Emile Roemer is met zijn rood aangelopen gezicht zichtbaar aangedaan en bij fractieveteraan Renske Leijten trilt de stem als ze aankondigt wie de fractie als opvolger heeft aangewezen. De machtsoverdracht woensdagochtend in Den Haag is een beladen moment, maar de enige die bij de persconferentie geen spoor van nervositeit vertoont, is een 32-jarige vrouw uit Oss die nog geen jaar in de Tweede Kamer rondloopt: Lilian Marijnissen. Na een paar minuten lijkt haar promotie al vanzelfsprekend, niet op de laatste plaats voor haarzelf.

Talent

'Een geboren leider,' noemde SP-voorzitter Ron Meyer haar eerder en volgens Roemer heeft ze 'godsgruwelijk veel talent'. Marijnissen zelf staat dan al welwillend de pers te woord. Ze glimlacht, aait een verslaggever soms goedkeurend over de arm, blijft begripvol bij de zoveelste vraag over haar vader ('ik ben geen Emile Roemer, ik ben geen Jan Marijnissen, ik ben mezelf') en waarschuwt haar overwegend mannelijke collega-fractievoorzitters alvast: 'Ik heb er onwijs veel zin in om tussen al die stropdassen het debat aan te gaan.'

Ze was naar eigen zeggen verrast over de timing van Roemers vertrek. Het nieuwe Kamerlid heeft ook wel 'even' moet nadenken over de vraag of ze zich moest kandideren als opvolger ('ik vind dat je over alle belangrijke beslissingen in het leven even moet nadenken'). Ze heeft alle kwesties kort de revue laten passeren. Was dit het goede moment? Hoe zou er gereageerd worden op haar positie als 'dochter van'. Uiteindelijk vormde het geen belemmering: ze won 'afgetekend' van haar interne tegenkandidaat Sadet Karabulut.

_{Lees verder onder de foto}

Dynastie

Vragen over 'de SP-dynastie' kunnen met haar achternaam niet uitblijven. Al haar partijgenoten zijn er op voorbereid. Het idee dat SP-patriarch Jan Marijnissen iets met deze opvolging te maken heeft, wordt resoluut van de hand gewezen. 'Het gaat er bij de SP niet om uit welk nest je komt,' zegt voorzitter Meyer. 'Het gaat erom wat je presteert.' Volgens Roemer kan niemand zeggen dat Lilian Marijnissen haar sporen niet zelf heeft verdiend. 'Ze heeft als lijsttrekker in Oss de ene na de andere verkiezing gewonnen en bij de FNV heeft ze ook enorm veel gepresteerd. Een toptalent'.

Toch zal ze de komende tijd nog volop herinnerd worden aan de lange schaduw van haar vader, de dominante partijideoloog die meer dan een kwart eeuw voorzitter was en de SP omvormde tot een politieke kracht van betekenis. In de Tweede Kamer zijn de eerste snerende opmerkingen dan al gemaakt. 'De SP begint wel een beetje op een familiebedrijf te lijken,' zegt Denk-Kamerlid Farid Azarkan. Op social media laten de onvermijdelijke grappen over 'de rode prinses' en 'Lil'jan' niet lang op zich wachten.

_{Lees verder onder de foto}

Vakbond

In 2012 was ze al door Roemer benaderd om SP-Kamerlid te worden, maar toen weigerde ze nog. Marijnissen wilde door bij de FNV, waar ze samen met 'de dames van de thuiszorg' opkwam voor betere werkomstandigheden en minder bureaucratie en verkwisting. Samen met generatie- en partijgenoot Meyer was ze het gezicht van de SP-vleugel binnen de vakbeweging: meer actie, minder polderen. Grootverdieners in de zorg nagelde ze aan de schandpaal. Daarna zocht ze ook weer toenadering. In Trouw zei ze: 'Je moet straatvechter én onderhandelaar zijn. Alleen een boze of gefrustreerde toon helpt niet.'

Toen ze bij de laatste verkiezingen alsnog plek drie op de SP-lijst kreeg toebedeeld, groeide ze meteen uit tot een medialieveling. Haar naam hielp daarbij, erkende ze. 'Liefst hebben ze mijn vader er ook bij,' zei ze in een regionale krant over de massale belangstelling van de landelijke pers. Dat gebeurde niet. Bij ieder interview vertelde ze hetzelfde verhaal: haar vader remde haar eerder af dan dat hij haar naar voren probeerde te schuiven. Bovendien had haar moeder minstens zo'n grote invloed.

SP-adel

Als er zoiets zou bestaan als SP-adel dan maakt Marijnissen er onderdeel vanuit. Haar vader en moeder bouwden samen de afdeling Oss uit tot een machtsbasis. Toen Jan landelijke doorbrak, bleef moeder Mari-Anne in de gemeenteraad. Als kind was ze al op congressen, ze vouwde foldertjes en beantwoordde telefoontjes van bezorgde kiezers. Op haar 15de werd ze lid van de jongerenafdeling Rood. Op haar 17de werd ze gekozen tot het destijds jongste gemeenteraadslid van Nederland. Ze studeerde politicologie, waarbij ze zich specialiseerde in organisatietechnieken van vakbonden.

Ze staat bekend als een gedisciplineerde werker. Dat zal ook moeten, want als fractievoorzitter dient ze nu alle dossiers te beheersen. Zowel bij de vakbond als in de Kamer hield ze zich vooral bezig met de zorg. Over financiën en gevoelige kwesties als immigratie en Europa heeft Marijnissen zich nog niet veel uitgelaten.

Een grote koerswijziging komt er niet aan, liet ze woensdag al weten. Wel gaat Marijnissen 'andere accenten' leggen, maar daar wilde ze nog niet veel over kwijt, want dat zou zo kort na haar aantreden 'een beetje pretentieus' zijn.

'Ik ben net een uur partijleider,' zei Lilian Marijnissen voor de zekerheid. Het leek toen inderdaad al veel langer.

Dit schreven we eerder over Marijnissen en de SP

Op haar 18e werd Lilian Marijnissen al gezien als een politiek talent, veertien jaar later leidt zij de SP. Loodst zij die partij het kabinet binnen?

Roemer stopt na zeven bewogen jaren. Uit eigen beweging, benadrukt hij: 'Ik neem afscheid van de mooiste hondenbaan die je je kunt wensen.' Hij geeft het stokje over aan Lilian Marijnissen. 'Tijd voor nieuwe lichting'.

Interview Lilian Marijnissen: 'Ik hoop dat ik authentiek kan blijven, dat mensen denken: verrek, die zegt waar het op staat' Haar ouders waren altijd aan het werk en nu doet Lilian Marijnissen hetzelfde. Het 'SP-lid van geboorte' ziet het niet als een offer. 'Ik ben blij dat ik dit mág doen.' (+)

Sharon Gesthuizen, Kamerlid voor de SP van eind 2006 tot begin 2017, schrijft in haar boek openhartig over de 'meedogenloze manier' waarop Jan Marijnissen leiding gaf. Ruimte voor intern debat was zo goed als afwezig. Hoe is dat nu binnen de SP? (+)