Blijkbaar hebben mensen veel minder hekel aan de zelfverrijkende elite dan dat ze willen doen geloven

Tweederde van de mensen vindt dat de verschillen tussen het vermogen van de allerrijksten en die van de armsten snel moet worden verkleind. Dit is het resultaat van een enquête die ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib aan de vooravond van het World Economic Forum in Davos presenteerde, tegelijkertijd met het traditionele rapport over ongelijkheid.

De enquête vond plaats onder 70 duizend personen in tien landen en mag daarmee best representatief worden genoemd. Dat mensen in meerderheid minder ongelijkheid willen, staat ook niet ter discussie. Alleen brengen ze dat niet tot uitdrukking als ze eens in de zoveel jaar in een stemhokje een vakje rood mogen kleuren. Partijen die pleiten voor verkleining van deze verschillen, zoals de socialisten, doen het steeds slechter.

Het zou kunnen dat het electoraat bij verkiezingen andere prioriteiten zwaarder laat wegen (bijvoorbeeld het milieu, zorg of kunst). Maar een betere verklaring is dat mensen bij de gang naar de stembus voor hun eigen hachje vrezen. Ze denken dat ze zelf de dupe worden van herverdeling.

Oxfam Novib verwijt de politieke en financiële elite, die deze week in Davos tijdens exquise diners filosofeert over een betere wereld, te ver af te staan van de gewone mensen die zij heeft geënquêteerd. Maar in wezen zijn die leiders door diezelfde gewone mensen in het zadel geholpen: of ze nu Trump, Merkel, May of Rutte heten.

Oxfam Novib stelt in het rapport Reward Work, Not Wealth (Beloon geld, niet vermogen) dat 82 procent van de welvaartsgroei in de wereld wordt ingepikt door de rijkste 1 procent. Elke twee dagen komt er ergens in de wereld een nieuwe miljardair bij die is binnengelopen met vastgoed, aandelen in start-ups of handel. De Franse econoom Thomas Piketty wees vier jaar geleden in zijn boek Kapitaal in de 21ste eeuw ook al op het feit dat met geld sneller geld wordt verdiend dan met noeste arbeid.

Dat boek leidde toen tot opschudding, net als het jaarlijkse Oxfam-rapport. Maar de resterende 99 procent van de mensen komt nauwelijks in actie tegen de geprivilegieerde 1 procent: de armste helft niet (die volgens Oxfam helemaal niets van de welvaatsgroei krijgt) noch de resterende 49 procent met gemiddelde of bovengemiddelde vermogens, die de resterende procentjes verdeelt. Ze mopperen en klagen veel, maar demonstreren zelden en stemmen ook niet anders. Blijkbaar hebben mensen veel minder hekel aan die zelfverrijkende elite dan dat ze in de enquête van Oxfam Novib willen doen geloven.

Een reden zou kunnen zijn dat de meesten zelf de hoop koesteren tot die elite toe te treden. Als zij of hun nageslacht erop vooruitgaat - en dat is nog altijd het geval in veel landen - voelen ze eigenlijk niet zo veel voor herverdeling.

Alleen een minderheid wil dat, maar die geloven niet meer in de stembusgang, of kiezen dan voor een protestpartij.

Reageren? p.dewaard@volkskrant.nl