Een suikerklont met slotgracht: de nieuwe Amerikaanse ambassade in Londen

Een eenzame demonstrant, in zwart gekleed, staat dinsdagmiddag voor de Amerikaanse ambassade in Londen. 'Trumpeach' is de korte boodschap die ze op haar bord heeft geschreven, maar het onderwerp van haar bezwaarschrift besloot vorige week géén lint te komen doorknippen.

De locatie is niks en het gebouw is veel te duur, aldus zijn beweegreden. Wat de wispelturige bewoner van Het Witte Huis aan zich voorbij heeft laten gaan, is een gebouw dat twee gezichten toont van het moderne Amerika: zeer goed beveiligd en uiterst milieuvriendelijk, al is dat laatste niet iets dat Donald Trump dagelijks bezighoudt.

Doorzichtig zwembad

Het gebouw, dat een miljard dollar (817 miljoen euro) heeft gekost, bevindt zich aan de zuidoever van de Theems, tussen het op een ruimteschip gelijkende busstation van Vauxhall, het Ceaucescu-achtige MI6-hoofdkwartier en het Battersea Power Station dat door een Maleisische projectontwikkelaar in de steigers is gezet.

De ambassade maakt deel uit van het Embassy Gardens-miljardenproject, dat over een paar jaar afgerond moet zijn. Het onderkomen van ambassadeur Woody Johnson is niet eens de parel van de nieuwe wijk. Die eer gaat naar een doorzichtig zwembad dat tussen bovenste etages komt te hangen van twee tien verdiepingen tellende woontorens.

'Tien jaar geleden was dit een verlaten industrieterrein, waar je zo snel mogelijk langs reed. Je had hier niets te zoeken', zegt Peter Jessen, een Londenaar die, na een loopbaan in de olie, van zijn pensioen geniet. 'Je ging hooguit naar het dierenasiel van Battersea, voor een hond', voegt zijn vrouw Lee eraan toe. Het paar verwarde de term 'openingsdag' met 'open dag'.

Ze kunnen alleen de buitenkant bewonderen. 'Die plastic panelen voor de ramen, zou dat tegen de zon zijn?', vraagt de mannelijke helft zich af. 'En wat zou er onder het gebouw zijn? Geheime tunnels?'

Zijn vrouw heeft meer aandacht voor de 'slotgracht' aan de straatkant. 'Het idee is goed, maar ik zou er wat Nijlganzen en Canadese eenden in hebben gedaan. En een valhek is beter dan bewakers met mitrailleurs. En het is jammer dat de adelaar is achtergebleven bij het oude gebouw.'

In plaats van middeleeuwse valhekken dienen drie 'paviljoens' als entree: oost voor genodigden, zuid voor 'klanten' en west voor leveranciers. Bij de westelijke ingang staat een overdekte fietsenstalling die bij gebrek aan fietsen dienstdoet als een beschutte rookruimte.

'Het is net een suikerklont'

Daar staat Elzana, een Zuid-Afrikaanse aanneemster, te genieten van een sigaret en het uitzicht. 'Het is net een suikerklont,' zegt ze.'

De Suikerklont zou inderdaad een passende benaming zijn, naast de Augurk en de Kaasschaaf, twee wolkenkrabbers elders in Londen. Bovendien past de ambassade bij de opmerkelijke gebouwen die door de jaren heen zijn verrezen aan de zuidoever, waar in de vorige eeuw geen taxichauffeur na zonsondergang kwam. Tot de skyline behoren de Millennium Dome (tegenwoordig 02), The Shard, de London Eye en de Vauxhall Tower - een soort peuk die in de Theems is uitgedrukt.

De Suikerklont moet, zo leert een bordje in een kunstmatig duingebied, 'Amerikaanse waarden' als democratie, vrede, welvaart en duurzaamheid symboliseren. Wie binnen weet te geraken, komt dan ook in een forum, compleet met een zuilengang, die het geestesoog van de bezoeker moet leiden naar de Atheense democratie.

De temperatuur in het gebouw wordt automatisch geregeld. Die sierlijke panelen voor de ramen zijn, zoals Peter Jessen al vermoedde, zonneschermen. Bovendien moeten ze voorkomen dat trekvogels tegen de ramen vliegen.

Bij de consulaire ingang heeft zich een typisch Engelse rij gevormd, een bibberende variant want er staat een ijskoude poolwind.

'Er had toch wel een fatsoenlijke wachtruimte kunnen worden gemaakt met al dat geld', zegt Shareem, een bankier uit New York die in Londen werkt en dat hoopt te blijven doen zolang Trump de baas is.

Bij de oude ambassade hadden de wachten gezelschap van een gietijzeren Ronald Reagan, maar die is net als de adelaar achtergebleven. Wel staat er een beeld van een afgehakte voet. 'Modern Marriage' blijkt de naam te zijn van het kunstwerk van Simon Fujiwara.

Het had ook Special Relationship kunnen heten.

Ambassade VS naar een bolwerk in Wassenaar

De eerste klus voor Pete Hoekstra, de kersverse Amerikaanse ambassadeur in Nederland, is de verplaatsing van de ambassade en consulaat van Den Haag naar Wassenaar. De verhuizing begon maandag en duurt tot eind januari.

Al sinds de terroristische aanslagen op de Twin Towers in 2001 is gesproken over een andere locatie. Dicht op het Haagse pand aan het Lange Voorhout stond een hoog, ontsierend hekwerk. Voor en achter het gebouw stond een permanente, mobiele politiepost. Ideaal was de beveiliging niet.

Het nieuwe, uit rode baksteen opgetrokken complex is omgeven door kanalen en een tankgracht uit de Tweede Wereldoorlog. In 1945 bombardeerden de geallieerden het gebied omdat er Duitse bunkers lagen. De laatste jaren waren er sportvelden.

Omwonenden in Wassenaar vrezen grote overlast van hun nieuwe buur. Zo zijn er camera's op de openbare weg en paaltjes die hun straat kunnen afsluiten bij een hoog dreigingsniveau. Een tuincentrum moet wijken voor een demonstratieplek.

De bouwkosten van de 10.885 m2 grote ambassade bedragen circa 200 miljoen euro. Het ontwerp is van het Californische architectenbureau Moore Ruble Yudel. De oude ambassade wordt vrijdag officieel een rijksmonument. Het modernistische bolwerk van de Hongaars-Amerikaanse architect Marcel Breuer (1902-1981) wordt mogelijk een hotel of een museum.

Bart Dirks