Direct naar artikelinhoud

Billy Graham (99) overleden, Amerikaanse tv-evangelist en geestelijk raadsman van presidenten

Hij was de invloedrijkste prediker van zijn tijd: honderden miljoenen mensen luisterden naar het woord van Billy Graham, live in stadions of via radio en tv. Zelfs in het Witte Huis was hij een vertrouwde gast.

Billy Graham in 2005 in New York.Beeld EPA

Een charismatische prediker die meer dan wie ook voor of na hem het evangelie naar de massa's bracht, tot in alle uithoeken van de wereld. Met zijn preken voor televisie en zijn optredens in sportstadions wierp Billy Graham zijn evangelische net wijd uit. Naar schatting 215 miljoen mensen in 185 landen namen in de loop der jaren kennis van zijn boodschap, of beter: de boodschap van Jezus Christus, de verlosser aan wie hij zijn leven had gewijd.

Aan dat leven kwam woensdag een einde. Graham stierf, 99 jaar oud, in zijn huis in Montreat, North Carolina. Hij leed aan parkinson en een reeks andere kwalen. Zijn vrouw Ruth was hem elf jaar geleden voorgegaan in de dood.

Graham was waarschijnlijk de invloedrijkste religieuze figuur van zijn tijdvak, de tweede helft van de twintigste eeuw. Met een op dat moment ongekend gebruik van moderne communicatiemiddelen radio, televisie, satelliet, telefoon, tijdschriften verwierf hij een publieksbereik zo mogelijk groter dan dat van The Beatles, zij het dat 'Gods ambassadeur' meer tijd had dan het viertal uit Liverpool. Ruim zestig jaar lang beklom hij spreekgestoelten om met zijn galmende bariton alsmaar grotere menigten te betoveren.

Twitter bericht wordt geladen...

William Franklin Graham jr. was de rijpere versie van de all-American boy. Met zijn vierkante kaaklijn, weelderige haardos en oplichtende blauwe ogen maakte hij indruk. Zijn lach was breed en innemend, zijn pakken waren smaakvol gesneden. Het podium was zijn vanzelfsprekende habitat, de camera hield van hem.

Zijn lichaamstaal versterkte zijn charisma. Brede armgebaren benadrukten het bijbelse woord, zozeer dat het hem de bijnaam 'de Prekende Windmolen' opleverde. Op een bekende portretfoto houdt hij een wilskrachtig gebalde rechtervuist voor de borst, in perfecte beeldrijm met de vastberaden blik. De mensheid, zoveel is duidelijk, heeft maar één weg te gaan: Jezus.

Met zijn evangelisch populisme en gebruik van het medium televisie was Graham de wegbereider van wat in de jaren tachtig uitmondde in de Moral Majority. Een flinke dosis sociaal conservatisme was hem niet vreemd. Maar tot religieus rechts heeft hij nooit echt behoord, en naarmate de stroming extremer en politieker werd, nam hij er meer afstand van. Graham bewoog naar het midden.

(De tekst gaat verder onder de video.)

Twitter bericht wordt geladen...

Op geen enkele manier raakte hij besmet door omstreden tv-predikers als Jimmy Swaggart en Jim Bakker, die verwikkeld waren in seksschandalen en financiële malversaties. Al vroeg in zijn carrière nam hij zich met het oog op zijn reputatie voor nooit alleen in één ruimte te zijn met een andere vrouw dan zijn eigen Ruth. Van de in 1950 opgerichte Billy Graham Evangelistic Association genoot hij een bescheiden salaris.

Het jaar daarvoor was Grahams ster plotseling gaan rijzen. De krantenmagnaat William Randolph Hearst had besloten dat de jonge predikant beroemd moest worden, en dat lukte buitengewoon goed, tot buiten de VS. Al in 1954 trok een twaalf weken durende lezingenreeks in Londen meer dan twee miljoen gelovigen en drie jaar later in New York moest zijn 'kruistocht', zoals hij zijn campagnes noemde, tot zestien weken worden verlengd omdat Madison Square Garden maar bleef volstromen met publiek.

Wat Hearst waarschijnlijk vooral beviel in de gedreven evangelist was diens fervente anticommunisme. Maar een onversneden zuidelijke conservatief was Graham niet. Hij moest niets hebben van segregatie en liet al in 1953 de touwen verwijderen die tijdens zijn bijeenkomst het zwarte en het blanke publiek gescheiden hielden. Hij werd goede vrienden met Martin Luther King, die hij in 1957 uitnodigde op zijn podium.

Een vocaal aanhanger van de burgerrechtenbeweging werd hij echter niet iets wat hij achteraf betreurde. In 2005 betuigde hij daarover spijt in een interview. 'Ik heb een fout gemaakt door niet naar Selma te gaan', een verwijzing naar de historische protestmars in 1965 onder leiding van King.

Graham was een vertrouwde gast op het Witte Huis onder vrijwel alle presidenten die hij meemaakte, met uitzondering van John F. Kennedy, een rooms-katholiek immers. Hij speelde golf met Gerald Ford, nam met Lyndon B. Johnson een duik in het zwembad en ging op vakantie met George Bush de oude, aan wiens zijde hij was toen in 1991 Saddam Hussein de oorlog werd verklaard.

Nixons demonen

Vooral met Richard Nixon stond Graham op zeer goede voet, een relatie die enigszins afbreuk deed aan zijn imago als gevolg van het Watergateschandaal. Nog jaren later werd hij bezocht door Nixons demonen. In 2002 werden bandopnames uit het Witte Huis openbaar gemaakt waarop Graham en Nixon verwikkeld zijn in een antisemitische dialoog. Joden zijn pornografen, zegt Graham, die het ook van harte eens is met Nixons opmerking dat Joden de Amerikaanse media in een wurggreep houden.

Maar politiek was uiteindelijk niet Grahams speelveld. Zijn wereld was die van Gods woord, ter verspreiding waarvan hij een evangelische multinational had opgebouwd met vertakkingen op alle continenten. Graham reisde overal heen om zijn stem te laten donderen 'Gods machinegeweer', nog zo'n bijnaam. Hij predikte zelfs in Noord-Korea, op uitnodiging van dictator Kim Il-sung.

Volgens de Billy Graham Evangelistic Association hebben 77 miljoen mensen de prediker door de jaren heen live aanschouwd. Diverse keren bezocht Graham Nederland, voor het laatst in 2000. Vijf jaar later staakte hij zijn evangelische activiteiten. Grahams zoon Franklin had toen al de leiding van de organisatie in handen.