Politiebond: Nederland is narcostaat geworden

Utrecht

Het is een van de getuigenissen van een rechercheur die niet bij naam wordt genoemd in het tien pagina’s tellende pamflet ‘Noodkreet Recherche’, een rondgang van de Nederlandse Politiebond langs zo’n 400 rechercheurs.

In het document zet de politievakbond de grootste problemen van de recherche uiteen, waar te weinig tijd, aandacht en deskundigheid beschikbaar zouden zijn. Dat leidt ertoe dat bijna alle aandacht uitgaat naar het oplossen van liquidaties en roofovervallen. ‘Lichte criminaliteit’, zoals het oplichten van bejaarden, maar ook eigen onderzoek naar zware, georganiseerde misdaad blijven daardoor liggen. En dat heeft grote gevolgen, stellen de rechercheurs. ‘Nederland is echt een narcostaat geworden de laatste dertig jaar. Wat we niet zien, is er niet. Nou, ondergronds heeft het fors doorgewoekerd.’

productie van hennep

Is het echt zo erg? Eerder concludeerde onderzoeksbureau RAND Europe al dat Nederland per hoofd van de bevolking het meest verdient aan online drugshandel op cryptomarkten. ‘In de Van Dale staat dat een narcostaat een land is waar grootschalige productie en/of handel in narcotica en verboden middelen plaatsvindt. Die definitie is zonder twijfel op Nederland van toepassing’, zegt Pieter Tops, hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg en medeauteur van een boek over de verstrengeling van de onder- en bovenwereld. ‘De omvang van de productie van hennep en synthetische drugs is enorm. En dan is er ook nog de invoer en doorvoer van cocaïne via de havens.’

Vooral de goede infrastructuur zorgt ervoor dat Nederland populair is voor de productie van en handel in drugs. ‘Alles wat Nederland in de legale economie een welvarend en interessant land maakt, kan ook worden gebruikt voor de handel en productie in de illegale economie’, aldus Tops. Het gaat daarbij niet alleen om het wegen- en spoornetwerk en vaar- en luchtroutes, maar ook om de digitale en financiële infrastructuur. ‘En het vrij verkeer van goederen en personen binnen de Europese Unie en de eeuwenoude handelsmentaliteit.’

Tops wijst er verder op dat er de afgelopen decennia een vrij tolerante houding is geweest ten aanzien van de productie en handel in drugs. ‘Dat heeft ertoe geleid dat Nederland een land is geworden waar de drugshandel uit de hand is gelopen.’ Maar van praktijken als grootschalige omkoping van de politie, zoals vaak in narcostaten, is in Nederland geen sprake. ‘De omvang van de productie en handel in drugs heeft niet zozeer een corrumperende werking op de overheid, maar wel op allerlei groepen in de samenleving: boeren, vissers, scholieren, de middenstand en inwoners van volkswijken.’

capaciteitsprobleem

Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid laat in een reactie op het pamflet weten het niet eens te zijn met de term narcostaat. ‘Ik denk dat we in Nederland een heel succesvolle bestrijding hebben van de georganiseerde misdaad, waaronder de georganiseerde drugshandel’, zegt hij tegen het ANP. Hij erkent wel dat er aangiften blijven liggen en dat er meer rechercheurs nodig zijn.

Dat stelt ook hoogleraar Tops. ‘Het is niet zo dat alleen de recherche niet goed is toegerust voor de aanpak van drugscriminaliteit. Het probleem is breder: het gaat om het hele justitiële systeem. Er is een capaciteitsprobleem bij de politie maar zeker ook bij het Openbaar Ministerie en de rechtbank.’

Het is de vraag of het justitiële systeem tegen de drugsproblematiek is opgewassen. ‘Uit internationaal onderzoek blijkt ook dat de strafmaat aan de lage kant is. En het strafrecht is een logistieke nachtmerrie: strafprocessen kunnen eindeloos gerekt worden’, aldus Tops.

Zijn oplossing: investeren in financieel en digitaal rechercheren. ‘We moeten ons realiseren dat het een grote en naargeestige wereld is geworden. Het belang om dat terug te dringen is buitengewoon groot en dat zal extra investeringen eisen.’ <