Zijn Star Wars-imago achtervolgde hem 40 jaar: nu keert Mark Hamill eindelijk terug als Luke Skywalker

Zijn haar is grijs en op zijn ooit gladgeschoren kin groeit een volle baard, maar daaronder zit een man die nooit ouder lijkt geworden dan 25, de leeftijd waarop hij veertig jaar geleden doorbrak als de nobele held Luke Skywalker in het ruimtevaartspektakel Star Wars. Vrijwel elke vraag beantwoordt de Amerikaanse acteur Mark Hamill (66 inmiddels) tijdens een septembermiddag in Londen met opgewekte kreten: 'O gosh!' Anekdotes zet hij met ongebreideld enthousiasme uiteen, alsof hij ze voor het eerst vertelt.

Hamill is voor velen uitsluitend bekend als Skywalker. In zekere zin ís hij Skywalker. Daarin schuilt, voor de kritische buitenstaander althans, ook enige tragiek. Nooit maakte hij zich los van de rol die hem in 1977 in één klap wereldfaam bezorgde. Met Star Wars werd de moderne spektakelfilm uitgevonden en Hamill was daarvan, samen met Harrison Fords rebelse Han Solo, het jeugdig-energieke uithangbord.

Niet dat Hamill nooit iets anders speelde: op Broadway was hij te zien als de misvormde Joseph Merrick in The Elephant Man (1979) en als Mozart in Amadeus (1980), hij was een soldaat in de Tweede Wereldoorlog-filmklassieker The Big Red One (1980) en leent sinds 1992 zijn stem aan de maniakale The Joker in talloze animatie-uitvoeringen van Batman. Die laatste rol, zelfs al bestaat-ie slechts bij de gratie van zijn stem, heeft nog wel enige cultstatus. Hamill maakte zich begin dit jaar populair door als The Joker met gierende uithalen in zijn stem een nieuwjaarstweet van Donald Trump voor te lezen: 'Gelukkig nieuwjaar aan allen, ook mijn vijanden en zij die de strijd met mij aangingen en zo erg verloren dat ze niet wisten wat te doen. Liefde!'

Maar bij Skywalker kwam het allemaal geen moment in de buurt. Zijn status als popcultureel fenomeen was eigenlijk al in beton gegoten, met Skywalker-reprises in de Star Wars-vervolgen The Empire Strikes Back (1980, waarin zijn gezicht enigszins was veranderd na de gevolgen van een auto-ongeluk) en Return of the Jedi (1983).

De omvang van het succes - de eerste Star Wars is nog altijd een van de succesvolste films ooit - kwam destijds totaal onverwacht, zegt Hamill in Londen. Nooit zal hij het moment vergeten waarop hij in het voorjaar van 1977 tijdens de Amerikaanse promotietour van de film samen met Harrison Ford en Carrie Fisher, alias prinses Leia en ruimtesmokkelaar Han Solo, landde op het vliegveld van Chicago. Daar zag hij ze voor het eerst, door het raampje van hun vliegtuig: fans verkleed als Leia, als Han Solo en als Luke Skywalker. 'Het was echt gestoord', zegt Hamill. 'We hoopten natuurlijk dat mensen de film goed zouden vinden, maar we hadden geen idee dat het zo uit de klauwen zou lopen. Sciencefiction was tot dan toe vrij serieus, Star Wars was juist lichtvoetig en maf, met kibbelende robots enzo. Ik dacht nog, vooraf: wie weet krijgt de film straks de status van The Rocky Horror Picture Show, een cultfilm voor zalen vol blowende tieners tijdens nachtvoorstellingen. Maar die mensen op het vliegveld leken wel verliefd.' Hij wendde zich in het vliegtuig tot collega-acteurs Ford en Fisher en fluisterde: er zal wel een beroemdheid aan boord zitten. 'Ik zeg dit niet om koket te doen: we geloofden écht onze ogen niet.'

Overal waar de acteur sinds 1977 verschijnt, transformeren ogenschijnlijk gewone mensen tot devote fans. Dat is op deze middag in Londen onder meer op te maken uit het eenpersoonszakje Tayto-chips dat uit de tas steekt van een Ierse journalist, ingevlogen om samen met een handvol internationale collega's Hamill te bevragen over zijn carrière. De Ier is van plan Hamill het zakje van een exclusief Iers merk te overhandigen omdat de acteur vorig jaar een foto van zichzelf met precies zo'n zakje op Twitter plaatste, tijdens de opnamen van de achtste Star Wars in Ierland. Sindsdien is Hamill een beetje Iers eigendom, denken de Ieren, en dat moet worden bezegeld met een lokaal cadeautje. Hamill: 'Ik plaatste die foto alleen maar om mijn trainers een beetje te plagen. De voedselnazi's noem ik ze. Ik zit noodgedwongen op een heel streng dieet. Als het goed smaakt mag ik het niet eten.'

De eerste minuten van het interview met Mark Hamill gaan dus doodleuk over een Iers chipsmerk en vervolgens over filmen op het Ierse eiland Skellig Michael ('die plek lijkt wel een special effect!'), tot Hamill de presentjes op een tafel mikt en zegt: 'Donatie voor de daklozen.' Tegen de rest van het groepje: 'Verder nog vragen? Alleen snackgerelateerd, graag.'

Lees hier de recensie van The Last Jedi

Kan een nieuwe generatie warm worden gemaakt voor Star Wars, de legendarische filmreeks die 40 jaar geleden door George Lucas werd bedacht? En kunnen nieuwe films ook de tevredenheid wegdragen van de hardcore-fans, voor wie vooral de eerste drie films bijkans heilig zijn?

