Een mythische of een corrupte president? Hoe Lula da Silva BraziIië in tweeën splijt
Het Braziliaanse hof doet vandaag uitspraak in hoger beroep in de corruptiezaak tegen de Braziliaanse oud-president Lula da Silva. Als hij wordt vrijgesproken, heeft hij opnieuw kans president te worden.
Kan Luiz Inácio Lula da Silva voor de derde keer president van Brazilië worden? Of brengt hij zijn oude dag door in de cel? Het lot van de 72-jarige Lula hangt deels af van wat drie rechters vandaag beslissen. De sfeer in het land is gespannen. Voor- en tegenstanders van de oud-president staan in de startblokken om de 'uitspraak van het jaar' te vieren of te verfoeien.
Steekpenningen
In juli vorig jaar is de 72-jarige Lula veroordeeld tot 9,5 jaar cel. Volgens rechter Sergio Moro heeft de oud-president voor een miljoen euro aan steekpenningen aangenomen van bouwbedrijf OAS. Dat bedrag ontving hij in de vorm van een luxueus penthouse aan het strand. In ruil daarvoor zou Lula OAS voorrang hebben gegeven bij lucratieve aanbestedingen van staatsoliebedrijf Petrobras.
Lula, van 2003 tot 2011 president van Brazilië namens de linkse Arbeiderspartij PT, ontkent schuld. Het strandhuis is niet eens van hem, aldus de oud-president. De bewijzen die Moro heeft opgevoerd zijn ook volgens veel juristen nogal mager. Lula zegt dat zijn veroordeling is bedoeld om te voorkomen dat hij in oktober de presidentsverkiezingen wint. De oud-president gaat met 36 procent ruim aan kop in de peilingen.
Het strandhuis is niet eens van hem, aldus de oud-president
Mythische proporties
Vandaag dient het hoger beroep in een rechtbank in de zuidelijke stad Porto Alegre. Als de drie rechters Lula unaniem veroordelen, betekent dat vrijwel zeker een einde van zijn politieke carrière. Lula kan zich dan nog wel als kandidaat inschrijven, maar het electoraal hof zal hem dan uitsluiten van deelname. In alle andere scenario's maakt hij kans tot president te worden gekozen.
De Brazilianen staan lijnrecht tegenover elkaar. Voor zijn fans is Lula een held van bijna mythische proporties. Ze denken met weemoed terug aan Lula's regeerperiode, toen torenhoge grondstofprijzen de economie als kool deden groeien en sociale programma's 36 miljoen Brazilianen uit de armoe haalden. Voor het andere kamp is hij het symbool van het falen van links beleid. Ze pleiten voor het privatiseren van staatsbedrijven, om zo corruptie tegen te gaan.
Dreigende taal
In het rood geklede aanhangers van Lula zijn met busladingen naar Porto Alegre gebracht, waar ze in tentenkampen verblijven en in demonstraties hun sympathie laten blijken. Een paar kilometer verderop maken de in het nationale groen-geel gehulde tegenstanders zich op voor 'het feest der gerechtigheid'. De partijen beschuldigen elkaar van dreigende taal en het oproepen tot geweld.
Het luchtruim boven de rechtbank van Porto Alegre is sinds dinsdagmiddag gesloten; straten en openbare gebouwen in de wijde omtrek zijn niet toegankelijk. Zeker drieduizend militaire politieagenten, onder wie 150 scherpschutters, moeten de orde in de stad bewaren. De drie rechters worden in de vroege ochtend door de federale politie naar het gerechtsgebouw gebracht. Mocht de chaos op de wegen te groot zijn, dan staan er helikopters klaar.
De partijen beschuldigen elkaar van dreigende taal en het oproepen tot geweld
Ook São Paulo houdt de adem in. Lula's tegenstanders kregen vergunning voor een demonstratie op de Avenida Paulista, in het hart van de stad. Ze gaan de uitspraak op een groot scherm vertonen en hun 'overwinning' vieren met optredens van onder meer een carnavalsband. Het rode kamp is toestemming tot de Avenida Paulista geweigerd, maar heeft aangekondigd dat verbod te negeren. De autoriteiten van São Paulo hebben de afgelopen dagen koortsachtig overlegd over de beste manier om botsingen te voorkomen.
De uitspraak vandaag is belangrijk, maar nog niet definitief. Als Lula wordt vrijgesproken gaan de aanklagers in beroep. Maar dat zal waarschijnlijk niet op tijd dienen om te voorkomen dat Lula zich inschrijft voor de verkiezingen. Eenmaal president geniet hij een grote mate van immuniteit.
Eenmaal president geniet Lula een grote mate van immuniteit
Hoe langer de processen duren, des te groter de kans dat Lula kan deelnemen aan de verkiezingen
De kans is groter dat hij wordt veroordeeld, want 97 procent van de veroordelingen van rechter Moro zijn in hoger beroep bevestigd. Als slechts twee rechters hem schuldig achten, heeft Lula nog volop mogelijkheden om protest aan te tekenen.
Wordt hij unaniem veroordeeld, dan kan Lula zijn geluk nog beproeven bij het hooggerechtshof. Onder juristen is veel onenigheid over de scenario's. Een ding is zeker: hoe langer de processen duren, des te groter de kans dat Lula kan deelnemen aan de verkiezingen.
Heksenjacht
Vooralsnog lijkt justitie er vaart achter te willen zetten. Lula's zaak vormt onderdeel van Operatie Lava Jato, een enorm corruptieschandaal waarbij honderden politici en zakenlui betrokken zijn. Gemiddeld duurt het meer dan een jaar voor een hoger beroep dient, in Lula's geval waren de rechters er in een half jaar uit. Voor de oud-president en zijn aanhangers bevestigt dat de theorie dat het gaat om een politieke heksenjacht.
Lula heeft zijn hoger beroep in vrijheid afgewacht en zal ook deze week nog niet in de gevangenis slapen. Om de sociale rust te bewaren, wordt hij ook bij een veroordeling niet direct in de boeien geslagen. De oud-president is woensdag niet in de rechtszaal aanwezig. In plaats daarvan is hij van plan zijn aanhangers toe te spreken tijdens de demonstratie in São Paulo.