Ook kwetsbare leerlingen vinden school heel belangrijk
Leerlingen uit kansarme buurten geloven sterk in het onderwijs. Juist dat vertrouwen kan ervoor zorgen dat zij minder vaak zonder diploma de school verlaten, zo blijkt uit een grootschalige studie. ‘Scholen en leerkrachten moeten die positiviteit sterker aanboren.’
Negen op de tien kwetsbare leerlingen geloven sterk in het onderwijs als middel voor sociale mobiliteit. Dat blijkt uit een groot vijfjarig Europees onderzoek naar vroegtijdig schoolverlaten, dat werd gecoördineerd door sociologen van de Universiteit Antwerpen, dat deze krant kon inkijken. De academici bevroegen hiervoor in Vlaanderen zo’n 3.600 leerlingen uit Antwerpse en Gentse scholen met richtingen uit het (deeltijds) beroepssecundair onderwijs (dbso/bso).
Het geloof in het onderwijs wordt in grote mate bepaald door hoezeer leerlingen zich ondersteund voelen door hun leerkrachten. Ook de visie van ouders en leeftijdsgenoten op het belang van school heeft een impact. Hierbij ogen de cijfers eveneens positief. Opnieuw negen op de tien jongeren menen dat hun ouders geloven dat onderwijs belangrijk is om succesvol te zijn in het leven. Acht op de tien denken dat hun vrienden het belangrijk vinden om een diploma secundair onderwijs te behalen, terwijl zeven op de tien stellen dat leerkrachten ‘proberen te helpen om het goed te doen op school’.
Meer discipline
“We zijn in zekere zin wel verrast door het positieve perspectief van deze jongeren, zeker gezien alle uitdagingen waarmee zij te maken krijgen”, zegt socioloog Chris Timmerman (UA). “In alle zeven onderzochte landen tekent zich dezelfde tendens af. We hebben telkens voor stedelijke gebieden gekozen. Daarbinnen hebben we leerlingen uit scholen in kansarme buurten met veel jeugdwerkloosheid ondervraagd.”
'We zijn verrast door het positieve perspectief van deze jongeren, zeker gezien de uitdagingen waarmee zij te maken krijgen'
Uit de meest recente cijfers, afkomstig uit het schooljaar 2014-'15, wordt duidelijk dat in het Vlaamse onderwijs 11 procent van de leerlingen zijn schoolloopbaan beëindigt zonder diploma. Vijf jaar eerder ging het nog om 12,9 procent. In de grote steden haakt gemiddeld een op de vijf af. Wie een laagopgeleide moeder heeft, niet de Belgische nationaliteit bezit of al eens is blijven zitten, haalt vaker de eindmeet niet. Van de 7.676 vroegtijdige schoolverlaters hadden 7.344 minstens één jaar achterstand. Ook het veranderen ven studierichting of school kan ervoor zorgen dat zij diplomaloos uitstromen.
Scholen moeten volgens de onderzoekers sterker investeren in studiekeuzebegeleiding en meer inzetten op discipline. Als ook nog eens de band tussen leerkrachten en leerkrachten wordt verbeterd, dan zullen leerlingen zich meer betrokken voelen bij de school en minder snel het onderwijs verlaten zonder diploma.
“Tijdens verschillende interviews getuigden kwetsbare leerlingen over hoe die ene leerkracht voor hen het verschil had gemaakt”, klinkt het. “Vandaag is het onderwijssysteem vaak nog onvoldoende in staat om ervoor te zorgen dat jongeren niet afhankelijk zijn van ‘die ene leerkracht'.”
Thuistaal
Timmerman geeft aan dat scholen en leerkrachten de positieve houding van de leerlingen meer kunnen aanspreken. “Je moet dat sterker aanboren, al besef ik dat het gemakkelijker is gezegd dan gedaan. Leraren, zeker in zulke kwetsbare scholen, hebben een zeer uitdagende job. Maar zij kunnen wel nog meer doen, bijvoorbeeld door de lesstof meer te laten aansluiten bij de leefwereld van de jongeren of zich niet negatief uit te laten over hun thuistaal.”
'Leraren hebben een zeer uitdagende job, maar zij kunnen de lesstof wel meer laten aansluiten bij de leefwereld van de jongeren'
Ook zou het reguliere onderwijs kunnen leren van het tweedekansonderwijs, waar jongeren in hun eigen tempo hun diploma secundair onderwijs kunnen behalen. Zo zou de focus er meer liggen op de individuele leerling en bestaat er een grotere mate van flexibiliteit, waardoor hun zelfvertrouwen toeneemt.
Minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) stelt dat het de taak van het onderwijs is dat elke leerling het best mogelijke diploma haalt. "Dat negen op de tien jongeren beseffen dat een goede opleiding volgen de beste manier is om vooruit te komen in het leven, is alvast positief. Met het decreet leerlingenbegeleiding – waarin extra aandacht is voor de onderwijsloopbaan – en de modernisering van het secundair stellen we de leerling en het halen van een diploma ook centraal."