Hamill maakte twee jaar geleden een opmerkelijke doch ultrakorte comeback in de slotscène van The Force Awakens, de zevende Star Wars-film en het eerste deel van een nieuwe trilogie. Luke Skywalker leidt in die film een teruggetrokken bestaan, maar blijkt een sleutelfiguur in de opgelaaide strijd tussen goed en kwaad. In de laatste minuut van de film bezoekt de kersverse heldin Rey (Daisy Ridley), de moderne opvolger van Skywalker, hem op een afgelegen eiland. Hamill staat met zijn rug naar de camera, draait zich om, zet zijn mantelkap af en krijgt een lightsaber in zijn hand gedrukt - aftiteling.

In The Last Jedi, de achtste Star Wars die vanaf deze week wereldwijd in de bioscopen draait, speelt Hamill een beduidend grotere rol. Met baard en mantel prijkt hij prominent op de filmposter, maar over de inhoud van de film mag hij in Londen nog niets verklappen. Een nieuwe Star Wars is als een staatsgeheim. De acteurs en regisseur Rian Johnson worden speciaal getraind om listige plotgerelateerde vragen van journalisten te omzeilen, zegt Hamill. 'Toen ik werd gevraagd om terug te keren als Luke in Episode VII werd het script door twee bewapende beveiligers bij mij thuis afgeleverd. Ze gingen voor mijn deur zitten terwijl ik binnen zat te lezen - dat was zó raar.'

Hamill vertelt enthousiast hoe belangrijk het is dat Star Wars met zijn tijd is meegegaan, met de vrouwelijke strijder Rey in de belangrijkste heldenrol. 'Het is geweldig te zien hoe invloedrijk haar rol is. Vorig jaar stond met Halloween een klein meisje verkleed als Rey voor mijn deur: m'n hart smolt. Maar sterke vrouwen in Star Wars zijn niet nieuw. Kijk naar Leia! Herinneren jullie je de scène waarin Harrison en ik haar proberen te redden en ze zich realiseert dat we een stel idioten zijn? Geef me dat geweer!, roept ze. En over ons ontsnappingsplan: noem je dít een plan? Of wijzend op ons ruimteschip, de Millennium Falcon: zijn jullie dáármee gekomen? Dat is zo slim geschreven. Mijn oudste zussen wilden óók nooit rijden in de auto van mijn vader. Carries rol was baanbrekend: ze liet met speels gemak zien wat voor sukkels we zijn.'

Hamill is zich bewust van een voor de hand liggende valkuil: hij is zo vergroeid met zijn personage dat hij Luke Skywalker soms als zijn eigendom beschouwt. 'Ik moet mij af en toe bedwingen om tegen de regisseur te zeggen: dit zou Luke nooit zeggen, dat zou Luke nooit doen. In de trailer van The Last Jedi zegt Luke: It's time for the Jedi to end. Dan moet ik mij inhouden om niet tegen de regisseur te zeggen: hou je me voor de gek? Luke is een van de meest optimistische filmpersonages ooit! Waarom zou hij dit nou zeggen? Ik bedoel trouwens niet dat ik het fundamenteel oneens ben met wat de regisseur van de nieuwe film voor mij heeft bedacht. Ik bedoel dat de ontwikkeling van Luke mij verrast. Is dat niet veel beter dan jezelf steeds te herhalen?'

Heeft hij Skywalker dan nooit als vloek beschouwd? Nooit verlangd naar een carrière met diversere rollen? 'Ik vond het soms best een uitdaging om de associatie tussen mij en Luke te overwinnen', zegt Hamill. Hij zou bijvoorbeeld graag in de verfilming van Amadeus hebben gespeeld, in de rol van Mozart hij in het oorspronkelijke Broadwaytheaterstuk al vertolkte. Een producent zag het niet zitten, Luke Skywalker in zijn film. 'Ook toen ik voor Amadeus op Broadway werd gecast, na de tweede Star Wars, slepen de critici hun messen. We pakken dat mannetje wel even, dachten ze. Luke Skywalker kan geen Mozart spelen. Maar ze waren oprecht verbaasd. Ze zagen van alles dat ik in die spacefilms nooit heb laten zien.'

Dan, relativerend: 'Luister, ik ben dol op dit alles. Kijk nou hoe jullie aan mijn lippen hangen. Dat is een geweldig gevoel. Dit gebeurt niet in het echte leven, hoor.'

Carrie Fisher

'Ik zit nog in de ontkenningsfase', zegt Mark Hamill over zijn in 2016 overleden collega-actrice Carrie Fisher, die haar opnamen voor The Last Jedi toen al had afgerond. 'Ik denk nog steeds over haar in de tegenwoordige tijd. Eigenlijk ben ik boos: ze was genomineerd voor een Emmy, ze is geweldig in de nieuwe film, ze had nog zoveel kunnen laten zien. Maar ik probeer ook dankbaar te zijn voor wat ze heeft achtergelaten.'

Hamill moet door. De Ierse journalist vraagt om een selfie, een pr-assistent sputtert tegen, de Ier maakt zijn selfie toch. Dat zet de sluizen open: bijna alle aanwezige journalisten willen, een tikje beschaamd, toch even met Luke Skywalker op de foto.

Hamill ondergaat het circus met een brede grijns. 'Ach, dit ben ik: parttime acteur, fulltime selfie-model.'