt voor dit lichaam. Zes dagen per week zwoegen in het krachthonk, zes maaltijden verstouwen op een dag. Maar de afgelopen vijf jaar heeft Samir ook de hulp ingeroepen van anabole steroïden, vertelt hij op voorwaarde van anonimiteit. ‘Op mijn 20e nam ik een mild beginnerskuurtje. De zomer daarop had ik mijn eerste echte kuur te pakken.’ De wondermiddelen geven hem een heerlijke ‘kick’. En, belangrijker: zijn sportschoolprestaties gaan als een raket.

Anabole steroïden zijn allang niet meer voorbehouden aan professionele bodybuilders; ook jongemannen als Samir grijpen naar de doping. Zeker twee gemeenten zijn daarom voorlichtingscampagnes begonnen. De Brabantse gemeente Werkendam lanceerde vorig jaar de actie ‘Puur of Kuur’, toen tientallen jongeren bleken te gebruiken. Sinds kort staat ook in Winterswijk het anabolenprobleem op de agenda. Een gelijknamige campagne moet jongeren informeren over de risico’s van de krachtmiddelen en sportschoolhouders, huisartsen en gymleraren alert maken op gebruik.

Samir kent tientallen jongemannen in Winterswijk en omstreken die net als hij anabolen nemen, en dat zijn zeker niet allemaal toegewijde bodybuilders. ‘Veel jongens doen een simpele kuur om er mooi uit te zien voor het festivalseizoen.’ Ook hij stemt zijn jaarlijkse kuur af op de zomervakantie. Instanties hebben er geen idee van op welke schaal anabolen worden gebruikt. Dat is gewoon legaal, hoewel er wel een handelsverbod geldt. Desondanks zijn de middelen eenvoudig te verkrijgen op internet of bij iemand in de sportschool.

spuiten

‘Toen ik begon, deed ik het stiekem op mijn slaapkamer’, vertelt Samir. Tijdens een kuur moet hij drie maanden lang op gezette tijden spuiten, wat niet altijd uitkwam toen hij nog bij zijn ouders woonde. ‘Ik heb het weleens op een schoolpleintje gedaan. Ik moest wel, thuis was het te druk.’ Hij kent jongens die het in hun auto doen. ‘Die hebben het spul in hun dashboardkastje liggen.’ Het buitenshuis gebruik laat zijn sporen na op straat. Zo werden in Helmond vorig jaar spuiten gevonden in een speeltuin, tot ontzetting van buurtbewoners.

Aziz (23) kent ze wel, jongens die onbehoedzaam omspringen met anabolen. Ze informeren zich slecht, kopen via onbetrouwbare websites en gebruiken partydrugs tijdens een kuur. Op zulke nonchalance laat de amateurbodybuilder uit Aalten, niet ver van Winterswijk, zichzelf niet betrappen. Aziz (niet zijn echte naam) heeft helemaal uitgedokterd wat hij in zijn lichaam spuit. Daarvoor raadpleegt hij ervaren bodybuildingtrainers en Ergogenics, de ‘Wikipedia van anabole steroïden’. Hij volgt een strak dieet, drank of drugs gebruikt hij niet. Verantwoord, vindt hij. ‘Ik zou het enger vinden alcohol te drinken dan steroïden te gebruiken.’

Zijn waar haalt Aziz bij zijn neven in Turkije, wie het steroïdengebruik ook niet vreemd is. ‘Een van hen werkt in een dierenasiel en kan aan veel middelen komen. Hij heeft me paardenspul gegeven.’

risico’s

Verantwoord kuren bestaat niet, zegt endocrinoloog Pim de Ronde, die Nederlands enige anabolenpoli leidt in het Spaarne Gasthuis in Haarlem. ‘Aan het gebruik kleven altijd risico’s. Vrijwel iedereen krijgt bijwerkingen, maar die nemen ze op de koop toe.’ De kwaliteit van de doping, afkomstig uit de illegaliteit, laat vaak te wensen over, blijkt uit zijn onderzoek. ‘Geen kuur is hetzelfde, omdat gebruikers experimenteren met verschillende middelen, hogere doseringen en langer gebruik. Elke keer is een nieuw risico.’

In de afgelopen acht jaar zag De Ronde honderden mannen aankloppen met klachten, zoals borstvorming, stemmingswisselingen en libidotekort. Het gros van zijn clientèle bestaat uit twintigers, de jongste patiënten zijn 18 jaar. Anabolenverslaving komt hij regelmatig tegen. ‘Veel mannen vinden het moeilijk om te stoppen, omdat ze dan veel spiermassa kwijtraken waar ze jaren aan hebben gewerkt.’

Aziz weet een paar jongens uit de sportschool die niet zonder kunnen. ‘Zwak’, vindt hij. Ook Samir maakt zich niet druk over een verslaving – hij is voorzichtig zat. Beiden doen gemiddeld één kuur per jaar (niet veel, oordeelt De Ronde) en achteraf een ‘nakuur’ om hun testosteronpeil te herstellen. Ook laten ze hun bloedwaarden testen: Samir via internet, Aziz bij een dokter in Turkije. Maar zij zijn eerder de uitzondering dan de regel, weet Samir. ‘Negen op de tien gebruikers die ik ken doet geen bloedtest.’

Toch ontkomen ook zij niet aan de ‘standaard’ bijwerkingen van anabolengebruik. Krimpende zaadballen, jeukende kliertjes onder de tepel, een kort lontje, een torenhoog libido – Samir heeft het allemaal tijdens een kuur. ‘Mijn toenmalige vriendin heeft het wel gemerkt’, zegt hij met een besmuikt gezicht.

Ondanks de gezondheidsrisico’s wordt weinig ondernomen tegen anabolengebruik. Men moet het vooral hebben van voorlichtingscampagnes zoals in Winterswijk. Of die effect hebben, is de vraag. Gebruikers laten zich de doping niet gauw uit hun hoofd praten, weet Ersen Buz van Jongerenwerk Spot in Winterswijk uit ervaring. ‘Slechts op een enkeling heb ik invloed gehad.’

taboe

Een belangrijke rol is weggelegd voor sportscholen. ‘Nieuwe leden krijgen de waarschuwing dat ze worden weggestuurd als vermoed wordt dat ze anabolen gebruiken, maar in de praktijk gebeurt dat niet’, constateert Buz. Ook Herman Ram, directeur van de Dopingautoriteit, ziet de fitnessbranche worstelen met anabolengebruik. ‘Ongetwijfeld wordt er een hoop gezien, maar sportscholen voelen zich niet vrij om iemand de deur te wijzen.’

Het taboe dat op anabole steroïden rust maakt het er niet eenvoudiger op. Hoewel gebruikers onderling vrij openlijk over de middelen praten, zwijgen ze tegenover de buitenwacht. Vanwege het negatieve stigma, legt Samir uit. Zolang anabolengebruikers gezien worden als luilakken en agressievelingen, hangt hij zijn gebruik niet aan de grote klok. ‘Vraagt iemand ernaar, dan zeg ik dat ik korfbal speel.’

Behoefte om het te vertellen aan zijn vrienden van buiten de sportschool, heeft Aziz evenmin. Sinds een maand heeft hij een nieuwe vriendin, maar ook zij weet er niet van. ‘Ik wil haar niet meteen ongerust maken. Ik ga het haar nog wel vertellen.’