AIVD straks gecontroleerd door oud-AIVD’er en topadvocaat

De AIVD wordt straks gecontroleerd door een vooraanstaand ICT-expert en oud-AIVD’er, en een topadvocaat die onlangs toetrad tot Forum voor Democratie. Ronald Prins, lange tijd directeur van het ict-beveiligingsbedrijf Fox-IT, en Jan Louis Burggraaf, advocaat en prominent lid van de partij van Baudet, gaan toezicht houden op de uitvoering van de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

De Tweede Kamer heeft dinsdagmiddag met de voordracht van hen en een aantal anderen ingestemd. Alleen de Partij voor de Dieren stemde tegen. Het kabinet moet deze voordrachten nog goedkeuren, maar dat is een formaliteit.

Ronald Prins wordt lid van de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB). Die moet vooraf toestemming geven tot het grootschalig onderscheppen door inlichtingendiensten van informatie op internet (‘sleepnet’).

Vraagtekens

Privacy-organisatie Bits of Freedom reageert kritisch, en wijst in een verklaring op de achtergrond van Prins als oud-AIVD’er. Een woordvoerder zegt verder dat „je vraagtekens kunt stellen” bij het feit dat Prins in het verleden juist voor meer bevoegdheden voor de geheime diensten pleitte. Ook bekritiseert de organisatie de snelheid waarmee de Tweede Kamer over de benoemingen heeft geoordeeld. De voordrachten gingen donderdag naar de Kamer en deze dinsdag is er al over gestemd. „Er is geen discussie gevoerd over de personen”, zegt de woordvoerder.

Bits of Freedom is actief in de campagne in de aanloop naar het raadgevend referendum over de nieuwe inlichtingenwet op 21 maart aanstaande. De organisatie adviseert een tegenstem, in de hoop dat de wet wordt aangepast.

De benoemingscommissie van de Kamer schrijft Prins te hebben voorgedragen vanwege zijn „concrete praktische deskundigheid” op het gebied van ict-beveiliging. De voorzitter van de commissie, VVD-Kamerlid Foort van Oosten, wil niet ingaan op verdere vragen van NRC.

Referendum

De TIB bestaat uit oud-rechters, advocaten en ict-deskundigen. De commissie speelt een belangrijke rol in de referendumcampagne. Voorstanders van de wet verwijzen vaak naar de TIB als bewijs van hun stelling dat de vergroting van bevoegdheden zorgvuldig zullen worden gecontroleerd.

Voorzitter van de commissie wordt Mariëtte Moussault. In het verleden was zij raadsheer bij het gerechtshof in Den Haag. Als rechter-commissaris hield zij onder meer toezicht op huiszoekingen door de politie.

Op nummer 2 van de voordracht voor deskundigen stond de Nijmeegse hoogleraar softwarebeveiliging Bart Jacobs. Die is kritischer over het gebruik van het sleepnet dan Prins, al is ook hij voorstander van de wet. Jacobs is aftredend voorzitter van de Raad van Advies van Bits of Freedom. De Kamer koos echter voor Prins. „Hij is een deskundige kandidaat”, zei Jacobs vanmiddag in een korte reactie. Prins zegt pas te willen reageren na de formele bekrachtiging van de voordracht van het kabinet.

Prins vertrok eind vorig jaar bij Fox-IT, maar blijft wel commercieel actief. Hij werd adviseur bij het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) van veiligheidsexpert Rob de Wijk, en stapte in een investeringsfonds met oud-KPN-topman Ad Scheepbouwer.

Forum voor Democratie

Topadvocaat Burggraaf, partner bij het internationaal opererende advocatenkantoor Allen & Overy, wordt lid van de afdeling klachtenbehandeling van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD). De advocaat was een van de sprekers van het congres van Forum voor Democratie, afgelopen november. De partij van Baudet voert campagne tegen de nieuwe Inlichtingenwet. Ook Burggraaf wilde dinsdag niet ingaan op vragen over zijn voordracht.

Over de toetsingscommissie was de laatste maanden veel te doen. Het kostte grote moeite om geschikte kandidaten te vinden, zo liet minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) eind vorig jaar weten. Diverse kandidaten trokken zich terug, zo blijkt ook uit de voordracht. De bemensing van de commissie verliep dermate moeizaam dat de invoering van de nieuwe wet moest worden uitgesteld van 1 januari naar 1 mei 2018. Daarmee wordt de wet niet meer voorgaand aan het referendum van kracht, maar pas erna.