Voorzitter Gezondheidsraad: 'Regels voor luchtkwaliteit moeten aangescherpt'

De Nederlandse regering doet veel om de luchtkwaliteit te verbeteren, maar het is niet genoeg. Er valt meer gezondheidswinst te behalen. Hoe? Door de strengere waarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) als uitgangspunt te nemen in plaats van de Europese normen, luidt het advies van de Gezondheidsraad.

De lucht in Nederland is de afgelopen decennia al aanzienlijk schoner geworden. Onder meer doordat bedrijven en het wegverkeer minder schadelijke stoffen uitstoten. Maar de Europese normen voor de twee belangrijkste boosdoeners - fijnstof en stikstofdioxide - worden op zo'n 150 locaties in Nederland nog altijd overschreden. Met het huidige beleid duurt het nog tot 2030 voordat de WHO-advieswaarden worden behaald, is de verwachting.

Het advies van de Gezondheidsraad komt op een interessant moment. Milieudefensie gaat in hoger beroep tegen het oordeel van de rechter dat de Staat niet verplicht is de WHO-normen na te streven. Dit maakte de organisatie dinsdag bekend. 'Ik wil niets zeggen over lopende procedures', zegt Pim van Gool, voorzitter van de Gezondheidsraad, over die kwestie.

Waarom moeten volgens u de regels worden aangescherpt?

'Omdat hiermee nog forse gezondheidswinst kan worden behaald. De WHO-advieswaarden zijn strenger dan de Europese normen. Die normen zijn niet alleen ingegeven door gezondheidsoverwegingen, maar ook door haalbaarheid en economische afwegingen. Dat maakt het een terrein van de politiek.'

De Europese normen worden nu al niet gehaald. Is het niet te ambitieus om de WHO-advieswaarden als richtlijn te nemen?

'Het is zeker ambitieus, maar wat is er mis met ambitie als het gezondheid betreft? Het gaat om serieuze problematiek, vergelijkbaar met het bestrijden van obesitas, of weinig lichamelijke activiteit. Daar heeft iedereen de mond van vol. Dan is het niet raar om ook naar luchtvervuiling te kijken.'

Wat doet vuile lucht met de gezondheid?

'Het zorgt jaarlijks voor 12 duizend vroegtijdige sterfgevallen in Nederland. Maar het gaat om meer dan sterftecijfers. Er moet ook rekening worden gehouden met ziektecijfers en verzuimdagen. Een vervuilde lucht leidt onder meer tot astma bij kinderen, COPD (een chronische longziekte, red.) en hart- en vaatziekten.'

Er wordt al veel gedaan om de luchtkwaliteit te verbeteren: grote steden hebben bijvoorbeeld milieuzones ingesteld voor oude bestelauto's en tweetaktbrommers.

'We steken niet onder stoelen of banken dat de luchtkwaliteit in Nederland de afgelopen twintig, dertig jaar enorm is verbeterd. Maar moet dit leiden tot een houding van achteroverleunen? Nee. Dit dossier is nog niet klaar.'

Vindt u dat de politiek te laks is in het terugdringen van de luchtverontreinging?

'We weten dat staatssecretaris Van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat) als Kamerlid heel actief was op dit terrein. Dat biedt hoop. Voor zover ik het kan beoordelen staat het onderwerp hoog op de agenda. Wij leveren de grondslag voor actief beleid. Een wedervraag van de politiek kan zijn: is het niet voldoende zo? Is er nog winst te behalen? Dan is ons antwoord: er is nog ruimte.'

Waarin zit hem die ruimte?

'Roetfilters, milieuzones, gemotoriseerd verkeer uit de binnenstad weren. Dat zijn belangrijke maatregelen om te handhaven. Hetzelfde geldt voor de uitstoot van ammoniak door mest in de veesector. Of denk aan kolencentrales. Fijnstof is onder meer afkomstig van verkeer, veehouderij en de industrie. Een deel komt uit het buitenland. Maar van een groot deel, zo'n 37 procent, is niet duidelijk wat de bron is. We pleiten voor nader onderzoek.'

Daar hangt een prijskaartje aan. 'We zijn ons ervan bewust dat het verbeteren van de luchtkwaliteit geld kost, maar dit hebben we niet doorgerekend in de verschillende maatregelen. Dat is echt aan de beleidsmakers.'