Sjoemelende boeren alweer op het matje geroepen
Alweer omzeilen agrariërs regels, nu bij het registreren van melkkoeien. Wat drijft de boeren?
Het moet een wonderlijk weerzien zijn geweest, gisteren in Den Haag. Minister Carola Schouten (ChristenUnie, Landbouw) ontbood op haar ministerie vertegenwoordigers van de agrarische sector: de noordelijke en zuidelijke land- en tuinbouworganisatie, de club van jonge boeren, de melkveehoudersvakbond en de Rabobank. De boodschap van de minister: haar vertrouwen was ernstig geschaad, nu was vastgesteld dat er boeren zijn die sjoemelen met de registratie van hun dieren. Zo willen ze meer beesten houden dan volgens de milieuregels is toegestaan.
Nog geen twee maanden geleden mochten de boeren zich ook al met de pet in hand komen melden op het ministerie. Toen moesten ze zich verantwoorden voor fraude met mest.
Dat ‘gesodemieter’, zei boerenvoorman Marc Calon stoer, zou de agrarische sector ‘oplossen, uitroeien’. Op last van de minister kwam er een plan van aanpak, waarin boeren en mestbedrijven een cultuuromslag beloofden: van ‘fraude mag’ naar ‘fraude is fout’.
Op papier zijn genoeg boeren miljonair, maar dat is gerekend naar de waarde van de grond die ze bezitten en niet naar hun inkomen
Sjoemelcultuur
De inkt van dat plan is nog niet droog of het wordt al duidelijk hoe nodig die cultuuromslag is. De agrarische sector weet bij de minister alwéér de indruk te wekken dat wettelijke normen er worden gezien als een vrijblijvende suggestie. Wat maakt de boerensjoemelcultuur zo hardnekkig?
Allereerst is niets menselijks de boer vreemd. Wie een voordeeltje ziet, zal dat niet snel laten lopen. Temeer omdat de verdiensten in de veehouderij niet overhouden. Op papier zijn genoeg boeren miljonair, maar dat is gerekend naar de waarde van de grond die ze bezitten en niet naar hun inkomen, dat voor melkveehouders de meeste jaren beneden modaal is.
Daarbij spelen autonomie en beroepseer mee: de politiek en milieuorganisaties kunnen bedenken en beslissen wat ze willen, uiteindelijk vindt de boer dat hij het zelf het beste weet. Over mestfraude werd bijvoorbeeld door een boerenvertegenwoordiger opgemerkt dat de wettelijke normen voor bemesting zo streng zijn dat een ‘goede landbouwpraktijk’ vrijwel onmogelijk zou zijn. De onderliggende suggestie lijkt dan dat de wet naar eigen inzicht overtreden mag worden. Overtredingen worden des te gemakkelijker door een lage pakkans. Bij de afvoer van mest wordt bijvoorbeeld 99,9 procent van de transporten niet gecontroleerd.
De boeren voor wie Schouten een goed woordje doet nemen het ondertussen niet zo nauw met de regels
Fraude
Wakkere controleurs wisten nu wel fraude met dieraantallen te ontdekken. Bij een kleine honderd bedrijven is de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit maandag binnengevallen voor controles. In totaal worden tweeduizend (van de zeventienduizend) melkveehouders verdacht. Minister Schouten dreigt hen met boetes en naheffingen.
Haar harde maatregelen, zei Schouten gisteren, neemt ze mede omdat ‘Europa’ meekijkt. Nederland is de tweede landbouwexporteur ter wereld en staat bekend als hoogst innovatief, maar de Nederlandse vissers hebben vorige week al gemerkt hoe gemakkelijk het politieke sentiment kan omslaan.
Toen Schouten vorig najaar aantrad, was de agrarische sector verguld: eindelijk weer een eigen minister, en nog een boerendochter ook. Zelf temperde de minister de hoge verwachtingen: ze voorspelde dat het nog wel eens zou botsen.
Schouten laat zich tot nu toe kennen als een minister die het goed voorheeft met de Nederlandse voedselproducenten: ze neemt het bij de Franse president Macron op voor de Nederlandse pulsvissers en op de Grüne Woche in Berlijn bezingt ze tegenover bondskanselier Merkel de Hollandse boeren.
Maar diezelfde boeren voor wie ze een goed woordje doet nemen het ondertussen met de regels niet zo nauw. Dat accepteert de minister niet. Niet voor zichzelf, niet voor de EU en niet voor het milieu.
OM onderzoekt fraude
Het Openbaar Ministerie onderzoekt welke sancties kunnen worden opgelegd aan frauderende boeren, zei minister Schouten gisteravond in de Tweede Kamer. Die had zich voorbereid op goed nieuws: al een tijdje zong rond dat het de Nederlandse melkveehouderij is gelukt om weer beneden de Europese fosfaatlimiet te komen. Na een overschrijding in 2015 volgden pijnlijke maatregelen, zoals de gedwongen slacht van duizenden koeien. Gisteren bleek dat boeren frauderen met de registratie van hun dieren.
Jong vee, alleen maar op papier
Om te voorkomen dat te veel schadelijk fosfaat uit koeienmest in het milieu komt, heeft elke boer een limiet. Een rekenformule leidt tot een maximaal aantal dieren op een boerderij. Volwassen melkgevende koeien tellen zwaarder dan jonge dieren. Als een boer een volwassen dier registreert als een jong beest, kan hij meer koeien houden. Dat bezorgt hem meer melkinkomsten, maar betekent ook dat de fosfaatuitstoot hoger is dan op papier.
Lees ook:
- Weer sjoemelen melkboeren met de cijfers
- ‘Landjepik’ levert boeren subsidie op