Kamerlid Esther Ouwehand: 'In plaats van sancties voor frauderende boer, moet tijd en geld naar duurzame landbouw'

Hoe hebben boeren met de registratie van rundvee kunnen frauderen?

'Er wordt heel weinig gecontroleerd in de veehouderij. Een steekproef in Brabant heeft vorig jaar uitgewezen dat sommige bedrijven maar eens in de zeven jaar worden gecontroleerd. Dus voelt iedere veehouder zich relatief vrij om creatief te handelen. De kans om gecontroleerd te worden is echt heel klein.

'We hebben de minister gewaarschuwd: vertrouw de sectororganisaties niet. Het is toch onvoorstelbaar dat zelfs de boerenbelangen organisatie LTO, waar bestuurders zelf boer zijn, zeggen: 'We zijn totaal geschokt door dit nieuws.' Hoeveel zicht is er op wat er in haar eigen wereld gebeurt? De Onderzoeksraad voor Veiligheid concludeerde in 2014 dat de sector slecht rapporteert. Iedereen weet dat de buurman fraudeert, maar niemand lapt elkaar erbij.'

Waarom rapporteert juist deze sector slecht?

'Vanwege de belangen: de veestapel is groot en de productiekosten zijn hoog. We kunnen de concurrentie op de wereldmarkt niet winnen, maar willen dat toch. Om de kosten te drukken heb je zoveel dieren nodig dat je weet dat mensen gaan frauderen. Zolang Nederland per se de wereld van hamlappen moet voorzien, heb je te maken met prijzen op wereldmarkt. Die moeten zo laag mogelijk zijn. Dan vraag je om structurele fraude.'

Hoe is dit op te lossen?

'Laten we de markt regionaal inrichten. Dat betekent Nederland en de landen om ons heen. De driehoek Parijs-Berlijn-Londen wordt vaak genoemd in het kader van regionale productie. Nu stuurt de overheid boeren de wereldmarkt op. Dat helpt boeren niet om een goede boterham te verdienen.'

Is het dan niet belangrijk dat Nederland meedoet op de wereldmarkt? We doen het toch zo goed en duurzaam?

'Dat is het verkoopverhaal. Per kilo gewas bijvoorbeeld, heeft Nederland inderdaad geen hoge gifcijfers, maar wel als je kijkt naar de hoeveelheid gif per hectare.'

Minister Schouten wil sancties opleggen aan frauderende boeren. Bedrijven kunnen rekenen op naheffingen, terugvordering van subsidies en mogelijk strafrechtelijke vervolging. Is dat genoeg?

'Ik denk dat ze die route absoluut moet volgen. Maar ik vraag me af hoe hard ze dat gaat maken. Ze suggereert dat het om paar rotte appels gaat, maar het gaat wel om 3.500 bedrijven. Ik zie het liefst dat alle tijd, energie en geld die nu gestoken wordt in sanering, wordt besteed om boeren te helpen bij de overgang naar duurzame, kleinschalige landbouw.'

Maar zitten boeren wel te wachten op een transitie?

'Vorige week vroeg ik het Nederlands Agrarisch Jongerencontact hoe zij erin staan. Zij staan open voor een meer fundamentele omslag, maar dan moeten we wel vertrouwen krijgen dat de overheid daarbij helpt.'