'Door de extreem lage spaarrente zijn mensen gevoeliger geworden voor beleggingen waarbij wordt geschermd met hoge rendementen. Ze onderschatten daarvan de risico's', zegt Merel van Vroonhoven, bestuursvoorzitter van de AFM, in een interview met deze krant. Hoeveel Nederlanders zich inlaten met deze extreem riskante producten weet de AFM niet, maar zij signaleert wel dat het aantal verontrustende meldingen over deze beleggingen in heel Europa fors stijgt.

Een voorbeeld van zo'n riskante belegging zijn volgens Van Vroonhoven cryptomunten als de bitcoin. Zeker 135 duizend Nederlanders beleggen al in cryptovaluta. Dat is een verdubbeling ten opzichte van een jaar geleden. Nog eens 150 duizend Nederlanders overwegen cryptovaluta te kopen.

Exotische producten

Van Vroonhoven: 'Dat is gebleken uit een onderzoek in oktober. Ga er maar van uit dat dit aantal is gestegen.' Aanbieders van riskante beleggingen spelen via internet handig in op wat Van Vroonhoven noemt de fear of missing out: de angst om de boot te missen. Tegen cryptomunten zelf kan de AFM weinig doen, omdat het geen beleggingsproducten zijn. Maar er zijn ook producten te koop waarmee consumenten op koersstijgingen en -dalingen van cryptomunten kunnen speculeren. Die derivaten kunnen sinds kort wel verboden worden, zegt van Vroonhoven.

Dat geldt ook voor andere exotische producten die via internet worden aangeboden, zoals binaire opties. Daarmee gokt een belegger dat bijvoorbeeld de koers van een aandeel Shell stijgt of daalt. Gokt hij goed, dan krijgt hij zijn inleg terug plus (bijvoorbeeld) 80 procent winst. Gokt hij verkeerd, dan raakt hij zijn hele inleg kwijt: een verlies van 100 procent. Doordat de winst relatief lager is dan het verlies, gaat een belegger die vaker binaire opties koopt bijna altijd het schip in. Niet voor niets worden binaire opties vaak vergeleken met roulette spelen in een casino. Van Vroonhoven: '74 tot 89 procent van de consumenten verliest geld met deze beleggingen, blijkt uit onderzoek.'

Binaire opties

De AFM heeft vaker gewaarschuwd voor binaire opties. Een ander riskant product, de zogenoemde contracts for difference (cfd's), wil de AFM niet verbieden maar wel aan banden leggen. De aanbieders van deze beleggingen schermen met winstkansen van 80 tot 90 procent. Volgens de AFM brengen aanbieders deze derivaten aan de man met verleidingstechnieken die ook gebruikt worden in computerspellen en de online gokindustrie. Zo worden potentiële cfd-klanten soms verleid met een 'gratis demo'. Pas daarna, als de belegger het misplaatste gevoel heeft een ervaren speler te zijn, moet hij of zij echt geld op tafel leggen.

Ook beleggersvereniging VEB, doorgaans wars van betuttelende maatregelen voor beleggers, is kritisch over deze producten. 'Het lijkt allemaal heel mooi, maar voor de meeste beleggers is dit echt te riskant', beaamt VEB-directeur Paul Koster.

Binaire opties en cfd's worden onder meer aangeboden door Plus500, eToro, IG Group en Tradecom. Zij hebben Nederlandstalige websites. Van Vroonhoven spreekt van de gamification van de financiële sector. 'Het onderscheid tussen financiële producten en gokken vervaagt. Maar beleggingsproducten zijn geen games en de bitcoin is geen spelletje. Mijn zorg is dat met name de jongere generatie, die hiermee opgroeit, het verschil niet meer ziet.'

Beleggingsproducten zijn geen games, en de bitcoin is geen spelletje. Maar de baas van Neerlands financiële waakhond maakt zich zorgen. Vooral de jongere generatie, die hiermee opgroeit, ziet niet langer het verschil.' Zij pleit voor een verbod. (+)